BAKI,AzerVoice Analıitik Təhlil Mərkəzi
Fransa, Livanda Hizbullahın silahsızlaşdırılması, seçki qanunu ətrafında gedən daxili siyasi parçalanmalar və İsrailin gündən-günə artan təhdidləri fonunda ölkədə yaranan təhlükəli vəziyyəti yaxından izləyir. İsrailin hava və artilleriya zərbələrinin Livan ərazisinə qədər uzanması Parisdə ciddi narahatlıq yaradıb.
Bu şəraitdə Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, Yaxın Şərq və Ərəb dünyası üzrə müşaviri Ann-Kler Lojeandrı Livana göndərmək qərarına gəlib. Müşavir çərşənbə günü Beyruta gələcək və iki günlük səfər çərçivəsində icraedici və qanunverici orqanların nümayəndələri, həmçinin Livan ordusunun yüksək rütbəli hərbçiləri ilə görüşlər keçirəcək. Görüşlərdə Livan ordusunun komandanı Rudolf Heykel və İsrail–Hizbullah atəşkəsi üzrə beynəlxalq nəzarət mexanizmində Fransanı təmsil edən general Valentin Seylerin də iştirakı gözlənilir.
Livandakı danışıqlardan sonra Lojeandr Suriyaya da səfər edəcək. Bu, onun Dəməşqə ilk rəsmi səfəri olacaq. Ərəb dilini sərbəst bilən Lojeandr daha əvvəl Fransanın Küveytdəki səfiri, sonra isə Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi sözçüsü vəzifələrində çalışıb. O, 2023-cü ilin sonunda Makronun müşaviri təyin olunub.
Onun səfəri, Fransa İqtisadiyyat Nazirliyinin rəsmisi Jak Delajojinin Livana etdiyi iqtisadi xarakterli səfərdən bir neçə gün sonra baş tutur. Makron dəfələrlə ilin sonuna qədər Livanın iqtisadiyyatına dəstək məqsədilə Parisdə beynəlxalq konfrans çağıracağını vəd edib.
İslahatlar olmadan yardım yoxdur
Lakin mənbələr bildirir ki, Fransa konfransı Livanın qanunverici və icraedici islahatlar həyata keçirmədən və Beynəlxalq Valyuta Fondu, eləcə də Dünya Bankı ilə bank sisteminin restrukturizasiyası kimi əsas məsələlərdə razılığa gəlmədən keçirməyəcək. Həmçinin, Livan ordusuna dəstək konfransının Səudiyyə Ərəbistanında keçirilməsi ehtimalı müzakirə olunur.
Rəsmi dairələr bildirirlər ki, Lojeandr iqtisadi məsələlərə toxunsa da, onun əsas diqqət mərkəzində İsrailin artan eskalasiyasının qarşısını almaq və “Hizbullah”ın silahdan imtina etməməsi fonunda siyasi və təhlükəsizlik gərginliyinin idarə olunması dayanacaq.
Fransa–İsrail–İran üçbucağı
Paris son aylarda İsraillə münasibətlərdə yaşanan gərginliyin azaldığını, xüsusilə Fransa və Səudiyyə Ərəbistanının təşəbbüsü ilə keçirilən iki dövlətli həll konfransından sonra münasibətlərin normallaşmağa doğru getdiyini vurğulayır. Bu yaxınlaşmanın nəticəsi kimi Fransa üç zabitini ABŞ rəhbərliyindəki Qəzza müşahidə missiyasına göndərib.
Bununla belə, Fransa öz təsir imkanlarının İsrailə qarşı məhdud olduğunu anlayır. Əvəzində, Paris–Tehran münasibətlərində müsbət dinamika müşahidə olunur: iki fransız və bir iranlı məhbusun azadlığa buraxılması yaxın gələcəkdə əsir mübadiləsi üçün zəmin yaradır.
Fransa “Hizbullah”la əlaqələri də tam kəsməyib — keçmiş xarici işlər naziri Jan-İv Lö Drian son səfərində təşkilat nümayəndələri ilə görüş keçirmişdi. Ekspertlər istisna etmirlər ki, Paris İranla diplomatik kanallar vasitəsilə təmaslarını Livanın Qərblə münasibətlərində təzyiq aləti kimi istifadəsinin qarşısını almaq üçün yönəldə bilər.
Parisin təhlükəsizlik narahatlıqları
Fransa Livandakı BMT-nin “UNİFİL” missiyasının əsas dəstəkçisi olaraq onun mandatının uzadılmasında həlledici rol oynayıb. Fransa qüvvəsi bu beynəlxalq kontingentin ən böyük hissəsini təşkil edir və Paris “UNİFİL”i Livanın cənubunda sabitliyin qorunması üçün əsas amil hesab edir.
Paris, həmçinin, İsrailin Hizbullahla açıq müharibəyə qayıtması ehtimalından narahatdır. Fransa hesab edir ki, belə bir ssenari yalnız ABŞ və Fransa tərəfindən göstərilən diplomatik təzyiqlər sayəsində 2024-cü ildə önlənmişdi.
Bununla yanaşı, fransız rəsmiləri Livan hakimiyyətinin siyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik sahələrində passivliyindən məyusluq ifadə edirlər. Mənbələrə görə, Lojeandr səfəri zamanı Livan rəhbərliyinə “daxili təşəbbüslərin artırılması və xarici yardıma kor asılılığın azaldılması” zərurətini açıq şəkildə çatdıracaq.