Əsas səhifə » Əhməd Şah Məsud kimdir?

Əhməd Şah Məsud kimdir?

BAKI,AzerVoice

Əhməd Şah Məsud, Əfqanıstanın yaxın tarixində Sovet işğalına və daha sonra Talibana qarşı mübarizədə simvolik fiqura çevrilmiş hərbi və siyasi liderdir. O, mücahidlərin içindəki ən önəmli simalardan biri kimi tanınmış, "Pəncşir Aslanı" ləqəbi ilə Əfqan xalqının qəhrəmanına çevrilmişdir.

Əhməd Şah Məsudun 1952 və ya 1953-cü ildə Əfqanıstanın şimalında yerləşən Pəncşir vilayətinin Bazarek və ya Cangalek bölgəsində anadan olduğu bildirilir. Onun atası, polkovnik Dost Məhəmməd Xan, Əfqanıstan kral ordusunda xidmət etmişdi. Tacik əsilli ailəsi əvvəlcə Hərata, sonra isə Kabilə köç etmiş, Məsudun uşaqlığı əsasən bu şəhərdə keçmişdi.

Fransız-Əfqan məktəbi olan İstiklal Liseyində təhsil almış, Dari, puştu, urdu, fransız və ingilis dillərində sərbəst danışa bilirdi. Ali təhsilini Kabil Texniki Universitetində mühəndislik və memarlıq üzrə alıb.

Siyasi və Hərbi Fəaliyyəti

Məsudun siyasi fəaliyyəti 1970-ci illərdə İslamçı yönümlü “Cəmaat-i İslami” təşkilatının gənclər qanadı “Müsəlman Gənclik” təşkilatında başlayıb. Burada o, radikal mövqedə olan Gülbəddin Hikmətyarla fikir ayrılığı yaşayıb. Hikmətyar “Hizb-i İslami” adlı öz təşkilatını qurduqdan sonra, Məsud daha mülayim xəttin lideri kimi tanınıb.

1978-ci il Sevr çevrilişindən sonra Məsud, doğulduğu Pəncşirdə kommunist rejimə qarşı partizan müharibəsinə başladı. 1979-cu ildə Sovet işğalı başlayanda Məsudun təsiri və nüfuzu artdı. Sovetlərə qarşı Kabilin şimalında təşkil etdiyi hücumlarla böyük hərbi uğurlar qazandı və "Pəncşir Aslanı" adını aldı.

Sovetlərdən Sonra Vəziyyət və Daxili Müharibə

1989-cu ildə Sovet ordusu Əfqanıstanı tərk etdikdə Məsudun rəhbərlik etdiyi qüvvələrin sayı artıq 15 minə çatmışdı. Sovetlərin dəstəklədiyi kommunist rejimin süqutundan sonra, Məsud ölkənin şimalındakı döyüş ağaları ilə birləşərək Kabilə daxil oldu və müdafiə naziri təyin olundu.

Lakin mücahidlər arasında siyasi razılaşmalar alınmadı və ölkədə yeni bir vətəndaş müharibəsi başladı. Gülbəddin Hikmətyar Məsudun daxil olduğu keçid hökumətini qəbul etmədi və Kabili atəşə tutdu. İranın dəstəklədiyi "Hizb-i Vəhdət" və Səudiyyənin dəstəklədiyi "İttihad-i İslami" arasında baş verən toqquşmalar Kabilə böyük zərər vurdu və minlərlə mülki insan həyatını itirdi.

Taliban Dövrü və Mübarizə

1996-cı ildə Taliban Kabili ələ keçirdikdən sonra Məsud şimal bölgələrə çəkildi və burada Talibana qarşı "Şimal İttifaqı"nı formalaşdırdı. Bu ittifaq daha sonra ABŞ, Rusiya, Hindistan, İran və Türkiyə kimi ölkələr tərəfindən dəstəkləndi.

Məsud Talibanın ona "idarədə yer alma" təklifini rədd edərək, onların ideologiyasına qarşı olduğunu bildirmiş və Avropaya səfərlərində Qərb ictimaiyyətinə Taliban və Usamə bin Ladin təhlükəsi haqqında xəbərdarlıqlar etmişdi.

2001-ci il sentyabrın 9-da – 11 Sentyabr terror hücumlarından iki gün əvvəl – Məsud iki jurnalist adı ilə yanına gələn şəxsin kamerasına yerləşdirilmiş partlayıcının işə salınması nəticəsində sui-qəsdə məruz qaldı və hadisə yerində həyatını itirdi. Hücumu rəsmi olaraq heç bir qrup üzərinə götürməsə də, Taliban və Əl-Qaidə günahlandırıldı.

Məsudun ölümündən qısa müddət sonra başlayan ABŞ işğalında onun rəhbərlik etdiyi Şimal İttifaqı Talibanın devrilməsində əsas rol oynadı.

Əhməd Şah Məsud yalnız hərbi lider kimi deyil, həm də öz bölgəsində təhsil, səhiyyə və ictimai qurumlar yaratmaqla tanınan nadir mücahidlərdən biri olmuşdur. O, təkcə bir döyüşçü deyil, həm də strateq və siyasi lider kimi Əfqanıstanın tarixində dərin iz qoymuş şəxsiyyətdir.

Digər Kateqoriyalar

2025 © Azervoice