BAKI, AzerVoice
13 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1774 – Amerika koloniyalarında ilk müstəqil məhkəmə iclası keçirilib
1775 – ABŞ-da Lexington döyüşündən sonra koloniyalarda müharibə hazırlığı sürətlənib
1776 – ABŞ-da Müstəqillik Bəyannaməsi layihəsi müzakirəyə çıxarılıb
1777 – ABŞ-da “Bayraq Günü” təsis olunub (ənənəvi qeyd edilməyə başlanıb)
1778 – Fransız donanması ABŞ inqilabına dəstək üçün yola çıxıb
1779 – General Anthony Wayne ABŞ-da Stony Point qalasını ələ keçirib
1780 – ABŞ-da Charleston şəhəri ingilislərin əlinə keçib
1781 – Kornuallis ABŞ-dan çıxmaq üçün Virciniyada yeni bazalar axtarıb
1782 – ABŞ-da yeni konqres sistemi üzərində müzakirələr aparılıb
1783 – ABŞ və Britaniya arasında Paris sülh danışıqları davam etdirilib
1784 – ABŞ-da Konqres yeni ştatlar üçün torpaq bölgüsünü təsdiqləyib
1785 – Tomas Jefferson Avropada ABŞ-ı təmsil etməyə başlayıb
1786 – Şeyz üsyanına səbəb olan iqtisadi böhran dərinləşib
1787 – Filadelfiyada Konstitusiya Konvensiyası işə başlayıb
1788 – ABŞ Konstitusiyasının ratifikasiyası prosesində son ştatlar da qoşulub
1789 – Parisdə Bastiliyanın ələ keçirilməsinə hazırlıq aksiyaları başlanıb
1790 – Benjamin Franklinin yazışmaları ilk dəfə çap olunub
1798 – Fransızlar Malta adasını ələ keçirib
1816 – Böyük Britaniyada qıtlıq və yoxsulluq səbəbilə kəndli üsyanları başlayıb
1817 – Mississippi ştatı ABŞ-a qəbul olunub
1818 – ABŞ və Britaniya arasında sərhəd razılaşması əldə olunub
1819 – Transkontinental müqavilə ilə Florida ABŞ-a keçib
1820 – Missuri Kompromisi qəbul olunub
1821 – Napoleona qarşı savaşan son koalisiya rəsmi olaraq dağılıb
1822 – Yunanıstanda müstəqillik uğrunda döyüşlər genişlənib
1823 – ABŞ-da Monro Doktrinası layihəsi hazırlanıb
1824 – Fransa İspaniyaya qarşı hərbi müdaxilə planlaşdırıb
1825 – Dekabrist üsyanı Rusiyada baş verməyə yaxınlaşıb
1826 – ABŞ-da ilk dəmir yolu şirkəti təsis olunub
1827 – London müqaviləsi ilə Osmanlıya qarşı yunanlara dəstək artıb
1828 – ABŞ-da prezidentlik uğrunda mübarizə qızışıb
1829 – Edirne müqaviləsinin nəticələri Rusiyada qeyd olunub
1830 – Fransada iyul inqilabı öncəsi siyasi böhran dərinləşib
1831 – Cənubi Amerikada "Birləşmiş Kolumbiya" dövləti parçalanıb
1842 – Kraliça Viktoriya Böyük Britaniyada dəmir yolları ilə ilk səfərini edib
1865 – ABŞ-da köləliyin ləğvi haqqında sonuncu qərar Texasda elan olunub
1871 – “The Los Angeles Times” qəzetinin əsası qoyulub
1886 – Kral IV Leopold Konqoda şəxsi mülkiyyətini elan edib
1887 – Kanadada “Rockies” dağ dəmir yolu xətti tamamlanıb
1888 – Almaniya imperatoru I Vilhelm vəfat edib
1889 – İkinci Beynəlxalq təşkilatı Parisdə təsis olunub
1890 – ABŞ Konqresi Sherman Antitrust Aktını qəbul edib
1891 – London metrosunda ilk elektrik qatarları işə düşüb
1892 – Ellis adasında immiqrasiya idarəsi fəaliyyətə başlayıb
1893 – Hindistanda Gandhi ilk siyasi çıxışını edib
1894 – Çin-Yaponiya arasında müharibə ərəfəsində gərginlik artıb
1895 – Kino ilk dəfə Fransada nümayiş olunub
1896 – Olimpiya oyunları Afina şəhərində baş tutub
1897 – Böyük Britaniyada kraliça Viktoriya 60 illik hakimiyyətini qeyd edib
1898 – Filippinlər müstəqilliyini elan edib
1899 – Böyük Britaniya ilə Bur arasında müharibə başlayıb
1900 – Çinli Boxer üsyançıları Pekindəki xarici nümayəndəliklərə hücum edib
1910 – Kanada Milli Dəmiryolu Şirkəti yaradılıb
