Hücumdan öncə Vaşinqtonun vasitəçiliyi ilə əldə olunan son razılaşmaya görə, “HƏMAS” 2023-cü ilin 7 oktyabr hücumları zamanı əsir götürülən bütün şəxsləri – diri və ya ölü – azad etməli, əvəzində isə İsrail yüzlərlə fələstinlini sərbəst buraxmalı idi. Bu prosesin ardınca tərəflərin daimi həll yolunu müzakirə etməsi nəzərdə tutulurdu. Lakin Netanyahu hökumətinin vaxt udmaq üçün prosesi ləngitdiyinə dair Vaşinqtonda narahatlıqlar mövcud idi.
Axtarış nəticələri "həmas" (1694)
ABŞ Prezidenti Donald Tramp İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə gərgin telefon danışığı apararaq, Qətərdə HƏMAS-ı hədəf alma qərarının “ağılsız addım” olduğunu bildirib. Wall Street Journalın məlumatına görə, İsrailin ABŞ-dan xəbərsiz şəkildə Qətərdəki HƏMAS liderlərini vurması Trampı və Qətəri qəzəbləndirib. Hadisədən sonra Tramp Netanyahunu sərt tonda tənqid edərək, bu hücumun “barış səylərinə və ABŞ-Qətər münasibətlərinə zərbə vurduğunu” deyib.
İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu, Qətərin HƏMAS rəsmilərini ölkədən çıxarmadığı təqdirdə yenidən hücum edəcəkləri ilə hədələyib. İsrail Baş Nazirlik Ofisinin ABŞ mərkəzli X sosial media platformasındakı rəsmi hesabından yayımlanan video müraciətində qeyd olunur. "Ya onları ölkədən çıxarırsınız, ya da ədalətə təhvil verirsiniz. Əgər bunu etməsəniz, biz edəcəyik." - deyə Netenyahu qeyd edib. Netanyahu həm Qətərə, həm də HƏMAS nümayəndələrinin olduğu bütün ölkələrə səsləndiyini bildirib. O, HƏMAS-ın 2023-cü il 7 oktyabr tarixində həyata keçirdiyi gözlənilməz hücumu 11 Sentyabr terror hücumları ilə müqayisə edərək, Dohaya qarşı edilən hücumu haqlı çıxarmağa çalışıb.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp, İsrailin Qətərin paytaxtı Dohada HƏMAS liderliyini hədəf alması ilə bağlı açıqlama verərək, hadisədən “heç məmnun olmadığını”, lakin hücumu rəsmi şəkildə qınamaqdan imtina etdiyini bildirib.HƏMAS açıqlamasında bəzi yüksək vəzifəli rəhbərlərin sağ qaldığını, lakin aralarında təşkilatın Qəzza rəhbəri və baş müzakirəçi Xalil əl-Həyyənin oğlu, üç mühafizəçisi və ofis müdiri də olmaqla beş nəfərin öldüyünü açıqlayıb.
Çərşənbə axşamı Dohada partlayış səsləri eşidilib. İsrail qırıcı təyyarələrinin Qətərin paytaxtında HƏMAS rəhbərliyini hədəf alan hava zərbəsi endirdiyi açıqlanıb. Hadisə, Qəzza ilə bağlı atəşkəs razılaşması üzrə aparılan danışıqlara yeni zərbə kimi qiymətləndirilir.
“Yedioth Ahronoth” qəzeti İsrailin Qəzzaya qarşı apardığı müharibəyə dair beynəlxalq miqyasda aparılan kampaniyanı təhlil edərək yazıb ki, bu kampaniya artıq yalnız İsrailin Qəzzadakı fəaliyyətlərinə deyil, ümumilikdə onun mövcudluğuna qarşı yönəlib. Qəzetin yazarı Ben-Dror Yemini məqaləsində HƏMAS-ın “çox uğurla həyata keçirdiyi” və İsraili diplomatik təcridə, həmçinin sürətlə genişlənən boykotlara sürükləyən “mənfi təbliğat”ından xəbərdarlıq edib. Onun fikrincə, baş nazir Benyamin Netanyahunun hökuməti beynəlxalq aləmdə yaranmış ciddi siyasi zərəri görməməzlikdən gələrək İsraili təhlükəli iflas həddinə aparır.
