BAKI,AzerVoice

Əbu Yusif Yəqub ibn İşaq əl-Kindi (VIII əsrin sonu – 860-879-cu illər) — ərəb dünyasının məşhur alim-ensiklopedisti və fəlsəfə tarixində “Ərəblərin filosofu” kimi tanınan dahi şəxsiyyətdir. O, 8-ci əsrin sonlarında İraqın Bəsrə və ya Kufə şəhərlərində xəlifənin valisinin ailəsində anadan olub. Əl-Kindi əvvəlcə Bəsrə və Bağdadda təhsil almış və zəmanəsinin ən nüfuzlu elm adamlarından biri kimi tanınmışdır.

Əl-Kindi, ilk kəlam məktəbinin nümayəndələri olan mötəzililəri himayə edən xəlifə əl-Məmun (813-833) və əl-Mötəsim (833-842) dövründə sarayın sevimlisi olub. Lakin Mütəvəkkil dövründə (842-ci ildən sonra) təqiblərə məruz qalıb və 860-879-cu illərdə Bağdadda vəfat edib.

Alim metafizika, məntiq, etika, riyaziyyat, astronomiya, tibb, meteorologiya, optika və musiqi sahələrinə aid təxminən 250 elmi əsərin müəllifidir. O, Aristotelin “Metafizika”sını, Ptolemeyin “Coğrafiya”sını və Evklidin əsərlərini ərəb dilinə tərcümə edərək böyük xidmətlər göstərib.

Əl-Kindinin əsərlərinin əksəriyyəti itmiş hesab olunur. Lakin 1930-cu illərdə alman şərqşünası H. Ritter İstanbulda onun 29 traktatını özündə əks etdirən əlyazma nüsxəsini aşkar edib. Bu əsərlər daha çox “Birinci fəlsəfə”, məntiq və idrak məsələlərinə aiddir. Onun “Ağıl haqqında”, “Birinci fəlsəfə”, “Ruh haqqında söhbətlər” və digər traktatları XI əsrə qədər böyük nüfuz qazanıb. Əl-Kindinin bəzi əsərləri sonradan latın dilinə də tərcümə edilmişdir.

Əl-Kindi İslam dünyasında Aristotelin fəlsəfi əsərlərinə xüsusi diqqət yetirən ilk alim olub. O yazırdı: “Haqqın hardan gəlməsindən asılı olmayaraq, onu qəbul etməkdən çəkinməməliyik... Həqiqəti axtaran üçün həqiqətin özündən dəyərli heç nə yoxdur, biz həqiqətə laqeyd yanaşmamalı, onu gətirənlərin şəxsiyyətinə baxıb qiymətləndirməməliyik.”

Əl-Kindi Aristotel irsini araşdıraraq müsəlman Şərqində peripatetizmin (Aristotel fəlsəfəsinin davamı olan fəlsəfi məktəb) əsasını qoyub. O, müsəlman fəlsəfə tarixində özünəməxsus yer tutaraq həm elmi, həm də fəlsəfi sahədə böyük nüfuz qazanıb.