BAKI,AzerVoice
Aysberq – buzlaqlardan qoparaq dəniz və okeanlarda üzən, nəhəng buz kütlələridir. Onlar əsasən Antarktida, Qrenlandiya və Arktika bölgələrində yaranır. Aysberqlərin böyük hissəsi suyun altında qaldığı üçün çox təhlükəlidir və dəniz nəqliyyatında ciddi risklər yaradır.
Aysberqin görünməyən tərəfi
Aysberqlərin ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri onların yalnız təxminən 10%-nin suyun səthində görünməsidir. Geri qalan 90%-dən çoxu isə suyun altında qalır, bu da onların real ölçülərini və yaratdığı təhlükəni gizlədir. Bu səbəbdən “aysberqin görünən hissəsi” ifadəsi, gündəlik dildə problemin yalnız kiçik və səthi hissəsinin görüldüyünü bildirmək üçün metafora kimi istifadə olunur.
Maraqlı faktlar
Ən böyük aysberq: İndiyə qədər qeydə alınmış ən böyük aysberq B-15 adlanır. 2000-ci ildə Antarktidadan qopan bu buz dağının uzunluğu 295 km, eni isə 37 km idi – bu, təxminən Qətər və ya Jamaika boyda bir sahə deməkdir.
Aysberqlər göy və ya tünd yaşıl da ola bilər. Bu, onların içərisindəki hava qabarcıqlarının miqdarından və ya dəniz suyunun qatışmasından asılıdır.
Suyun altında hərəkət edən aysberqlər, ticarət gəmilərini və neft platformalarını təhlükəyə atır. Onların marşrutlarını izləmək üçün bu gün NASA və digər peyk sistemləri istifadə olunur.
İqlim dəyişikliyi nəticəsində, son illərdə Antarktida ətrafında qopan aysberqlərin sayı və ölçüsü artıb. Bu, qlobal dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə də töhfə verir.
Aysberq və gəmi qəzaları
Aysberqlər tarix boyu çoxsaylı gəmi qəzalarına səbəb olmuşdur. Onların ən məşhur qurbanı isə 1912-ci ildə batmış Titanik gəmisidir.
Titanik faciəsi
14 aprel 1912-ci ildə İngiltərənin Sauthempton limanından ABŞ-a
yola düşən RMS Titanik gəmisi, Şimali Atlantikdə aysberqlə
toqquşaraq batdı. 2,224 nəfərdən ibarət sərnişin və ekipajdan
1,500-dən çoxu həyatını itirdi. Bu hadisə XX əsrin ən böyük dəniz
faciələrindən biri hesab olunur. Titanikin kapitanı və ekipajı gecə
vaxtı aysberqin yalnız üst hissəsini görə bildikləri üçün təhlükəni
vaxtında dərk edə bilməmişdilər.
Digər gəmi qəzaları
SS Hans Hedtoft (1959): Danimarka gəmisidir. Qrenlandiya yaxınlığında aysberqə çırpılıb və batıb. Gəmidə olan bütün insanlar həlak olub.
MS Explorer (2007): Turist gəmisi Cənubi Atlantikdə aysberqə çırpılıb və batıb. Bütün sərnişinlər xilas olsalar da, bu hadisə qlobal iqlim dəyişikliklərinin gəmiçilik üçün yaratdığı yeni riskləri gündəmə gətirdi.
Aysberqlər necə izlənilir?
Müasir dövrdə aysberqlərin hərəkətini izləmək üçün peyk texnologiyalarından, radarlardan və sualtı akustik cihazlardan istifadə olunur. ABŞ-da Aysberq İzləmə Mərkəzi (International Ice Patrol) 1914-cü ildən bəri bu sahədə fəaliyyət göstərir. Onlar dəniz yollarını izləyir və gəmiçilərə real vaxtda xəbərdarlıq edir.
Aysberqlər təbiətin heyrətamiz və möhtəşəm hadisələrindən biridir. Onlar bir tərəfdən okeanların gözəlliyini və gücünü simvolizə etsə də, digər tərəfdən gizli və ölümcül təhlükə daşıyır. Xüsusilə gəmiçilik və dəniz ticarəti üçün aysberqlərin izlənməsi və tanınması həyati əhəmiyyət daşıyır. Titanik faciəsi bu təhlükənin gerçəkliyini dünyaya göstərən ən acı nümunədir.