İran Prezidenti Məsud Pezeşkian İsrailin Qətərə hücumunu kəskin şəkildə pisləyərək, İslam dünyasını vahid və praktiki mövqedən çıxış etməyə çağırıb. Qətər Əmiri Şeyx Təmim bin Həməd Al Tani ilə telefon danışığı aparan Pezeşkian vurğulayıb ki, İsrailin təcavüzkar siyasəti bölgəni qeyri-sabitliyə sürükləyir.
Yəməndəki “Ənsar Allah” hərəkatı (husilər), Eylat, Ramon Hava Limanı və işğal altındakı Qüds bölgələrindəki “həssas və həyati” hədəflərə qarşı uğurlu hərbi əməliyyatlar həyata keçirdiklərini açıqlayıblar. İranın dəstəklədiyi Yəmən husilərinin hərbi sözçüsü Yahya Səri ABŞ mərkəzli X sosial media platformasındakı hesabında və televiziyada yayımlanan açıqlamasında məsələ ilə bağlı məlumat verib.Sözcü Səri bildirib ki, husilərə bağlı silahlı qüvvələrin raket qüvvələri işğal altındakı Qüds ətrafındakı həssas hədəfləri vurmaq üçün çoxsaylı döyüş başlıqlarına malik olan “Fələstin 2” adlı hipersəs ballistik raketi ilə hərbi əməliyyat həyata keçirib.
BMT Təhlükəsizlik Şurası sentyabrın 10-da keçirəcəyi iclasda İsrailin Qətərin paytaxtı Dohaya endirdiyi hücumu müzakirə edəcək. Bununla bağlı məlumatı sentyabr ayında BMT Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik edən Cənubi Koreyanın daimi nümayəndəliyi yayıb. “Gündəliyin ‘Yaxın Şərqdə vəziyyət’ bəndi üzrə iclas sabah saat 15:00-da (Bakı vaxtı ilə 23:00-da) keçiriləcək” – deyə nümayəndəlik jurnalistlərə açıqlama verib.
Fələstin Milli Təşəbbüs Hərəkatının baş katibi, doktor Mustafa Bərğuti bəyan edib ki, İsrailin Dohada HƏMAS nümayəndə heyətini hədəfə alan hücumu “dönüş nöqtəsi”dir və çox təhlükəli nəticələrə gətirib çıxaracaq. O bildirib ki, İsrailin əsl siması üzə çıxdı – razılaşmaya mane olan tərəf fələstinlilər deyil, məhz İsraildir və o, hər dəfə qəsdən gərginliyi artırır. Qətər dövləti isə HƏMAS-ın Siyasi Bürosunun bir neçə üzvünün yaşayış yerlərinə edilən İsrail hücumunu pisləyib və bu məsuliyyətsiz davranışa göz yummayacağını vurğulayıb.
İsrailin Dohada HƏMAS rəhbərliyinə aid yaşayış yerlərinə endirdiyi hava zərbəsi Qəzzada davam edən müharibənin gedişatında təhlükəli bir dönüş nöqtəsi oldu. Bu hadisə Vaşinqtonun müttəfiqi və İsraillə fələstinli qruplar arasında ənənəvi vasitəçi sayılan Qətəri ilk dəfə bu qədər birbaşa və görünməmiş şəkildə qarşıdurmanın mərkəzinə gətirdi. Doha baş verənləri “qorxaq hücum” adlandıraraq HƏMAS-ın Siyasi Bürosuna aid rəhbərlərin yaşayış yerlərinin hədəfə alındığını açıqladı. İsrail isə bunun “HƏMAS terror rəhbərliyinə” qarşı həyata keçirilmiş əməliyyat olduğunu bildirdi və bunu hərəkatın kadrlarını harada olurlarsa, orada izləyib məhv etmək kampaniyasının davamı kimi təqdim etdi.
