BAKI, AzerVoice
25 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1767 – Böyük Britaniyada Townshend Aktları qəbul edildi – bu, müstəmləkələrə qarşı vergilərin artırılmasına səbəb oldu.
1768 – London küçələrində “Wilkes and Liberty” şüarları ilə kral əleyhinə etirazlar baş verib.
1769 – Kaliforniyada ilk ispan misyonerləri San Dieqoya çatıb.
1770 – Kapitan Ceyms Kukun “Endeavour” gəmisi Avstraliya sahillərinə çırpılaraq zədələnib.
1771 – Rusiya ilə Osmanlı arasında Rumyantsev kampaniyası davam etdirilib.
1772 – Böyük Britaniyada “Somerset işi” üzrə köləliklə bağlı ilk məhkəmə prosesi keçirilib.
1773 – Boston “Çay Partiyası”na səbəb olacaq gömrük qanunları tətbiq edilib.
1774 – I Kontinental Konqresin çağırılması qərara alınıb.
1775 – Corc Vaşinqton Kontinental ordunun baş komandanı seçilib.
1776 – Müstəqillik Bəyannaməsinin ilk layihəsi Konqresə təqdim edilib.
1777 – Saratoqa döyüşünün hazırlıqları amerikalılar tərəfindən intensivləşdirilib.
1778 – Fransa Amerikan inqilabçıları ilə rəsmi ittifaq qurub.
1779 – ABŞ ilə İspaniya arasında qeyri-rəsmi koordinasiya artırılıb.
1780 – Britaniyada Katoliklərə qarşı Gordon üsyanı davam etdirilib.
1781 – Yorktaun kampaniyası üçün fransız dəstəkləri hazırlanıb.
1782 – ABŞ Konqresi ABŞ-ın ilk rəsmi gerbini təsdiqləyib.
1783 – Rusiya imperiyası Krımı ilhaq etdiyini rəsmi şəkildə elan edib.
1784 – Paris müqaviləsindən sonra ABŞ-ın ticarət əlaqələri formalaşdırılıb.
1785 – Tomas Cefferson ABŞ-ın Fransadakı ilk səfiri olaraq fəaliyyətə başlayıb.
1786 – Şeyz üsyanı Massaçusetsdə dərinləşib.
1787 – ABŞ Konstitusiyası üçün nümayəndələr konvensiyada müzakirələrə start verib.
1788 – ABŞ Konstitusiyası rəsmi olaraq qüvvəyə minib.
1789 – Fransada Üçüncü Təbəqə özünü “Milli Assambleya” elan edib.
1790 – ABŞ-da ilk federal patent qanunu qəbul edilib.
1791 – Fransada kral XVI Lüdovikin qaçış cəhdi Varennesdə iflasa uğrayıb.
1792 – Fransada Jakobinlərin rəhbərliyi altında yeni siyasi tribunalın yaradılması ilə inqilab dərinləşdi.
1793 – Jakobinlər iqtisadi nəzarət tədbirlərini sərtləşdirib, yeni tribunal yaradılıb.
1794 – Robespyer Parisdə “Terror Dövrü”nün son mərhələsinə keçib.
1795 – Fransada yeni konstitusiya qəbul edilib.
1796 – Napoleonun İtaliya kampaniyası uğurla davam etdirilib.
1797 – Napoleon Venesiyanı ləğv edib, müqavilə imzalayıb.
1798 – Misir yürüşü çərçivəsində Fransız donanması hərəkətə keçib.
1799 – Napoleon Brümer çevrilişi ilə hakimiyyəti ələ keçirib.
1800 – Marengo döyüşü Napoleonun Avstriya üzərində qələbəsi ilə nəticələnib.
1801 – Konkordatla Vatikanla münasibətlər tənzimlənib.
1802 – Amiens sülhü ilə Avropa sülhü təmin edilib.
1803 – ABŞ Luiziana ərazisini Fransadan alıb.
1804 – Napoleon özünü imperator elan edib.
1805 – Austerlitz döyüşünə hazırlıq mərhələsi başlayıb.
1806 – Reyn Konfederasiyası qurularaq Müqəddəs Roma imperiyasına son verilib.
1807 – Tilsit danışıqları üçün Fransa və Rusiya nümayəndələri görüşüb.
1808 – İspaniyada xalq üsyanı artıb.
