BAKI, AzerVoice
9 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1605 – İngiltərədə "Gunpowder Plot" (Barıt sui-qəsdi) ifşa olunduqdan sonra ilk dəfə olaraq 9 iyun tarixində Londonda geniş ictimai tədbirlər keçirildi.
1610 – Fransa kralı IV Henri sui-qəsd nəticəsində öldürüldükdən sonra ölkədə siyasi qeyri-sabitlik davam edirdi.
1622 – Osmanlı-Səfəvi müharibəsi dövründə osmanlı qüvvələri Bağdad yaxınlığında hərbi əməliyyatlara başladı.
1633 – Qalileo Qaliley İnkivizisiya qarşısında müdafiə üçün Romaya çağırıldı.
1644 – Çin tarixində Min sülaləsinin süqutu zamanı imperiya qüvvələri və üsyançılar arasında döyüşlər davam edirdi.
1650 – İngiltərə və Şotlandiya arasında İngilis Vətəndaş müharibəsi kontekstində diplomatik danışıqlar baş tutmadı.
1660 – İngiltərədə monarxiyanın bərpasından sonra kral II Çarlzın tərəfdarlarına qarşı ilk mükafat fərmanları imzalandı.
1672 – Niderlandda Fransanın işğalı ilə başlayan “Fəlakətli İl” (Rampjaar) dövründə müdafiə tədbirləri gücləndirildi.
1683 – Vyana mühasirəsi ərəfəsində Osmanlı qoşunları Macarıstanda irəliləyişlərini sürətləndirdi.
1690 – Limerik müqaviləsinin pozulmasından sonra İrlandiyada yeni üsyan cəhdləri qeydə alındı.
1701 – Böyük Britaniyada “Xanədanlıq Aktı” qəbul edildi – gələcəkdə alman mənşəli Hannover sülaləsinin taxta çıxmasına zəmin yaradan qanun.
1711 – Osmanlı-Rus müharibəsi ərəfəsində Prut çayı ətrafında ilk hərbi toqquşmalar qeydə alındı.
1722 – Əfşarların yüksəlişi dövründə Nadir şah ilk hərbi yürüşlərini planlaşdırırdı.
1733 – Polşa taxt-tac müharibəsi fonunda Avstriya və Fransa arasında hərbi hazırlıqlar intensivləşdi.
1740 – Prussiya kralı II Fridrix hakimiyyətə gəldikdən sonra ilk dəfə olaraq ordu islahatlarına başladı.
1756 – Yeddiillik müharibə ərəfəsində Fransa və Böyük Britaniya arasında kolonial qarşıdurmalar başladı.
1762 – Böyük Pyotrın ölümündən sonra Yekaterina II Rusiya taxtına keçdi.
1770 – Boston qətliamından sonra ABŞ-da İngiltərəyə qarşı müstəqillik tərəfdarları gücləndi.
1776 – ABŞ-ın Müstəqillik Bəyannaməsinin layihəsi Kontinental Konqresdə ilk müzakirəyə çıxarıldı.
1783 – Vulkan püskürməsi nəticəsində İslandiyada Laki püskürməsi başlayaraq Avropada iqlimə təsir etdi.
1791 – Fransada Kral XVI Lüdovikin qaçış cəhdi uğursuzluğa uğradı, monarxiya böhranı dərinləşdi.
1798 – Napoleon Bonapart Misir yürüşünə başlamazdan əvvəl Aralıq dənizində hərbi hazırlıqlar gördü.
1803 – Fransa ilə Britaniya arasında Amiens Müqaviləsinin pozulması ilə yeni müharibə dalğası başladı.
1805 – Napoleonun İtaliya kralı elan olunmasından sonra Avstriya ilə gərginlik artdı.
1815 – Vyana Konqresi rəsmi olaraq başa çatdı – Avropada sərhədlər yenidən müəyyənləşdirildi.
1821 – Yunanıstanda Osmanlı imperiyasına qarşı mübarizənin əsas döyüşlərindən biri olan Dragashani döyüşü baş verdi.
1834 – İspaniyada mülki müharibə zamanı liberal qüvvələr Madriddə gücləndi.
