BAKI, AzerVoice
4 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1783 – Fransız qardaşlar Joseph-Michel və Jacques-Étienne Montgolfier ilk isti hava şarını uğurla sınaqdan keçirdilər (Annonay, Fransa).
1784 – Rus donanması Qara dənizdə ilk dəfə olaraq Sevastopol limanına daxil oldu – bu hadisə Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqının təsdiqi kimi qiymətləndirildi.
1811 – İngiltərədə sənaye əleyhinə çıxış edən Ladditlər hərəkatı çərçivəsində toxuculuq fabriklərinə qarşı hücumlar artdı.
1812 – ABŞ Konqresi Böyük Britaniyaya qarşı müharibə elan etməyə hazırlıq məqsədilə debatlara başladı (1812 Müharibəsi öncəsi gərginlik).
1877 – Rusiya-Osmanlı müharibəsi zamanı rus qoşunları Dunay çayını keçərək Rumıniya ərazisinə daxil oldular.
1880 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq ictimai kitabxanaların mərkəzləşdirilməsi təklifi irəli sürüldü – milli maariflənmə siyasətinin tərkib hissəsi kimi.
1892 – İtaliyada işçi siniflərinin təşkili ilə bağlı ilk böyük mitinqlərdən biri Neapolda keçirildi.
1900 – Çinlə diplomatik münasibətlərin pozulmasına səbəb olan "Boxer Üsyanı" başlayaraq Pekinə yayılmağa başladı.
1912 – ABŞ-da Massachusetts ştatında ilk dəfə olaraq minimum əmək haqqı qanunu qəbul edildi.
1913 – İngiltərədə qadınların seçki hüququ uğrunda mübarizənin simvolu sayılan Emmeline Pankhurst həbs edildi.
1917 – Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Fransa hökuməti müharibə iqtisadiyyatının gücləndirilməsi üçün fövqəladə vergi qanunu qəbul etdi.
1920 – Macarıstanla Antanta dövlətləri arasında Trianon müqaviləsi imzalandı.
1928 – Çan Kay-Şek Pekini ələ keçirərək Çin Respublikasının paytaxtı elan etdi.
1932 – Sovet İttifaqında Moskva Metropoliteninin əsası qoyuldu.
1940 – Alman ordusu Paris istiqamətində irəlilədi.
1942 – ABŞ-da "Rosie the Riveter" kampaniyasına start verildi.
1944 – D-Day ərəfəsində Fransa sahillərinə aviasiya hücumları gücləndi.
1951 – Rumıniya və SSRİ arasında iqtisadi əməkdaşlıq sazişi imzalandı.
1957 – Xarkovda ilk atom elektrik stansiyası işə salındı.
1962 – ABŞ-da “Communications Satellite Act” qəbul edilərək kosmos vasitəsilə telekommunikasiya sahəsində inqilabi dəyişikliklərin əsası qoyuldu.
1963 – Tehran şəhərində şah rejiminə qarşı kütləvi iğtişaşlar başladı – bu etirazlar sonradan İran İslam İnqilabına aparan prosesin ilkin mərhələsi hesab olunur.
1965 – ABŞ prezidenti Lindon Conson Vyetnamdakı hərbi əməliyyatların genişləndirilməsi haqqında göstəriş verdi.
1966 – BMT Baş Assambleyası irqçiliyə qarşı qlobal mübarizə çağırışı edən qətnamə qəbul etdi.
1969 – Kanada ali məhkəməsi fransız dilinin federal qurumlarda istifadəsini tanıyan qərar verdi.
1971 – Soyuq Müharibə dövründə ABŞ və SSRİ Arktikada nüvə silahlarının yerləşdirilməsinə dair danışıq mərhələsinə keçdi.
1973 – Şimali İrlandiyada etnik və dini zəmində toqquşmalar nəticəsində fövqəladə vəziyyət elan olundu.
1975 – Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) rəsmi olaraq fəaliyyətə başladı.
1978 – ABŞ prezidenti Cimmi Karter və Misir prezidenti Ənvər Sadat arasında Qüds böhranı ilə bağlı telefon danışığı baş tutdu.
1980 – Polşada "Solidarnost" hərəkatının ilkin nüvəsi sayılan Leninqrad tersanesində işçi iğtişaşları baş verdi.
1981 – Qərbi Almaniyada ilk dəfə olaraq “yaşıllar” partiyası regional parlamentə daxil oldu.
1982 – İsrail Livana hərbi müdaxilə başlatdı – "Sülh üçün Qaliley" əməliyyatı.
