BAKI, AzerVoice
1 iyun — Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü — uşaqların hüquqlarının müdafiəsi, onların sağlamlığı, təhsili və rifahı üçün çağırış günü kimi qeyd olunur.
1716 – Osmanlı–Avstriya müharibəsi ərəfəsində Avstriya İmperiyası yeni səfərbərlik qərarı verdi; bu, Balkanlarda Osmanlı əleyhinə gərginliyin artmasına səbəb oldu.
1717 – Prussiya kralı I Fridrix Vilhelm Berlində hərbi islahatların əsaslarını elan etdi. Bu islahatlar sonrakı Alman hərbi gücünün bünövrəsini qoydu.
1723 – Osmanlı imperiyası Gürcüstanda yeni inzibati bölgü siyasəti həyata keçirdi. Tiflis paşalığı ilə bağlı ilk rəsmi fərman verildi.
1730 – Londonda ilk ictimai kitabxana rəsmi olaraq fəaliyyətə başladı.
1739 – Osmanlı-İran müharibəsi zamanı Yerevan ətrafında böyük döyüş baş verdi. Bu döyüşdə Osmanlı ordusu üstünlük qazansa da, nəticə bölgədə sabitlik gətirmədi.
1741 – İngiltərədə məşhur bəstəkar Georg Friedrich Händelin "Messiah" əsəri ilk dəfə rəsmi olaraq Londonda səsləndirildi.
1742 – Müqəddəs Roma imperatoru IV Karl rəsmi olaraq Böyük Britaniya ilə ittifaq danışıqlarına başladı.
1743 – Roma Papası XIV Benedikt yeni kilsə idarəetmə qanunlarını tətbiq etdi. Bu qanunlarla Vatikan diplomatiyası müasirləşdirildi.
1755 – Rusiya imperiyasında ilk dövlət rəsədxanası Sankt-Peterburqda fəaliyyətə başladı.
1764 – Polşa kralı Stanislav Poniatovski ölkənin Avropaya inteqrasiyası istiqamətində islahatlara başladı.
1771 – Moskva şəhərində vəba epidemiyası zamanı "Vəba üsyanı" baş verdi. Üsyan çar hakimiyyəti tərəfindən yatırıldı.
1774 – Böyük Britaniya hökuməti tərəfindən qəbul edilən "Massachusetts Government Act" ilə ABŞ-ın müstəmləkə bölgəsində yerli idarəetmə məhdudlaşdırıldı, bu isə Amerika İnqilabının yaxınlaşmasının əlaməti oldu.
1792 – Kentucky ABŞ-ın 15-ci ştatı olaraq birliyə qoşuldu.
1796 – Fransa ordusu general Napoleon Bonapartın rəhbərliyi ilə İtaliya yürüşü zamanı Piacenza şəhərini ələ keçirdi.
1812 – ABŞ-da prezident Ceyms Medison Britaniyaya müharibə elan etdi; bu, 1812-ci il müharibəsinin başlanğıcı idi.
1831 – İngiltərədə ilk dəfə olaraq dəmir yolu ilə müntəzəm sərnişin daşımalarına başlanıldı (Darlington–Leeds xətti).
1845 – Texas ştatı ABŞ-a daxil olma prosesini başlatdı və bu məsələ rəsmi müzakirəyə təqdim olundu.
1852 – Parisdə ilk dəfə olaraq beynəlxalq poçt sərgisi təşkil olundu.
1860 – İtaliya birliyinin qurucusu Giuseppe Garibaldi Siciliya adasını ələ keçirdi.
1873 – Osmanlıda ilk dəfə olaraq dövlət nəşriyyatı "Matbaa-i Amire"də kütləvi şəkildə dərslik çapına başlanıldı.
1879 – Almaniya və Avstriya-Macarıstan İmperiyası arasında hərbi müdafiə ittifaqı bağlandı.
1869 – Thomas Edison ilk ixtirası olan elektrikli səs yazma cihazını nümayiş etdirdi.
1879 – Almaniya və Avstriya-Macarıstan arasında hərbi müdafiə ittifaqı bağlandı. Bu razılaşma daha sonra İtaliya ilə birlikdə Üçlü İttifaqın əsasını qoydu.
1885 – Belçikanın kralı II Leopold Konqoda şəxsi mülkiyyət kimi idarə etdiyi Konqo Azad Dövlətini rəsmi şəkildə elan etdi.
1890 – ABŞ-da "Census Bureau" ilk dəfə əhalinin sayının 62 milyon olduğunu açıqladı.