1848 – Fransa Respublikasında yeni konstitusiya layihəsi parlamentə təqdim olundu.
1853 – Osmanlı-Rusiya münasibətləri Balkanlardakı gərginlik səbəbilə pisləşdi.
1860 – İtaliyada Cüzeppe Qaribaldi Siciliya yürüşünü davam etdirdi.
1870 – ABŞ-da ilk dəfə rəsmi olaraq qadın həkimlər tibb konqresində iştirak etdilər.
1885 – Kanada hökuməti Metis üsyanının lideri Louis Riel-i ölümə məhkum etdi.
1898 – Kuba müharibəsi zamanı ABŞ donanması Guantanamoya yaxınlaşdı.
1900 – Almaniya Çinlə ticarət əlaqələrini genişləndirmək üçün diplomatik nümayəndə heyəti göndərdi.
1903 – Serbiyada kral Aleksandr Obrenoviç sui-qəsd nəticəsində öldürüldü.
1910 – Portuqaliyada respublika tərəfdarları yeni konstitusiya layihəsini hazırlamağa başladı.
1913 – Balkan müharibələrinin ikinci mərhələsi başlamazdan öncə Serbiya və Bolqarıstan arasında gərginlik yarandı.
1917 – Birinci Dünya Müharibəsi: Fransa və Britaniya qərb cəbhəsində yeni hücum planlarını razılaşdırdı.
1921 – Sovetlər Gürcüstanda sovetləşdirmə prosesini başa çatdırdı.
1923 – Bolqarıstanda sağçı çevriliş nəticəsində Aleksandr Stamboliyski devrildi.
1931 – Avstriyada iqtisadi böhran nəticəsində ən iri banklardan biri – Creditanstalt – bağlandı.
1940 – İkinci Dünya Müharibəsi: İtaliya Fransa və Böyük Britaniyaya qarşı müharibə elan etdi.
1944 – Normandiya desantından sonra müttəfiq qüvvələr Fransanın içərilərinə doğru irəlilədi.
1946 – Tailand BMT-yə üzv olmaq üçün müraciət etdi.
1954 – NATO çərçivəsində ilk dəfə olaraq kollektiv cavab mexanizmləri praktiki sınaqdan keçirildi.
1960 – SSRİ-də atom enerjisi ilə çalışan ilk mülki buzqıran “Lenin” Arktikaya göndərildi.
1963 – Vyetnamda buddist rahib Thích Quảng Đức özünü yandıraraq dövlətə qarşı etiraz etdi.
1964 – ABŞ Konqresi vətəndaş haqları qanun layihəsini qəbul etməyə yaxınlaşdı.
1965 – Sovet İttifaqında ilk dəfə olaraq açıq kosmosda uzunmüddətli fəaliyyət planlaşdırıldı.
1966 – Nigeriyada çevriliş nəticəsində hərbi rejim quruldu.
1967 – İsrail və Ərəb ölkələri arasında Altı Günlük Müharibə başa çatdı.
1968 – ABŞ-da vətəndaş hüquqları müdafiəçisi Martin Lüter Kinqin qətli ilə bağlı geniş etirazlar davam edirdi.
1969 – Kanada rəsmi olaraq fransız və ingilis dillərini bərabər dövlət dili elan etdi.
1970 – Çili prezident seçkilərində Salvador Alyende öndə getməyə başladı.
1971 – ABŞ-da “Pentagon sənədləri” mətbuata sızdırıldı – Vyetnam müharibəsi haqda gizli sənədlər.
1978 – İsrail Livanın cənubuna genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlara başladı.
1982 – London meriyası ilk dəfə olaraq LGBT marşına dəstək verdi.
1985 – Avropa İqtisadi Birliyində Şengen razılaşması ilə bağlı ilkin sənədlər imzalandı.
1987 – Fransa prezidentliyinə Jak Şirak namizədliyini irəli sürdü.
1990 – SSRİ-nin Xalq Deputatları Konqresi Rusiyanın suverenliyini elan etdi.