Qəzza münaqişəsinin həlli üzrə danışıqlar, Qətərin vasitəçi rolunu oynadığı proses, İsrailin Dohaya endirdiyi zərbədən sonra dayandırılıb. Bu barədə ölkənin baş naziri və xarici işlər naziri şeyx Məhəmməd bin Əbdülrəhman Al Tani açıqlama verib. “Qəzza ilə bağlı danışıqlar prosesinin uğurlu alınması üçün bütün səylərimizi göstərdik. Qəzzaya qarşı təcavüzün dayandırılması üçün əlimizdən gələni etdik. Hazırkı danışıqlara gəldikdə isə, bu gün şahidi olduqlarımızdan sonra onların davam edə biləcəyinə inanmıram” - deyə o, Dohada keçirilən mətbuat konfransında bildirib.
İsrailin Dohaya endirdiyi hava zərbəsi nəticəsində Qətər təhlükəsizlik qüvvələrinin bir əməkdaşı həlak olub, bir neçəsi isə yaralanıb. Bu barədə Qətərin Daxili İşlər Nazirliyi məlumat yayıb. Nazirliyin açıqlamasına görə, ilkin məlumata əsasən, daxili təhlükəsizlik qüvvələrinin hərbi qulluqçusu – onbaşı Bader Saad Məhəmməd əl-Xumeydi əd-Dusari xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən hücumun hədəfi olan obyektdə həyatını itirib. Hadisə zamanı bir neçə təhlükəsizlik əməkdaşı da xəsarət alıb.
Qətər Daxili İşlər Nazirliyi İsrailin Dohadakı HƏMAS rəhbərlərinə qarşı həyata keçirdiyi hücumdan sonra hadisələrin gedişatını diqqətlə izlədiyini və bütün zəruri tədbirləri gördüyünü bildirib. Bu barədə nazirliyin verdiyi açıqlamada qeyd olunur. “Səlahiyyətli orqanlar hədəf bölgəni araşdırmaqda və təhlükəsizliyi təmin etməkdə davam edir. Daxili İşlər Nazirliyi daxili təhlükəsizlik qüvvələri ilə birlikdə hadisələrin gedişatını diqqətlə izləyir və vətəndaşların, eləcə də sakinlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bütün lazımi tədbirləri görür” - deyə, açıqlamada vurğulanıb.
Cümə axşamı İsrail Qəzza zolağının cənubunda HƏMAS siyasi bürosunun rəhbəri Yəhya əl-Sinvarın öldürüldüyünü elan edib. İbrani dövləti 7 oktyabr 2023-cü il hücumuna görə məsuliyyət daşıdığı əl-Sinvardan əvvəl hərəkatın bir çox liderlərini həyata keçirdiyi sui-qəsdlər nəticəsində öldürüb.
İsrailin Qətərin paytaxtı Dohada HƏMAS rəhbərliyinə qarşı təşkil etdiyi hücumdan sonra İsraildən Türkiyəyə qarşı təhdid xarakterli açıqlamalar səsləndirilib. Tez-tez Türkiyə əleyhinə açıqlamalar verən israilli jurnalist, İvrit Universitetinin müəllimi Meir Masri sosial şəbəkədə paylaşım edib. Paylaşımda “Bugün Qətər, sabah Türkiyə”, - deyə qeyd olunub və Türkiyə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İranda qətlə yetirilən HƏMAS lideri İsmayıl Haniyyənin fotosu yer alıb.
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri İsrailin Dohada HƏMAS rəhbərliyinə qarşı həyata keçirdiyi hücumu qətiyyətlə pisləyib və bunu Qətərə qarşı “qorxaq hücum” adlandırıb. Bu barədə ölkənin Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında bildirilib. Bəyanata görə, BƏƏ-nin baş nazir müavini və xarici işlər naziri şeyx Abdullah bin Zayed Al Nəhyan İsrailin Qətər dövlətinə qarşı törətdiyi bu hücumu sərt şəkildə qınayıb. O, hücumun Qətərin suverenliyinin kobud şəkildə pozulması, beynəlxalq hüquqa və BMT Nizamnaməsinə zidd olması, həmçinin regional və beynəlxalq təhlükəsizlik üçün məsuliyyətsiz eskalasiya yaratdığını vurğulayıb.
Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi İsrailin Dohadakı HƏMAS liderlərini hədəf aldığı hücumu pisləyib. Bu barədə nazirliyin yaydığı bəyanatda deyilir. “İsrailin Qətərin paytaxtı Dohada HƏMAS-ın danışıqlar heyətinə qarşı həyata keçirdiyi hücumu qətiyyətlə lənətləyirik. Atəşkəs danışıqları davam edərkən HƏMAS müzakirə heyətinin hədəf alınması, İsrailin müharibəni davam etdirmək niyyətində olduğunu göstərir" - deyə, bəyanatda vurğulanıb.
BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş İsrailin Dohada HƏMAS rəhbərlərini hədəfə alan hücumunu pisləyərək, bunu Qətərin suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün açıq şəkildə pozulması kimi qiymətləndirib. Quterreş əlavə edib ki, “Qətər Qəzzada atəşkəsin əldə olunması və bütün əsirlərin azad edilməsi prosesində son dərəcə müsbət rol oynayıb”. O həmçinin bütün tərəfləri Qəzza zolağında münaqişəyə yox, daimi atəşkəsə nail olmaq üçün işləməyə çağırıb. Eyni kontekstdə, Türkiyə də İsrailin Qətərdə HƏMAS-a hücumunu pisləyib. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib ki, bu hücum İsrailin ekspansiya və terroru dövlət siyasəti kimi qəbul etdiyini göstərir.
İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Dohada HƏMAS liderlərinə qarşı təşkil edilən hücuma görə məsuliyyəti üzərinə götürüb. Bu barədə Netanyahunun ofisi bəyanat yayıb. “Planı İsrail hazırladı, əməliyyatı İsrail həyata keçirdi və bütün məsuliyyəti İsrail daşıyır. Bu, tamamilə müstəqil İsrail əməliyyatıdır” – deyə, bəyanatda qeyd olunub.
İsrail ordusunun Qətərdə HƏMAS rəhbərlərinə qarşı hücum həyata keçirdiyini elan etməsindən sonra, çərşənbə axşamı qlobal maliyyə bazarlarında gərginlik artdı. Bu bölgədə münaqişəni daha da kəskinləşdirdi və investorları təhlükəsiz sayılan aktivlərə yönəlməyə məcbur etdi. Nəticədə qızılın qiyməti tarixi rekord səviyyəni aşaraq ən yüksək göstəricisinə yüksəldi. Təsir yalnız qızıl ilə məhdudlaşmadı; yapon yeni və isveçrə frankı gün ərzində qazandıqları mövqeləri qorudu. Neftin qiyməti isə bir barel üçün təxminən 1 dollar artaraq 67 dollara yaxınlaşdı.
HƏMAS liderləri İsrailin təşkil etdiyi sui-qəsddən xilas olub. Bu barədə Qətərin “Əl Cəzirə” telekanalı HƏMAS mənbələrinə istinadən məlumat yayıb. Məlumata görə, hücum zamanı HƏMAS-ın atəşkəs üzrə danışıqlar aparan heyəti iclasda olub. Bildirilib ki, nümayəndə heyəti ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzada atəşkəs üçün təqdim etdiyi təklifi müzakirə edərkən hədəfə alınıb.
Qətər rəhbərliyi İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinin HƏMAS liderlərinə qarşı Dohada həyata keçirdiyi hücumları qətiyyətlə pisləyib. Bu barədə Qətər Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Məcid əl-Ənsari açıqlama verib. “Qətər Dövləti bu hücumu qətiyyətlə pisləyərək bildirir ki, İsrailin bu məsuliyyətsiz davranışına və regional təhlükəsizliyə davamlı müdaxilə cəhdlərinə dözməyəcək" - deyə, o bildirib.
Qətərin paytaxtı Dohada bir neçə partlayış səsi eşidilib, şəhərin mərkəzindən tüstü qalxdığı bildirilib. Şahidlər, hadisənin mərkəzi məhəllələrdən birində baş verdiyini təsdiqləyiblər. İsrail mediası yüksək rütbəli israilli rəsmiyə istinadla, Dohada baş verən partlayışların İsrailin HƏMAS rəhbərliyinə qarşı həyata keçirdiyi suiqəsd əməliyyatı olduğunu bildirib. İsrail ordusunun radio kanalı da açıqlamasında hücumu üstlənib. “İsrail, Qətərdəki HƏMAS rəhbərliyini hədəf alıb. Əməliyyat HƏMAS liderliyinin ən yüksək səviyyəsini vurmaq məqsədi daşıyırdı”- deyə bildirib.