1904 – Fransa parlamenti kilsə və dövlətin ayrılmasına dair qanun layihəsini qəbul etdi, bu isə Laiklik prinsiplərinin gücləndirilməsi ilə nəticələndi.
1910 – Böyük Britaniya və Cənubi Afrika arasında yeni siyasi və inzibati birlik olan Cənubi Afrika İttifaqı quruldu.
1916 – I Dünya Müharibəsi: Yutlandiya dəniz döyüşü sona çatdı; Böyük Britaniya və Almaniya donanmaları arasında bu, ən böyük dəniz döyüşlərindən biri oldu.
1922 – Türkiyədə ilk uşaq bayramı rəsmi şəkildə qeyd olunmağa başlandı.
1925 – Azərbaycan SSR-də ilk rəsmi mülki təyyarə uçuşu həyata keçirildi (Bakı-Gəncə marşrutu).
1926 – Türkiyə Respublikasında yeni Mülki Qanun qüvvəyə mindi; qadın hüquqları baxımından mühüm dönüş nöqtəsi oldu.
1929 – Sovet İttifaqında kənd təsərrüfatında kollektivləşdirmə proqramı rəsmən başladıldı.
1931 – İspaniyada II Respublika dövründə monarxiyanın simvolları tamamilə qadağan edildi.
1934 – Almaniyada Hitler tərəfindən təşkil olunan "Uzun Bıçaqlar Gecəsi"ndə siyasi rəqiblərin qətlə yetirilməsinə dair planlar ilk dəfə müzakirə olundu.
1935 – İngiltərədə yeni hərbi xidmət qanunu qəbul edildi; 18 yaşdan yuxarı bütün kişilər üçün məcburi hərbi xidmət tətbiq olundu.
1946 – İtaliyada keçirilən referendum nəticəsində monarxiya ləğv edildi, respublika elan olundu.
1950 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq kredit kart sistemi tətbiq olunmağa başlandı (Diners Club).
1955 – SSRİ və Yuqoslaviya münasibətlərinin normallaşması barədə razılığa gəldi, Tito və Xruşşov Belqradda görüşdülər.
1962 – SSRİ və ABŞ arasında nüvə silahlarının yayılması ilə bağlı ilk qeyri-rəsmi danışıqlar başlandı.
1967 – Beatles qrupu “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band” albomunu buraxdı, bu albom pop musiqi tarixində inqilab sayılır.
1970 – ABŞ-da ətraf mühitin mühafizəsi üçün ilk dəfə olaraq Milli Ekoloji Agentlik yaradıldı.
1973 – Yunanıstanda kral Konstantin II rəsmi olaraq devrildi, ölkə müvəqqəti olaraq respublika elan edildi.
1980 – CNN – dünyanın ilk 24 saat yayımlanan xəbər kanalı ABŞ-da fəaliyyətə başladı.
1981 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq QİÇS xəstəliyinə dair məlumat rəsmi səhiyyə qurumları tərəfindən yayılır.
1983 – Fransada ilk dəfə olaraq yaşıl enerji ilə işləyən elektrik qatarı sınaqdan keçirildi.
1987 – ABŞ prezidenti Ronald Reyqan Berlində Brandenburg qapısı qarşısında məşhur "Tear down this wall!" çıxışını etdi.
1988 – ABŞ prezidenti Ronald Reyqan Sovet İttifaqına rəsmi səfər etdi, bu səfər Soyuq Müharibənin sonlarına doğru iki ölkə münasibətlərində mühüm mərhələ oldu.
1989 – Polşada kommunist rejimi ilk dəfə olaraq müxalifətə parlamentdə yer verdi. Bu hadisə Şərqi Avropadakı kommunist rejimlərin süqutuna yol açdı.
1990 – Estoniya Sovet İttifaqından çıxmaq üçün ilk müstəqillik bəyanatını qəbul etdi.
1991 – Ermənistan silahlı qüvvələri Qarabağda yeni hərbi əməliyyatlara başladı. Laçın rayonu istiqamətində irəliləyiş əldə etdilər.
1992 – Sloveniya və Xorvatiya BMT tərəfindən rəsmi olaraq müstəqil dövlət kimi tanındı.
1993 – Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı Azərbaycan ordusu Kəlbəcəri qismən nəzarətə götürdü.
1994 – Gürcüstan ilə Rusiya arasında Abxaziya məsələsinə dair müvəqqəti razılaşma əldə olundu.
1995 – Ermənistanın o zamankı prezidenti Levon Ter-Petrosyan Dağlıq Qarabağ münaqişəsində sülh prosesinə dair ilk dəfə olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə eyhamla açıq dəstək verdi.