1983 – Hindistanın Amritsar şəhərində Sikh müqəddəs məkanında gərginlik artdı – bu, sonradan “Blue Star” əməliyyatına yol açdı.
1984 – Sovet İttifaqı Estoniyada sovetləşməyə qarşı gizli milli müqavimət qrupu aşkarladı.
1985 – Avstriyada çevik polis qüvvələri tərəfindən neonasist təşkilata qarşı reyd keçirildi.
1986 – İspaniya hökuməti NATO-da qalmaqla bağlı milli referendumun nəticələrini qəbul etdi.
1987 – Filippində prezident Koryonun əleyhdarları tərəfindən dövlət çevrilişi cəhdi uğursuzluqla nəticələndi.
1988 – SSRİ-də Qazaxıstan ərazisində ilk dəfə regional əhalinin iştirakı ilə demokratik yerli idarəetmə məclisləri sınaqdan keçirildi.
1989 – Çində Tiananmen meydanında etirazlar yatırıldı.
1990 – Almaniyanın iqtisadi birləşmə sazişi imzalandı.
1992 – Azərbaycan Milli Məclisi dövlət quruluşu haqqında əsas prinsipləri təsdiqlədi.
1993 – Sarayevoda BMT müşahidəçilərinə atəş açıldı.
1994 – Rusiya və NATO arasında ilk qeyri-rəsmi məsləhətləşmə qrupu təsis olundu.
1995 – Nigeriyada çevrilişə cəhd edən hərbi zabitlər edam edildi – beynəlxalq qınaqlar baş verdi.
1996 – Koreyalararası ilk yüksək səviyyəli görüş keçirildi.
1998 – Microsoft-a qarşı antiinhisar istintaqı başlandı.
1999 – Kosovoda NATO təzyiqləri artdı.
2000 – Yaponiya hökuməti ölkədə ilk dəfə olaraq internet senzurasını qanuniləşdirən qanun layihəsini təqdim etdi.
2001 – Qazaxıstan Avrasiya İqtisadi Birliyinə qoşulmaq barədə ilkin protokol imzaladı.
2002 – Pakistan və Hindistan sərhədində müharibə təhlükəsi səbəbilə diplomatlarını geri çağırdı.
2003 – BMT Təhlükəsizlik Şurası İraqın müvəqqəti idarəçiliyinə dair yeni qətnamə qəbul etdi.
2004 – ABŞ-da Ronald Reyqanın vəfatı ilə 7 günlük matəm başladı.
2005 – Hollandiya Konstitusiyaya Avropa İttifaqı haqqında dəyişiklikləri əks etdirən maddənin əlavə edilməsini rədd etdi.
2006 – Çexiyada parlament seçkilərinin nəticələri bərabər çıxdı.
2007 – Rusiya prezidenti Vladimir Putin ABŞ-ın Avropadakı raket qalxanı planını tənqid etdi.
2008 – Azərbaycanda Rəqəmsal Yayım Proqramı təsdiqləndi.
2009 – Şimali Koreya növbəti nüvə sınağını həyata keçirdiyini elan etdi.
2010 – İsrailin yardım karvanına hücumu sonrası beynəlxalq qınaq artdı.
2011 – Yəməndə hökumət qüvvələri və üsyançılar arasında atəşkəs elan edildi.
2012 – Suriya ordusu Hums bölgəsinə hücuma keçdi.
2013 – “PRISM” proqramının ifşası baş verdi.
2014 – Misirdə prezident Əbdülfəttah əs-Sisi rəsmi olaraq vəzifəyə başladı.
2015 – Gürcüstanda LGBT yürüşü dağıdıldı.
2016 – Ərəb Liqası İsrailə qarşı sənəd yayımladı.
2017 – Britaniyada seçkilər öncəsi kampaniya bağlandı.
2018 – Paşinyan korrupsiyaya qarşı kampaniya elan etdi.
2019 – Avropa Məhkəməsi Macarıstanı tənqid etdi.
2020 – ABŞ-da COVID-19-dan 1000-dən çox ölüm hadisəsi qeydə alındı.
2021 – Belçika kralı Konqoya görə üzr istədi.
2022 – Ermənistan-Azərbaycan sərhəd danışıqları Brüsseldə keçirildi.
2023 – Türkiyədə meşə yanğınlarına görə fövqəladə vəziyyət elan edildi.
2024 – Hindistanda seçkilərdə BJP üstünlük qazandı.
