BAKI, AzerVoice, Azər Hüseynov Tarixçi, İstanbul Zaim Universitetinin Tarix və Mədəniyyət Bölümü Doktorantı, Qafqaz Etno-Sosial Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti, xüsusi olaraq AzerVoice üçün
Son illərdə yerli media orqanlarımızda diqqətdən yayınmayan bir tendensiya meydana çıxır: İslam dininə və müsəlmanlara yönəlmiş dolayı, gizli və bəzən açıq şəkildə təhqiredici yanaşmaların artması. Bu, adətən müəyyən siyasi və ya ideoloji mövqeləri əsaslandırmaq üçün istifadə olunan, lakin nəticədə cəmiyyətin dini-mənəvi dəyərlərinə toxunan bir ritorikadır. Biz buna kripto-islamofobiya deyə bilərik – yəni zahirdə neytral və ya guya tənqidi obyektivlik adı altında təqdim olunan, əslində isə İslamın özünə və onu mənimsəyən insanlara qarşı yönəlmiş gizli mənfi münasibət.
Bu cür yazı və çıxışlarda xüsusilə narahatedici məqam odur ki, İslam dini ilə bağlı həssas mövzularda istifadə olunan ifadələrdə diqqətsizlik, məsuliyyətsizlik və peşəkarlıqdan uzaq yanaşmalar görünür. Bəzən bu, sadəcə müəllifin savadsızlığı və ya dəyərlərə qarşı biganəliyindən qaynaqlanır. Amma bəzi hallarda bu yanaşmaların qəsdli şəkildə, dini kimliyi və dini düşüncə tərzini gözdən salmaq məqsədilə edildiyi sezilir.
Bu isə artıq jurnalistikanın sərhədlərindən çıxaraq, ictimai təhlükəsizlik və sosial harmoniyanın pozulması məsələsinə çevrilir. Unutmamalıyıq ki, Azərbaycan cəmiyyəti İslam dini ilə minillərlə bağlı olmuş, mədəniyyətini, adətini və ictimai quruluşunu bu dini dəyərlər üzərində formalaşdırmışdır. Belə bir toplumda İslama qarşı yönəlmiş ifadələr təkcə bir fərdin inancına deyil, bütöv bir xalqın kimliyinə toxunur.
Mediamız nə etməlidir?
Mediamızın üzərinə düşən əsas vəzifə informasiya verməkdən əlavə, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri arasında körpü rolu oynamaq, dəyərlər arasında dialoq yaratmaq və qarşılıqlı hörməti təşviq etməkdir. Bu, həm də jurnalist etikasının və milli məsuliyyətin ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Hər bir media qurumu və jurnalist bilməlidir ki, dini dəyərlərə toxunarkən nəinki peşəkarcasına, eyni zamanda vicdanla davranmalıdır. Hər bir cümlə, hər bir başlıq, hətta ironik bir ifadə belə, cəmiyyətin bir hissəsində qıcıq, inamsızlıq və gərginlik doğura bilər. Xüsusilə də din kimi dərin mənəvi dayaqlara söykənən mövzularda bu məsuliyyət ikiqat artır.
Qanuni və ictimai nəzarət zərurəti
Bu səbəbdən, media sahəsində monitorinq aparan dövlət və ictimai qurumlar, dini nifrəti təşviq edən və ya dini dəyərləri gözdən salan materiallara qarşı daha ciddi nəzarət həyata keçirməlidir. Bu, ifadə azadlığını boğmaq deyil, onu məsuliyyət çərçivəsinə salmaqdır.
Cəmiyyətin birliyi, ölkənin sabitliyi, vətəndaşlar arasında qarşılıqlı hörmətin qorunması üçün media əsas açarlardan biridir. Mediamız bu açarı düzgün istifadə etməlidir – qapıları bölücülüyə deyil, anlayışa və birliyə açmalıdır.