1809 – Vagram döyüşü öncəsi Avstriya ilə münaqişə dərinləşib.
1810 – Meksikada “Grito de Dolores” manifesti bölgələrdə yayılıb.
1811 – Latın Amerikası ölkələrində müstəqillik hərəkatı genişlənib.
1821 – Simón Bolívarın rəhbərliyi ilə Karakasda ispanlara qarşı qələbə qazanılıb.
1822 – Buenos-Ayresdə İspaniya müstəmləkəçiliyinə qarşı mübarizə aparanlar ilk dəfə olaraq müstəqil Argentinanın konstitusiyasını təqdim etdilər.
1850 – İngiltərədə ictimai nəqliyyatda qadın və kişilər üçün ayrı salonların tətbiqinə başlanıldı.
1866 – Prussiya və Avstriya arasında Königgrätz döyüşünün hazırlıqları başa çatdı.
1876 – ABŞ-da Kolorado ştatında yerli hindularla ordunun arasında gərginlik pik həddə çatdı.
1882 – Fransa ordusu Tunisə daxil oldu və protektorat rejimi rəsmiləşdi.
1890 – Kanada Parlamenti rəsmi olaraq əhalinin siyahıyaalınmasının yeni metodlarını təsdiqlədi.
1894 – Böyük Britaniya ilə Almaniya arasında Afrika ərazilərinin bölüşdürülməsi üzrə müzakirələr başladı.
1900 – Parisdə keçirilən II Yay Olimpiya Oyunlarında ilk dəfə qadın idmançılar iştirak etdilər.
1905 – Rusiyada dənizçilərin Potyomkin üsyanı başladı – Çar rejiminə qarşı ilk açıq silahlı itaətsizlik.
1910 – ABŞ Konqresi mədənlərdə uşaq əməyinin tənzimlənməsi ilə bağlı ilk qanunu qəbul etdi.
1912 – Albaniya İstiqlaliyyət Komitəsi Avropa gücləri ilə müstəqillik barədə danışıqlara başladı.
1921 – Finlyandiyada parlament tərəfindən qadınların bütün sahələrdə bərabər hüquqları təsdiq olundu.
1925 – Fransada məşhur “Surrealist Manifest”in ikinci versiyası yayımlandı.
1935 – SSRİ-də ilk dəfə qadınların hava-desant bölməsində xidmət etməsinə icazə verildi.
1941 – II Dünya Müharibəsi: Alman qoşunları SSRİ-yə qarşı irəliləyişini davam etdirərək Minsk yaxınlığına çatdı.
1943 – Mussolinin göstərişi ilə İtaliyada fövqəladə hərbi vəziyyət elan edildi.
1950 – Koreya müharibəsi başladı – Şimali Koreya 38-ci paraleli keçərək Cənubi Koreyaya hücum etdi.
1953 – Sovet İttifaqında Lavrenti Beriyanın həbs edildiyi açıqlanaraq, "xəyanət" ittihamı irəli sürüldü.
1956 – Misir prezidenti Camal Abdel Nasir Süveyş kanalını milliləşdirmə planlarını ictimaiyyətə açıqladı.
1962 – Əlcəzairdə müstəqillik referendumu üçün BMT müşahidəçiləri ölkəyə gəldi.
1965 – ABŞ-da “Layihə Gümüş Top” (Project Silver Ball) adlı ilk qlobal müşahidə peyki buraxıldı.
1968 – Yuqoslaviya rəhbəri Tito, ölkənin daxili islahatlar kursunu davam etdirəcəyini elan etdi.
1973 – Şimali Kiprdə türklər müstəqillik istəklərini ifadə edən nümayişlər keçirdilər.
1975 – Mozambik rəsmi olaraq Portuqaliyadan müstəqilliyini elan etdi.
1978 – Argentina futbol millisi Buenos-Ayresdə keçirilən Dünya Çempionatında çempion oldu.
1980 – İran-İraq sərhədində atışmalar intensivləşdi – qarşılıqlı təxribatlar artdı.
1982 – Çin Xalq Respublikasında ilk dəfə olaraq ətraf mühitin mühafizəsinə dair qanun qəbul edildi.
1986 – ABŞ-da Konqresdə prezident Ronald Reyqanın İrana silah satışı ilə bağlı gizli planları araşdırılmağa başlandı.
