BAKI,AzerVoice
1991-ci il, 18 oktyabrda doğulan Zahran Mamdani amerikalı sosialist fəal və siyasətçidir. O, Demokratik Partiyanın və Amerikada Demokratik Sosialistlərin üzvüdür və 2021-ci ildən bəri Nyu-York ştat məclisinin 36-cı dairəsindən – Kuins bölgəsini təmsil edərək – üzv olaraq fəaliyyət göstərir. O, 2025-ci ildə keçiriləcək seçkilərdə Nyu-York şəhərinin meri vəzifəsinə Demokrat Partiyasının ehtimal edilən namizədi hesab olunur.
2025-ci ildə Mamdani, Nyu-York şəhərinin merliyinə keçiriləcək bələdiyyə seçkilərində iştirak edəcəyini elan edib. Onun seçki proqramı, şəhərdə ictimai xidmətlərin genişləndirilməsi və iqtisadi ədalətin gücləndirilməsi kimi proqressiv baxışlara əsaslanır. Proqramda ən mühüm vədlər bunlardır: Nyu-York sakinləri üçün pulsuz avtobus nəqliyyatı, kirayə sabitliyi qanunlarına tabe olan mənzillərdə kirayələrin dondurulması və aşağı gəlirli bölgələrdə bələdiyyə mülkiyyətində olan ərzaq mağazalarının yaradılması ilə qiymət artımlarına qarşı mübarizə və ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması.
Mamdaninin Fələstin məsələsi ilə bağlı mövqeyi ABŞ ictimaiyyətində ciddi müzakirələrə səbəb olub. O, BDS (Boykot, İnvestisiyaların Geri Çəkilməsi və Sanksiyalar) hərəkatını dəstəkləyir və sionizmə qarşı çıxmağın antisemitizm olmadığını bildirir. Bu mövqelər İsrail tərəfdarları tərəfindən tənqid olunsa da, ABŞ-da proqressiv çevrələr tərəfindən geniş dəstək qazanıb.
Zahran Mamdani Uqandanın Kampala şəhərində doğulub. Atası Mahmud Məmdani – hind əsilli, Uqandalı professor və Kolumbiya Universitetində Afrika tədqiqatları, postkolonial siyasət və politologiya üzrə mütəxəssisdir. Anası Mira Nayr – hind əsilli, ABŞ-da fəaliyyət göstərən tanınmış kinorejissordur. Zahranın ortancıl adı “Kuvami”, Qananın ilk baş naziri Kuvami Nkrumahın şərəfinə verilib.
Mamdani 5 yaşında olarkən ailəsi ilə birlikdə Cənubi Afrikanın Keyptaun şəhərinə köçüb, orada “St. George” məktəbində təhsil alıb. Atası həmin vaxt Keyptaun Universitetində dərs deyirdi. 7 yaşında ailə Nyu-Yorka köçüb. O, “Bank Street” məktəbində və daha sonra Bronks Elm Liseyində təhsil alıb. Mamdani Baudoin Kollecində ali təhsil alıb və orada “Fələstin üçün Ədalət Uğrunda Tələbələr” təşkilatının universitet şöbəsinin yaradıcılarından biri olub. O, 2014-cü ildə Afrikaşünaslıq ixtisası üzrə bakalavr dərəcəsi ilə məzun olub. Mamdani 2018-ci ildə ABŞ vətəndaşlığı alıb.
Peşəkar fəaliyyəti
Tələbəlik dövründə təşkilatçılıq təcrübəsi qazanan Mamdani, 2015-ci ildə Əli Nəcminin 23-cü dairədən Nyu-York şəhər şurasına namizədliyini irəli sürdüyü uğursuz seçki kampaniyasına könüllü olaraq qatılıb.
2018-ci ildə Mamdani Ros Barkanın Nyu-York ştat senatına namizədliyini dəstəklədiyi kampaniyanın rəhbəri olub. 2019-cu ildə isə Tiffani Kabanın Kuins dairəsi prokurorluğu uğrunda kampaniyasında sahə təşkilatçısı kimi çalışıb.
11 noyabr 2024-cü ildə, Mamdani Nyu-Yorkda yerləşən “Village”
kilsəsində Demokratik Sosialistlərin maarifləndirici tədbirində
çıxış edib.
27 oktyabr 2024-cü ildə o, Bryant Parkda “Faşizmə qarşı Müqavimət”
yürüşündə iştirak edib.
2019-cu ilin oktyabrında Mamdani Nyu-York ştat məclisinin 36-cı dairəsindən – Kuinsdəki Astoriya və Long-Aylənd Siti bölgələrini təmsil etmək üçün namizədliyini irəli sürdü. Kampaniyası əsasən mənzil islahatı, polis və həbsxana sistemlərinin islahı, eləcə də kommunal xidmətlərin ictimai mülkiyyəti üzərində qurulmuşdu. 2020-ci ilin iyun ayındakı ilkin seçkilərdə, ardıcıl dörd müddət vəzifədə olan Arafella Simotas üzərində qələbə qazandı. Noyabr 2020 seçkilərində isə rəqibsiz qalaraq qalib oldu. O, həm 2022, həm də 2024-cü illərdə də rəqibsiz şəkildə yenidən seçildi.