1991 – Rusiya Federasiyası suverenliyini elan etdi və SSRİ-dən ayrılma prosesini sürətləndirdi.
1992 – Bosniya müharibəsi davam edərkən Sarayevoda mühasirə daha da şiddətləndi.
1993 – Xorvatiyada BMT sülhməramlılarına qarşı ilk ciddi hücum baş verdi.
1994 – Şimali Koreya nüvə proqramına görə beynəlxalq təzyiqlə üzləşdi.
1995 – Çeçenistanda Rusiya qüvvələri ilə separatçılar arasında ağır döyüşlər davam edirdi.
1996 – Türkiyədə Necmettin Erbakan baş nazir postuna gəldi.
1997 – Böyük Britaniyada Tony Blair baş nazir olduqdan sonra ilk beynəlxalq səfərinə çıxdı.
1998 – Hindistan və Pakistan arasında nüvə sınaqları fonunda gərginlik zirvəyə çatdı.
1999 – NATO qüvvələri Kosovoya daxil oldu.
2000 – Cənubi Koreya və Şimali Koreya liderləri arasında ilk zirvə görüşü keçirildi.
2001 – ABŞ və Çin arasında casus təyyarəsi insidenti üzrə danışıqlar başa çatdı.
2002 – ABŞ-da FBI ölkə daxilində potensial terror hücumları barədə xəbərdarlıq yaydı.
2003 – Avropa Konstitusiyası layihəsi İtaliya və Fransa tərəfindən dəstəkləndi.
2004 – Avropa Parlamentinə seçkilər zamanı ifrat sağçılar bir sıra ölkələrdə irəlilədi.
2005 – İran prezident seçkilərində Mahmud Əhmədinejad gözlənilmədən öndə getdi.
2006 – Serbiya və Monteneqro rəsmi şəkildə ayrıldı; Monteneqro müstəqil oldu.
2007 – Litva prezidenti Valdas Adamkus Avropa İttifaqının genişlənməsi ilə bağlı çıxış etdi.
2008 – Avropa İttifaqı və Rusiya arasında enerji danışıqları gərgin keçdi.
2009 – İraqda ABŞ qüvvələrinin bir sıra şəhərlərdən çıxması başa çatdı.
2010 – Qırğızıstanda etnik qarşıdurmalardan sonra fövqəladə vəziyyət elan edildi.
2011 – Misirdə keçid hökumətinə qarşı yeni etiraz dalğası başladı.
2012 – BMT-də Suriya böhranı ilə bağlı qətnamə layihəsi vetoya uğradı.
2013 – Rusiya Edward Snowden-in təqibi ilə bağlı ABŞ-ın müraciətinə reaksiya vermədi.
2014 – Ukrayna ordusu Donetsk yaxınlığında separatçılara qarşı genişmiqyaslı əməliyyata başladı.
2015 – Almaniya Bundestaqı erməni soyqırımı qətnaməsini müzakirəyə çıxardı.
2016 – ABŞ tarixində ən böyük silahlı hücumlardan biri Orlando şəhərində baş verdi.
2017 – Birləşmiş Krallıqda seçkilərdən sonra koalisiya hökuməti qurmaq cəhdləri başladı.
2018 – Şimali Koreya və ABŞ liderlərinin Sinqapurda tarixi görüşünə sayılı günlər qalmış son hazırlıqlar aparıldı.
2019 – Honq Konqda ekstradisiya qanununa qarşı kütləvi etirazlar davam edirdi.
2020 – COVID-19 pandemiyası ilə bağlı dünyada karantin rejimlərinin yüngülləşdirilməsinə başlanıldı.
2021 – Fransa prezidenti Emmanuel Makron region səfəri zamanı etirazçı tərəfindən sillələndi.
2022 – Böyük Britaniya hökuməti miqrasiya siyasətində radikal dəyişiklikləri elan etdi.
2023 – Ukraynada Rusiya ilə münaqişə davam etdiyi vaxt Zaporojye bölgəsində yeni toqquşmalar baş verdi.
2024 – Yaponiya və Filippin arasında təhlükəsizlik üzrə yeni razılaşma imzalandı.