1996 – İsrailin yeni baş naziri Benyamin Netanyahu rəsmi olaraq vəzifəsinin icrasına başladı.
1997 – Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsinə hazırlıq çərçivəsində Böyük Britaniyanın rəsmi nümayəndələri regionda son tədbirlərini keçirdilər.
1998 – Pakistan Hindistanın nüvə sınaqlarına cavab olaraq Balucistan bölgəsində 5 yeni nüvə sınağı həyata keçirdi.
1999 – Kosovo böhranı zamanı Serbiya rəhbərliyi NATO ilə müvəqqəti barışıq əldə etdi.
2000 – Estoniya Avropa İttifaqına üzvlük üçün rəsmi müraciət göndərdi.
2001 – Böyük Britaniya parlamentində ilk dəfə olaraq insan klonlaşdırılması qanunu müzakirə olundu.
2002 – İsrail ordusu Qəzza zolağında genişmiqyaslı hərbi əməliyyata başladı.
2003 – Çexiya Avropa İttifaqına daxil olmaq üçün referendum keçirdi; nəticədə 77% lehinə səs verdi.
2004 – Ermənistan prezidenti Robert Köçəryan Rusiyada iqtisadi əməkdaşlıq konfransında Qarabağ münaqişəsinə dair kompromis variantları müzakirəyə çıxardı.
2005 – Niderlandda keçirilən referendumda əhalinin böyük hissəsi Avropa Konstitusiyasına qarşı çıxdı.
2006 – Azərbaycan və Gürcüstan arasında yeni enerji əməkdaşlığı sazişi imzalandı.
2007 – Rusiya prezidenti Vladimir Putin NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsinə qarşı sərt bəyanat verdi.
2008 – ABŞ-da Demokratlar Partiyası Barack Obamanı prezidentliyə rəsmi namizəd elan etdi.
2009 – Fransa və Almaniya yeni enerji əməkdaşlığı haqqında saziş imzaladı.
2010 – ABŞ-ın Luiziana ştatı sahillərində BP şirkətinə məxsus neft platformasının qəzası nəticəsində Meksika körfəzində ciddi ekoloji fəlakət yaşandı.
2011 – Misirdə Mubarək rejiminin vəzifəli şəxslərinə qarşı kütləvi məhkəmələr başladı.
2012 – Liviyada seçkilərdən sonra ilk müvəqqəti parlament yığıncağı keçirildi.
2013 – BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Komissiyası yeni hesabatında 2050-ci ilə qədər dünya temperaturunun 2°C-dən çox arta biləcəyini xəbərdarlıq etdi.
2014 – Ukrayna hökuməti Slavyanskda separatçılara qarşı genişmiqyaslı antiterror əməliyyatına başladı.
2015 – Nigeriyada Muhammadu Buhari prezident kimi and içdi; bu, ölkədə demokratik hakimiyyət dəyişikliyi ilə tarixə keçdi.
2016 – İsrail və Türkiyə arasında altı illik diplomatik fasilədən sonra münasibətlərin normallaşmasına dair ilkin razılaşma əldə olundu.
2017 – Norveçdə ilk dəfə olaraq bərpa olunan enerji ümumi enerji istehsalında 100%-i keçdi. Enerji sektorunda tarixi hadisə kimi qeyd olundu.
2018 – İspaniyada parlament baş naziri Mariano Raxoaya qarşı etimadsızlıq səsverməsi keçirdi və Pedro Sançes yeni baş nazir oldu.
2019 – ABŞ və Çin arasında ticarət münaqişəsi yenidən alovlandı; ABŞ, Huawei-yə qarşı sanksiyalar tətbiq etdi.
2020 – COVID-19 pandemiyası dövründə bir çox ölkədə karantin qaydaları yumşaldıldı; bəzi ölkələrdə ictimai tədbirlərə icazə verilməyə başlandı.
2021 – Kanada, British Columbia əyalətində yerli məktəbin ərazisində yerli uşaq qəbiristanlığına aid yüzlərlə marker aşkarlandı və bu, ölkədə böyük rezonans yaratdı.
2022 – Estoniyada ilk dəfə olaraq robot polislər ictimai yerlərdə xidmətə başladı.
2023 – Türkmənistanda yeni konstitusiya qüvvəyə mindi və prezident Sərdar Berdimuhammedovun səlahiyyətləri genişləndirildi.
2024 – Hindistanda Ganj çayında tarixdə ilk dəfə olaraq süni intellekt tərəfindən idarə olunan su təmizləmə stansiyası fəaliyyətə başladı.