1917 – İkinci Fransız ordusu Almaniya mövqelərinə qarşı yeni hücuma başlayıb
1920 – Poqromlar nəticəsində Polşada yəhudilərə qarşı zorakılıq artıb
1934 – Adolf Hitlerin əmri ilə Almaniyada partiya rəqiblərinə qarşı əməliyyatlar başlanıb
1944 – İtalyan partizanları almanlara qarşı uğurlu hücum həyata keçirib
1950 – Cənubi Koreya prezidenti Li Syngman Şimali Koreyanın hücum təhlükəsi barədə BMT-yə xəbərdarlıq edib
1966 – ABŞ Ali Məhkəməsi “Miranda Hüquqları” qərarını çıxarıb
1967 – ABŞ Ali Məhkəməsi qarışıq nikah qadağasını ləğv edib
1968 – Parisdə tələbə hərəkatı və işçi etirazları davam edib
1969 – Vyetnamda ABŞ hərbi əməliyyatları kəskin tənqid olunub
1970 – Beatles rəsmi olaraq dağıldığını elan edib
1971 – ABŞ və SSRİ arasında nüvə təhlükəsizliyi danışıqları başlayıb
1978 – İsrail Livanın cənubuna hərbi müdaxiləni genişləndirib
1983 – Pioneer 10 kosmik aparatı Neptun orbitindən keçərək tarixə düşüb
1984 – Hindistan ordusu Amritsarda "Mavi Ulduz" əməliyyatını həyata keçirib
1985 – SSRİ-də Mixail Qorbaçov islahatlara başlayıb
1986 – Çernobıl nüvə qəzası sonrası beynəlxalq narahatlıq artıb
1987 – ABŞ prezidenti Ronald Reyqan Berlin divarının sökülməsini tələb edib
1989 – Ayətullah Xomeyninin ölümündən sonra Əli Xamenei ali rəhbər seçilib
1990 – Nelson Mandela azadlıqdan sonra ilk Avropa səfərinə çıxıb
1991 – Boris Yeltsin Rusiya prezidenti seçilib
1992 – Bosniya müharibəsi şiddətlənib
1993 – ABŞ-da ilk qadın baş prokuror təyin olunub (Janet Reno)
1994 – Şimali Koreya nüvə proqramı ilə bağlı BMT sanksiyaları ilə üzləşib
1995 – Çeçenistanda müharibə davam edib, Rusiya itkilər verib
1996 – IRA İngiltərədə Manchester partlayışını törədib
1997 – NATO genişlənmə ilə bağlı yeni mərhələyə keçib
1998 – Şimali Koreya ilk dəfə raket sınağı keçirib
1999 – Kosova müharibəsi sona çatıb, NATO qüvvələri əraziyə daxil olub
2000 – Vladimir Putin ilk xarici səfərinə çıxıb
2001 – İnsan genom layihəsi uğurla tamamlanıb
2002 – ABŞ-da Daxili Təhlükəsizlik Departamenti yaradılıb
2003 – Aİ Konstitusiyasının ilkin layihəsi təqdim olunub
2004 – Ronald Reyqan vəfat edib, ABŞ-da milli matəm elan olunub
2005 – Jak Şirak Avropa Konstitusiyasını müdafiə edib
2006 – Əbu Musab əz-Zərqavi İraqda öldürülüb
2007 – Qəzzada HƏMAS və FƏTH arasında silahlı toqquşmalar başlayıb
2008 – Çində iqtisadi artım rekord həddə çatıb
2009 – Mahmud Əhmədinejad seçkilərdə qalib elan olunub, etirazlar başlayıb
2010 – Dünya Kuboku Cənubi Afrikada başlayıb
2011 – Yunanıstanda iqtisadi islahatlara qarşı ümumxalq etirazları başlayıb
2013 – Braziliyada nəqliyyat qiymətlərinə qarşı nümayişlər başlayıb
2014 – İŞİD Mosulu ələ keçirib, xilafət elanına doğru irəliləyib
2015 – Tbilisidə daşqın nəticəsində zoopark heyvanları şəhərə yayılıb
2016 – Orlandoda LGBT klubunda kütləvi qətl törədilib
2017 – Londonda Grenfell Tower yanğını baş verib
2018 – ABŞ və Şimali Koreya liderləri Sinqapurda görüşüb
2019 – Honq Konqda ekstradisiya qanununa qarşı etirazlar pik həddə çatıb
2020 – COVID-19 pandemiyasında yoluxma 8 milyonu ötüb
2021 – İsraildə yeni koalisiya hökuməti təsdiqlənib
2022 – Ukraynada Donbas döyüşləri intensivləşib
2023 – Donald Trampa qarşı rəsmi ittiham irəli sürülüb
2024 – Aİ seçkilərində sağçı partiyalar sıçrayışla irəliləyib
2025 - İsrail ordusu İranda “Aslan Milləti” (Am Kelavi) adlı hərbi əməliyyata başladığını elan edib
