BAKI,AzerVoice
İslam esxatologiyasında Qiyamət əlamətlərindən biri kimi göstərilən “Dəbbətül-ərz” Qurani-Kərimdə adı açıq şəkildə çəkilən nadir qeyri-insani varlıqlardan hesab olunur.
Dini mənbələrə görə, Dəbbətül-ərz dünyanın sonuna yaxın, Qiyamət günü ərəfəsində yer üzündə zühur edəcək xüsusi bir məxluqdur.
Qurani-Kərimin “Nəml” surəsinin 82-ci ayəsində bu varlıq barədə belə buyurulur:
“Onlara deyilən söz (əzab) başlarına gəldiyi zaman yerdən onlar üçün bir məxluq çıxardarıq. O, insanlara Bizim ayələrimizə qəti şəkildə iman etmədiklərini söyləyər.”
Təfsir mənbələrində bu ayədə adı çəkilən varlığın Dəbbətül-ərz olduğu qeyd edilir. Alimlər arasında onun tək bir canlı, yoxsa müxtəlif formalarda yer üzünə yayılan məxluqlar topluluğu olması ilə bağlı fərqli izahlar mövcuddur.
Rəvayətlərə əsasən, Dəbbətül-ərzin zühuru zamanı səmanı sıx bir tüstü bürüyəcək və insanlar böyük qorxu içində Allaha üz tutaraq:
“Ey Rəbbimiz! Bu əzabı bizdən götür, biz iman gətirdik” — deyə yalvaracaqlar.
Lakin mənbələrdə bu mərhələnin artıq imtahan dövrünün sona çatdığı bir vaxt olduğu bildirilir.
Bəzi hədislərdə Dəbbətül-ərzin nəhəng ölçülərə malik olduğu, hətta böyük bir dağ hündürlüyündə təsvir edildiyi qeyd olunur. Klassik İslam mənbələrində onun zahiri görünüşü və daşıdığı əlamətlər xüsusi diqqət çəkir.
Tarixi mənbələrdə və sənət nümunələrində, o cümlədən Topqapı Sarayı Muzeyində saxlanılan təsvirlərdə, Dəbbətül-ərz ləkəli dəriyə, tovuz quşunu xatırladan quyruğa malik bir varlıq kimi təqdim edilir. Təsvirlərdə onun sağ əlində Həzrət Musanın əsası, sol əlində isə Həzrət Süleymanın möhürü olduğu göstərilir.
Bir hədisdə Peyğəmbər Məhəmmədin (s) belə buyurduğu nəql edilir:
“Dəbbətül-ərz Musanın əsası və Süleymanın möhürü ilə çıxacaq. Möhürü ilə möminlərin üzünü nurlandıracaq, əsası ilə isə kafirlərin burnunu damğalayacaq.”
Məşhur müfəssir Elmalılı Həmdi Yazır isə “Dəbbə” anlayışının lüğəvi mənasına toxunaraq qeyd edir ki, bu söz “yüngül yerimək, hərəkət etmək, sürünmək” mənalarını daşıyır və əsasən canlı varlıqlar, xüsusilə heyvanlar üçün işlədilir. Onun izahına görə, “dəbbə” termini daha çox dördayaqlı heyvanlara, xüsusilə atlara aid edilsə də, Qurani-Kərimdəki istifadəsi konkret olaraq canlı bir varlığa işarə edir.
İslam alimlərinin ümumi qənaətinə görə, Dəbbətül-ərz Qiyamət əlamətlərindən biri olaraq insanlara iman və inkar arasındakı son fərqi açıq şəkildə bəyan edəcək və bu hadisə artıq tövbə qapılarının bağlandığı bir mərhələyə işarə edəcək.