BAKI,AzerVoice
Sədəqə, dinimizin vacib gördüyü ibadətlərdən biridir. Bu yardımlar, yalnız möminlərə deyil, müəyyən hallarda kafirlərə və Allaha asi olan müsəlmanlara da verilə bilər. Amma bir şərtlə: həmin yardım İslam əleyhinə fəaliyyətlərdə, müsəlmanlara qarşı hərəkətlərdə və ya hər hansı bir günah işində istifadə edilməməlidir. Əks halda, insan günahkar işlərdə vasitəçi olmuş olar.
Əgər yardım ediləcək insan günahkar olsa belə, xüsusilə o şəxs qohum-əqrəba sırasındadırsa, dinimiz bu yardımı daha da tövsiyə edir. Çünki Qurani-Kərim və hədislərdə qohumluq əlaqələrinin qorunmasına ciddi şəkildə əmr olunmuşdur.
Hz. Əsma binti Əbu Bəkr (r.anhumə) bu
mövzuda belə danışır:
“Anam müşrik olduğu halda Peyğəmbərin (s.ə.s) dövründə yanıma
gəldi. Peyğəmbərdən (s.ə.s) soruşdum: ‘O mənə yaxşılıq etmək
istəyir. Anamla əlaqəni davam etdirimmi?’ O buyurdu: ‘Bəli, onunla
qohumluq əlaqəsini davam etdir.’”
Bu hadisə ilə bağlı Allah Təala belə
bir ayə nazil etdi:
“Allah sizinlə din uğrunda vuruşmayan və sizi yurdunuzdan
çıxartmayan kimsələrə yaxşılıq etməyinizi və onlara qarşı ədalətlə
davranmağınızı qadağan etmir. Şübhəsiz ki, Allah ədalətli olanları
sevir.” (Mumtahinə, 8)
Peyğəmbərimiz (s.ə.s) buyurur:
“Miskinə verilən sədəqə bir sədəqədir. Əgər o, əqrəbadandırsa, iki
qat savabdır – həm sədəqə, həm də qohumluq əlaqəsini qoruma
savabı.”
Bundan əlavə, qonşulara da xüsusi
diqqət yetirilməlidir. Onların qeyri-müsəlman olması, qonşuluq
haqqından məhrum olmalarına səbəb deyil. Rasulullah (s.ə.s)
buyurur:
“Ey Əbu Zərr! Şorba bişirəndə suyunu bol elə və qonşularına da pay
ver.”
Hətta müharibə dövründə əsir olan kafirə belə sədəqə vermək
caizdir:
“Onlar öz nəfsləri çəkməsinə baxmayaraq yeməyi yoxsula, yetimə və
əsirə yedirərlər.” (İnsan, 8)
Əlbəttə, sədəqə verərkən ilk növbədə saleh və ehtiyacı olan müsəlmanlara yardım etmək tövsiyə olunur. Lakin kafirə və ya fasiq müsəlmana sədəqə verilsə, bu da caizdir və sədəqə savabından məhrum olunmur.
Bir hədisdə belə buyurulur:
“Bir adam sədəqə vermək istədi və səhvən oğruya verdi. Sonra
zinakar qadına, sonra da varlı birinə verdi. İnsanlar bunu
danışıqlarına səbəb etdilər. Adam dua edərək: ‘Allahım, həmd
Sənədir. Mən Sənin rizana görə sədəqə verdim.’ dedi. Ona belə cavab
verildi: ‘Oğruya verdin, bəlkə oğurluqdan çəkinər. Zinakar qadına
verdin, bəlkə zinanı tərk edər. Varlıya verdin, bəlkə başqalarına
yardım edər.’”
Sədəqə verərkən, həmin şəxsə nəsihət etmək və verilən malı günaha sərf etməməsini xatırlatmaq da məsləhətdir.
Rəsulullah (s.ə.s) belə buyurub:
“Mömindən başqası ilə dostluq etmə və yeməyini yalnız təqva
sahiblərinə yedir.”
Lakin bu, ümumi bir məsləhətdir. Əvvəlki izahda qeyd olunduğu kimi,
müəyyən hallarda qeyri-müsəlmana və ya günahkar müsəlmana yemək və
ya sədəqə vermək caizdir.
Qurban ətini kimlərə vermək olar?
Dörd əsas məzhəbin (Hənəfi, Maliki, Şafii və Hənbəli) alimləri qeyri-müsəlmana da qurban ətindən verməyin caiz olduğunu bildiriblər. Bu mövzuda Həsən əl-Bəsri və Əbu Səvr də eyni görüşdədirlər. Bu hökmün əsasında, İslam düşməni olmayan və ehtiyacı olan qeyri-müsəlmanlara yardımı qadağan edən xüsusi bir hökmün olmaması və ayə-hədislərin ümumi mənası dayanır.
Mücahid rəvayət edir ki, İbn Ömərin (r.a.) ailəsi bir qoç qurban kəsirdi. Oğlu ona: “Yəhudi qonşularımıza pay verdinmi?” deyə soruşdu. O da belə cavab verdi: “Mən Rəsulullahdan (s.ə.s) eşitdim ki, Cəbrayıl qonşuya o qədər tövsiyə etdi ki, az qalırdı onu mirasçı edəcəkdi.”
Asi və günahkar müsəlmanlara isə qurban ətindən pay vermək qadağan edilmir. Onlar da müsəlmandır və ehtiyac halında kömək olunması mümkündür.