1989 – Polşada “Solidarnost” hərəkatı parlament seçkilərində müxalifət kimi iştirak edərək ciddi qələbə qazandı.
1990 – Almaniyanın birləşməsi ilə bağlı son hüquqi danışıqlar başlanılıb.
1991 – Sloveniya və Xorvatiya Yuqoslaviyadan müstəqilliklərini elan etdilər – müharibənin başlanğıcı.
1992 – Azərbaycanda ilk ordu formalaşdırma addımları atılıb.
1993 – Rusiya prezidenti Boris Yeltsin Çeçenistanda antiterror əməliyyatı elan etdi.
1994 – Ruandada BMT sülhməramlıları soyqırım bölgələrinə daxil olmağa başlayıb.
1995 – Türkiyə parlamentində ilk dəfə olaraq qadın spiker – Tansu Çillər çıxış etdi.
1996 – Çeçenistanda atəşkəs razılaşması müzakirə edilib.
1997 – ABŞ-ın NASA agentliyi Marsa “Pathfinder” aparatını uğurla göndərdiyini elan etdi.
1998 – Əlcəzairdə keçirilən seçkilərdə orduya yaxın namizəd seçkini qazanıb.
1999 – NATO qüvvələri Kosovoya daxil oldu – Serb qoşunları ərazidən çıxarıldı.
2000 – Avropa İttifaqı yeni iqlim dəyişikliyi strategiyasını açıqlayıb.
2002 – Koreya Respublikası DÇ-2002-də İtaliya üzərində tarixi qələbə qazandı və ilk dəfə yarımfinala çıxdı.
2003 – Azərbaycanda enerji bazarının liberallaşdırılmasına dair dövlət proqramı təsdiqlənib.
2004 – Azərbaycanla ABŞ arasında hərbi əməkdaşlıq protokolu imzalandı.
2005 – Fransada ilk dəfə olaraq sinaqoq və məscid birgə tolerantlıq forumu keçirib.
2006 – Fələstin rəhbərliyi İsrail ilə müvəqqəti atəşkəs barədə razılaşdı.
2007 – Böyük Britaniyada “Ətraf Mühit Qanunu” yeni layihə şəklində parlamentə təqdim olunub.
2008 – ABŞ Ali Məhkəməsi ilk dəfə olaraq şəxsi silah sahibi olma hüququnun konstitusional qorunduğunu bəyan etdi.
2009 – NASA Ayın araşdırılması üçün LRO və LCROSS peyklərini kosmosa buraxıb.
2010 – Avropa İttifaqı Yunanıstana ikinci maliyyə yardım paketini təsdiqləyib.
2011 – BMT Suriyada insan haqları pozuntularına dair xüsusi hesabat yayımladı.
2012 – Misirdə Məhəmməd Mursi prezident seçilib.
2013 – Qətərdə Şeyx Hamad ibn Xəlifə əl-Tani hakimiyyəti oğluna təhvil verdi – Tamim ibn Həmad yeni əmir oldu.
2014 – Ukraynanın şərqində Donetsk hava limanı uğrunda döyüşlər şiddətlənib.
2015 – ABŞ-da “Charleston” kilsə hücumu ilə bağlı milli matəm elan edilib.
2016 – Britaniya Aİ-dən çıxmaq üçün referendum keçirdi – nəticələr "Brexit"i dəstəklədi.
2017 – Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ Qətərlə diplomatik əlaqələri kəskin şəkildə məhdudlaşdırıb.
2018 – Türkiyədə prezident seçkilərində Ərdoğan qalib elan edilib.
2019 – Venesuela müxalifət lideri Xuan Quaydonun toxunulmazlığı parlament tərəfindən bərpa edildi.
2020 – Hindistan və Çin arasında Qalvan vadisində baş verən toqquşma sonrası diplomatik danışıqlar başlanılıb.
2021 – ABŞ-Avropa İttifaqı sammitində rəqəmsal texnologiyalar və Çinə qarşı mövqe birliyi müzakirə edildi.
2022 – Ukrayna və Moldova Avropa İttifaqına namizəd statusu alıb.
2023 – Yaponiyada G7 sammiti çərçivəsində Ukraynaya dəstək məsələsi əsas mövzu oldu.
2024 – Tunis konstitusiyaya dəyişiklik edərək parlamentin hüquqlarını artırdı.
