BAKI, AzerVoice, Orxan Qədirzadə
Fransa məhkəmələri bu ilin iyul ayında Suriya keçmiş prezidenti Bəşşar Əsədə qarşı yeni beynəlxalq həbs qərarı çıxarıb.
AzerVoice xəbər verir ki, bu qərar 2013-cü ildə həyata keçirilmiş ölümcül kimyəvi hücumlarla əlaqədar “insanlığa qarşı cinayətlərdə və müharibə cinayətlərində şəriklik” ittihamları əsasında verilib.
Beləliklə, Fransada Əsədə qarşı çıxarılan həbs qərarlarının sayı üçə yüksəlib.
Məlumata görə, Əsəd hazırda Rusiyada yaşayır.
Fransa Mətbuat Agentliyinə (AFP) istinadən, Paris müstəntiqləri tərəfindən imzalanan həbs qərarı 29 iyul 2025-ci ildə qəbul edilib - bu, məhkəmənin əvvəlki qərarının ləğvindən bir neçə gün sonra baş verib.
25 iyul tarixində Fransa Kassasiya Məhkəməsi 2023-cü ilin noyabrında verilmiş ilkin həbs qərarını dövlət başçısının toxunulmazlığına görə ləğv etmişdi,
çünki həmin vaxt Bəşər Əsəd hələ də Suriya prezidenti idi.
Lakin 2024-cü ilin 8 dekabrında Əsədin devrilməsindən sonra, məhkəmə yeni həbs qərarlarının verilməsinə hüquqi əsas tanıdı.
Kimyəvi hücumlar və yeni istintaq
Milli Antiterror Prokurorluğunun (Pnat) məlumatına görə, yeni həbs qərarı 2013-cü il 5 avqustda Duma şəhərlərinə, eləcə də 21 avqustda Şərqi Qutada həyata keçirilmiş kimyəvi hücumlarla bağlıdır.
ABŞ kəşfiyyatına görə, bu hücumlar nəticəsində 450 nəfər yaralanıb, 1000-dən çox insan isə sarin qazı ilə zəhərlənərək həlak olub.
Eyni istintaq çərçivəsində 16 iyulda Suriya Respublika Qvardiyasının 105-ci briqadasının sabiq komandiri Talal Məxluf haqqında da həbs qərarı çıxarılıb.
2023-cü ilin noyabrında isə oxşar qərarlar Bəşər Əsədin qardaşı Mahir Əsəd, eləcə də yüksək rütbəli zabitlər Qəssan Abbas və Bəssam Həsənə qarşı verilmişdi.
Jurnalistlərin öldürülməsi və digər cinayətlər
Fransa məhkəmələri bundan əvvəl də Əsədə qarşı iki beynəlxalq həbs qərarı çıxarmışdı.
Bu qərarlardan biri 2025-ci il yanvarın 20-də (çıxarılma vaxtı) - 2017-ci ildə Dəraa şəhərində mülki yaşayış məhəllələrinin bombardmanı ilə bağlı,digəri isə,2025-ci il avqustun 19-da, 2012-ci ildə Hums şəhərində jurnalist mərkəzinin bombalanması nəticəsində amerikalı müxbir Meri Kolvin və fransız fotoqraf Remi Oşlikin ölümü ilə əlaqədar.
Bu hücumda həmçinin fransız jurnalist Edit Buvye, britaniyalı fotoqraf Pol Konroy və suriyalı tərcüməçi Vail əl-Ömər yaralanmışdı.
Eyni iş çərçivəsində, istintaq hakimləri Mahir Əsəd və Suriya Baş Kəşfiyyat Xidmətinin keçmiş rəhbəri Əli Məmluk daxil olmaqla 6 yüksək rütbəli keçmiş suriyalı məmur haqqında da həbs qərarı çıxarıblar.
17 keçmiş məmur və 22 həbs qərarı
“Beynəlxalq İnsan Hüquqları Federasiyası”nın və “Suriya Mətbuat və Mətbuat Azadlığı Mərkəzinin” vəkili Klemans Bekart bəyan edib ki, bu üç həbs qərarı Əsədin müxtəlif repressiya üsullarını əks etdirir.
“O, xalqına qarşı kimyəvi silahlarla, Dər’ada mülki əhalini hədəfə almaqla və jurnalistləri susdurmaqla zorakılıq törədib,” - deyə vəkil bildirib.
Hazırda Suriya rejiminin 17 keçmiş yüksək vəzifəli məmuru Fransa məhkəmələrinin dörd müxtəlif iş üzrə beynəlxalq həbs qərarları ilə hədəfdədir.
Bu işlər arasında Fransa vətəndaşları - suriyalı mənşəli Mazen Dəbbağ və onun oğlu Patrikin 2013-cü ildə Dəməşqdə yoxa çıxması ilə bağlı iş də yer alır.
Beləliklə, Suriyaya dair Fransa məhkəmələrinin çıxardığı ümumi həbs qərarlarının sayı 22-yə çatıb, onların bəziləri eyni şəxsləri bir neçə dəfə hədəf alır.
Əsəd, əgər istintaq başa çatdıqdan sonra məhkəmə qərarı çıxararsa, Fransada qiyabi şəkildə mühakimə oluna bilər.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin isə Suriyada törədilən cinayətlər üzərində yurisdiksiyası yoxdur, çünki Suriya Roma Statutusunu ratifikasiya etməyib və BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən bu məsələyə dair heç bir istinad qərarı qəbul edilməyib.