BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Livanın təhlükəsizlik strukturlarında narahat illərin ardından ilk dəfə olaraq ciddi optimizm hiss olunur. Rəsmi məlumatlara əsasən, ölkə 2026-cı ildə on illər boyunca formalaşmış və regional ölçülərə çıxmış narkotik şəbəkələrinin sonunu görə bilər. Bu şəbəkələrin əsası vətəndaş müharibəsi dövründə qoyulmuş, daha sonra Suriya müharibəsinin yaratdığı geosiyasi boşluq nəticəsində genişlənmişdi.
Narkotik ticarəti Livan və Suriyanı tranzit qovşağına çevirərək İordaniya üzərindən Körfəz ölkələrinə, xüsusilə də Səudiyyə Ərəbistanına daşınırdı. Eyni zamanda bu ticarət ayrı-ayrı milis qrupları, təhlükəsizlik strukturlarının bəzi qüvvələri və siyasi dairələr üçün mühüm maliyyə mənbəyinə çevrilmişdi.
Suriya faktorunun təsiri
Təhlükəsizlik rəsmilərinin açıqlamalarına görə, Suriya müharibəsi narkotik şəbəkələri üçün dönüş nöqtəsi oldu. Sərhədin Suriya tərəfində “boz zona” adlandırılan ərazilər uzun müddət narkobaronlar üçün təhlükəsiz məkana çevrilmişdi. Onlar kəndlərdə evlər alır, zavodlar qurur, Suriya ordusunun bəzi bölmələrinin himayəsi altında rahat fəaliyyət göstərirdilər.
Lakin əvvəlki rejimin süqutu və sərhədi qoruyan “dördüncü diviziya”nın bölgədən çıxarılması vəziyyəti dəyişdi. Narkobaronların əksəriyyəti Livana geri qayıtdı və bu dəfə artıq Livan ordusunun hədəfinə çevrildi. Bir çoxu məhv edildi və ya həbs olundu.
Livan və Suriya ərazisində ən geniş yayılmış narkotik captagon oldu. Onun sürətlə yayılmasının əsas səbəbləri bunlardır:
torpaq və əkin sahəsi tələb etmir
istehsal və gizlədilməsi asandır
mövsümdən asılı deyil
gömrükdə və standart nəzarət vasitələri ilə aşkarlanması çətindir
İstehsal üçün lazım olan kimyəvi maddələr qanuni şəkildə əldə edilirdi. Buna görə fabriklər çox vaxt ucqar evlərdə, fermalarda və boş anbarlarda qurulurdu. Bəzi məlumatlara görə, müəyyən dövrlərdə captagonun Liviyaya daşınmasına beynəlxalq muzdlu qruplar qoşulmuş və hər qutu üçün yüksək məbləğdə ödəniş almışdılar.
Sosial boşluq narkobaronlar üçün fürsət idi
Beka və Akkar kimi iqtisadi cəhətdən zəif bölgələrdə narkotik ticarəti illərlə alternativ “iqtisadi model” rolunu oynadı. Böyük tacirlər özlərini “xeyriyyəçi” kimi göstərir, insanlara yardım edir, tələbələrin təhsil haqqını ödəyir, elektrik və su layihələri maliyyələşdirirdilər. Bunun qarşılığında isə gənclər paylama zəncirinə cəlb edilirdi.
Təhlükəsizlik mənbələri bildirir ki, bəzi narkotik tacirləri hətta siyasi arenaya daxil olmaq və seçkilərdə iştirak etmək barədə düşünürdü.
Dövlətin əks-hücumu
Livan ordusu və təhlükəsizlik qurumları son iki ildə genişmiqyaslı əməliyyatlara başladı. Nəticədə, captagon zavodları söküldü, qaçaq yolları bağlandı, kartellərin maliyyə şəbəkələri kəsildi və əsas şəxslər zərərsizləşdirildi
Ən diqqət çəkən əməliyyatlardan biri “Əbu Səllə” kimi tanınan məşhur narkobaronun məhv edilməsi idi. Onun təhlükəsizlik sistemi yüzlərlə müşahidə nöqtəsindən, silahlı dəstələrdən və gizli yollarından ibarət idi. Ordunun aylarla davam edən izləmə planı nəticəsində narkobaron hava zərbəsi ilə öldürüldü.
Rəsmi dairələr hesab edir ki, narkotik ticarətinin tam çöküşü üçün həm təhlükəsizlik əməliyyatları, həm də sosial-iqtisadi inkişaf zəruridir. Əgər insanlar alternativ gəlir mənbəyi əldə etməsə, kartellər yenidən sosial zəiflikdən yararlana bilər.
2026-cı il hansı mənzərə ilə qarşılanacaq?
Təhlükəsizlik analitikləri belə hesab edir ki, bu bir çox amillərlə əlaqədardır:
Suriya rejiminin süqutu, sərhədlərə nəzarətin bərpası, kartellərin rəhbərliyinin məhv edilməsi, istehsal və tranzit xətlərinin sıradan çıxarılması və eləcə də Beka və Akkar bölgələrində inkişaf layihələrinin başlaması
Bütün bunların nəticəsində nəticəsində Livanın on illərlə davam edən narkotik şəbəkəsi düşüş mərhələsinə keçib və tarixi sona yaxınlaşır.
Təhlükəsizlik qurumlarının ümumi yanaşmasına görə, Livan ilk dəfə real şəkildə narkotik şəbəkələrinin çökməsinə yaxınlaşıb. Əgər əməliyyatlar dayanmadan davam etsə və sosial layihələr icra olunsa, 2026-cı il ölkədə narkotik ticarətinin ən zəif nöqtəyə çatdığı il kimi tarixə düşə bilər.