2025-ci il Nyu-York meri seçkiləri
2024-cü il 23 oktyabrda Mamdani, 2025-ci il Nyu-York meri seçkilərində namizədliyini elan etdi. Əgər seçkilərdə qalib gəlsə, o, Nyu-York şəhərinin ilk müsəlman meri olacaq.
Siyasi baxışları
Zahran Mamdani özünü sosialist demokrat olaraq 2016-cı ildə Berni Sandersin prezident kampaniyasından sonra müəyyən edib. O, Amerikada Demokratik Sosialistlər təşkilatının üzvüdür – bu qurum ABŞ-dakı ən böyük sosialist təşkilatıdır.
Mamdani, məktəbəqədər uşaqlar üçün universal və pulsuz qayğı və təhsil sistemi yaradılmasını dəstəkləyir. O, bütün yeni ailələrə uşaq səbətləri (pampers, əmizdirmə vasitələri və s.) təqdim edilməsini təklif edib. Həmçinin Kolumbiya və Nyu-York Universitetlərinin əmlak vergisindən azad olunmasını ləğv etməklə, həmin vəsaitin dövlət universitetlərinə yönləndirilməsini təklif edib.
O, polis sayının artırılmasının və həbsin cinayətə qarşı effektiv olmadığını düşünür. Mamdaniyə görə, layiqli iş, iqtisadi sabitlik və xidmətlərlə təmin olunmuş məhəllələr ictimai təhlükəsizlik üçün daha effektiv vasitədir. O, evsizlərə yönəlmiş maarifləndirici proqramlar və İctimai Təhlükəsizlik İdarəsinin yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış edib.
Mamdani kirayə artımlarına limit qoyulması, kirayəçilərin hüquqlarının gücləndirilməsi və dövlət mülkiyyətində olan ucuz mənzillərin inşası üçün yeni agentliyin yaradılması təkliflərini müdafiə edib.
Fələstin məsələsinə münasibət
Mamdani BDS (boykot, sərmayələrin geri çəkilməsi və sanksiyalar) hərəkatını dəstəkləyir və sionizm əleyhdarlığının antisemitizm olmadığını bildirir. İsrailin “yəhudi dövləti” kimi mövcudluq hüququ barədə suala o, belə cavab verib: “İsrail yalnız bərabər hüquqlu dövlət kimi mövcud olmalıdır.”
2023-cü ilin əvvəlində Mamdani “Bizim pulla yox” adlı qanun layihəsi təqdim edib. Bu layihə, Nyu-Yorkda qeydiyyatdan keçmiş xeyriyyə təşkilatlarının, işğal olunmuş Fələstin torpaqlarında qeyri-qanuni yəhudi məskunlaşmasını dəstəkləyən təşkilatlara ianə verməsini qadağan etməyi nəzərdə tutur.
2023-cü ilin noyabrında o, aktrisa Sinziya Nikson ilə birlikdə Vaşinqton yaxınlığında 5 günlük aclıq aksiyası keçirdi. Bu aksiya Qəzzada atəşkəs və Baydenin İsrailə dəstəyinə etiraz məqsədi daşıyırdı. 2024-cü ildə isə Ramazan ayında atəşkəs üçün iftar süfrəsi təşkil edib.
2025-ci ildə Mamdani, Nyu-York Ştat Məclisinin İsrailin yaranmasının ildönümü münasibətilə hər il qəbul etdiyi bəyanatı imzalamaqdan imtina edib. O, bu qərarını İsrailin hələ də regionda sülh və ədalət yaratmaq əvəzinə gücə əsaslanan siyasət yürütməsi ilə əsaslandırıb.
Bu mövqe ştat deputatı Sam Berger tərəfindən antisemitizm kimi qiymətləndirilib. Berger, həmçinin Mamdanini 7 oktyabr 2023-cü il hücumlarından sonra İsraili pisləməsi səbəbilə tənqid edib. Bununla belə, Mamdani 2025-ci ildə Holokostun anım qərarının lehinə səs verib.
Vergi siyasəti
Zahran Mamdani, Nyu-York ştatında ən varlı 1% əhaliyə daha yüksək gəlir vergisi tətbiq edilməsini müdafiə edir. O, bu yolla 20 milyard dollar toplanmasını və aşağıdakı sahələrə yönəldilməsini təklif edir:
Dövlət universitetlərində pulsuz təhsil,
Pulsuz uşaq baxımı,
Metro gediş haqlarının dondurulması,
Pulsuz şəhər avtobusları,
Kirayəçilərin hüquqlarının qorunması.
Zahran Mamdani 2018-ci ildə ABŞ vətəndaşı olub. O, müsəlmandır. 2025-ci ilin əvvəlində suriya əsilli sənətçi Rama Duci ilə evlənib. Onlar hazırda Astoriya bölgəsindəki mənzildə yaşayırlar.
