BAKI,AzerVoice
Hizbullahın baş katibi Həsən Nəsrullah bazar günü on minlərlə insanın iştirakı ilə dəfn edildi. İsrailin hava zərbəsində öldürülməsindən təxminən beş ay sonra baş tutan bu dəfn, təsirli bir mənzərə yaratdı. Hər necə qiymətləndirilsə də, bu mənzərə livanlıların keçmişlə bağlı məsələni bağlayıb geniş miqyaslı bir anlaşma ilə gələcəyə yönəlmək ehtiyacını göstərir.
Aydındır ki, Hizbullah rəhbərliyində qalanlar və onların arxasında dayanan İran, partiyanın hələ də güclü olduğunu və gözardı edilə bilməyəcəyini vurğulamaq istədilər. Bununla belə, dəfn mərasimi Livanın keçmiş dövrün qapılarını bağlayıb yeni bir mərhələ yaratmağa ehtiyacı olduğunu açıq şəkildə göstərdi. Bu mərhələ ölkəni regionda baş verən dəyişikliklərin mərkəzinə qoymalıdır.
Hizbullah minlərlə tərəfdarını və müttəfiq xristian partiyalarının üzvlərini səfərbər edə bildi. Nəsrullah onillər boyu Livan xalqının həyatında qərarları ilə mühüm rol oynamışdı. Lakin partiya artıq Nəsrullah kimi bir lider və ya "Rizvan" briqadasının komandirləri kimi təsirli sahə komandirlərini önə çıxarma gücündə deyil. İsrailin öldürdüyü yüzlərlə təcrübəli döyüşçünün itkisi ilə Hizbullahın hərbi və siyasi təsir gücü yaxın illərdə azalacaq. Bu səbəbdən partiyanın maraqları, ölkəni böhrandan çıxarmaq üçün sakitlik və daha geniş Livan anlaşması axtarmaqdadır.
Xalq dəfn mərasimi ilə güc nümayiş etdirməyə çalışsa da, Hizbullah ötən il İsraillə müharibədə ağır itkilər verdi. Partiya rəhbərliyinin böyük hissəsi və minlərlə döyüşçü öldürüldü, cənub Livanda böyük dağıntılar baş verdi. Dəfn mərasimindəki güc nümayişi, Hizbullahın Livanın yeni qurumlarına, xüsusilə orduya, özünü əsas tərəfdaş kimi qəbul etdirmək təzyiqidir. Partiya silahlarının tərk edilməsinin prioritet sayılmaması üçün mesaj verir. Bu çağırış, yeni rəhbərləri daxili münaqişədən çəkinməyə və partiyanı milli siyasi tərəfdaş kimi qəbul etməyə inandıra bilər. Lakin, Livanın xilası üçün xarici dəstəyin Hizbullahın təsirini məhdudlaşdırmaq şərti ilə gəlməsi, partiyanın yeni reallıqlar yaratmasını çətinləşdirir.
Livanın müxtəlif siyasi tərəfləri başa düşür ki, həll sakitlik və siyasi əməkdaşlıqdadır. Ənənəvi vəzifə bölgüsü ilə idarəetmə üsulu siyasi boşluq, hökumət iflici və korrupsiyaya səbəb oldu. Xarici tərəflər, xüsusən İsrail, Hizbullahın nümayişini diqqətlə izləyir. Bu isə İsrailin yeni hərbi əməliyyatlara şərait yarada bilər, halbuki vasitəçilər İsrailin geri çəkilməsinə nail olmağa çalışır.
Hizbullah üçün İranın Ali Dini Lideri Əli Xameneinin gərginliyi artırmaq çağırışına qulaq asmaq sərfəli deyil. İrannın Livandakı təsiri Nəsrullahla birlikdə zəifləyib və Livanda proksi müharibənin təkrarlanması çətindir. Əgər Hizbullah buna getsə, özünü təcrid edər.
Xamenei şənbə günü "Müqavimət sona çatmayacaq və son məqsədinə çatana qədər davam edəcək" dedi. Bu, İranın Hizbullahın çətin şəraitini nəzərə almadan eyni rolu davam etdirmək istəyini göstərir.
Dəfn mərasimi zamanı Beyrutdakı Kamil Şamun stadionu, 55 min tərəfdarla doldu. Hizbullah tərəfdarları Nəsrullahın şəkilləri və partiya bayraqları daşıyırdı. Mövcud baş katib Naim Qasım, naməlum yerdən video bağlantı ilə, "Partiya hələ də güclüdür. Müqavimət mövcuddur və davam edəcək. Səbrimizi zəiflik kimi başa düşməyin" dedi.
İsrailin böyük ölçüdə cənub Livandan çəkilməsinə baxmayaraq, hava hücumları davam edir. Beş sərhəd mövqeyinə nəzarət edən İsrail, dəfn zamanı iki dəfə Beyrut üzərində aşağı hündürlükdə uçdu. Camaat "İsrailə ölüm" şüarları səsləndirdi.
İsrailin xarici işlər naziri İsrael Katz "Nəsrullahın dəfn mərasimi üzərində uçan təyyarələr açıq mesaj verir: İsraili təhdid edənlər eyni aqibəti yaşayacaqlar" dedi.
Qasım, İsrailin beş mövqedə nəzarətini "işğal" adlandırdı və diplomatik yollarla Livan dövlətindən tam geri çəkilməni təmin etməsini istədi. "Dövlət məsuliyyət daşıyır, biz şəraitə uyğun hərəkət edəcəyik" dedi.
Dəfn mərasimində İranın xarici işlər naziri Abbas Araqçi, İraqın şiə siyasətçiləri və silahlı qruplarının liderləri, Yəmənin Husilərindən nümayəndələr iştirak etdi. Araqçi və digər iranlı rəsmilər, mərasimdən əvvəl Livan prezidenti Cozef Aunla görüşdü, lakin Aun dəfnə qatılmadı.
Hizbullahın zəifləyən təsiri yeni hökumətin formalaşmasında hiss olundu. Hökumətin bəyanatında "müqavimət" və partiyanın silahlarına dair heç bir qeyd yer almadı.
