BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Livan ordusunun komandanı general Rudolf Heykelin ABŞ-a planlaşdırılan səfərini təxirə salması ölkədə geniş siyasi müzakirələrə səbəb olub. Bu qərar generalın Konqres və Senat üzvləri ilə nəzərdə tutulmuş görüşlərinin rəsmi şəkildə və izahsız ləğvi barədə məlumatlandırılmasından sonra verilib. ABŞ tərəfi Heykeli silahın yalnız dövlətin əlində cəmlənməsi prinsipinin tətbiqinə ləng yanaşmaqda və “Hizbullah”ın cənub bölgəsində silahlanmasına qarşı kifayət qədər sərt addımlar atmamaqda ittiham edir.
Maraqlıdır ki, bu ittihamlar ABŞ-ın atəşkəs rejiminə nəzarət komissiyasının rəhbəri general Cozef Klirfildin ordunun Cənubi Litani bölgəsində fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən açıqlamalarına ziddir. O bildirib ki, Livan ordusu nəzarət etdiyi ərazilərdə vəziyyəti sabit saxlayır.
General Heykelin səfəri təxirə salması qərarı yalnız onun şəxsi mövqeyi kimi qavranılmayıb, həm də Prezident Cüzef Avn və Baş nazir Nauf Səlamın daxil olduğu siyasi rəhbərlikdə şaşkınlıq yaradıb. Bu hadisə eyni zamanda ABŞ-ın Livandakı yeni səfiri Mişel İssanın etimadnamə təqdim etməsi ilə üst-üstə düşüb.
Bundan az əvvəl BMT-nin Cənubi Libanda fəaliyyət göstərən sülhməramlı qüvvələri – “UNIFIL” İsraili Livan ərazisindən 4000 kvadrat metr torpaq qoparmaq və Yaron–Aytrun sərhəd xəttində divar çəkməklə suverenliyə və 1701 saylı qətnaməyə zidd addım atmaqda ittiham edən bəyanat yaymışdı. Livan ordusu da oxşar açıqlama verərək İsraili “mavi xəttə hörmət etməyə və işğal etdiyi sahəni boşaltmağa” çağırdı.
Beynəlxalq reaksiyalarda ikili standartlar
Siyasi mənbələr bildirir ki, İsrailin Livan torpaqlarını qoparması beynəlxalq qurumlardan ciddi reaksiya görməyib, lakin ABŞ ordunun ev basqınları yolu ilə Hizbullahın silahını müsadirə etməməsini sərt şəkildə tənqid edir. Ordu rəhbərliyi isə evlərə yalnız məhkəmə qərarı ilə daxil ola biləcəyini bildirir.
Mənbələrə görə, Fransa Cənubi Livanda vəziyyətin gərginləşərək ilin əvvəlində genişmiqyaslı qarşıdurmaya çevrilə biləcəyindən narahatdır. Bu səbəbdən prezident Emmanuel Makron müşaviri Ann Kler Lojeandri Beyruta göndərərək o, “Hizbullah” rəsmisi Əmmar Musəvi ilə görüşüb.
Vaşinqtonun əsl hədəfi: İsraillə birbaşa danışıqlar və normallaşma?
Siyasi dairələrdəki hakim firkə görə, ABŞ-ın Livan ordusuna təzyiqi təkcə təhlükəsizlik məsələsi deyil – Livanı İsraillə birbaşa danışıqlara məcbur etmək və normallaşmaya aparmaq üçün siyasi alətdir.
ABŞ vasitəçisi Tom Barak prezident, baş nazir və parlament rəhbərliyi ilə görüşlərdə qarşılıqlı addımlar üzrə razılığa gəlmiş kimi görünürdü. Lakin Tel-Əvivə səfərdən sonra Vaşinqton mövqeyini sərtləşdirərək əvvəlki təkliflərindən geri çəkildi.
Mənbələrə görə, bu dəyişiklik Senat üzvü və Donald Trampın yaxın müttəfiqi Lindsi Qreheimin prosesə daxil olmasından sonra baş verib. O, Livana səfəri zamanı siyasi rəhbərliklə danışıqlarda açıq şəkildə bildirib:
"İsrailin geri çəkilməsi barədə sual verilə bilməz – əvvəlcə Hizbullah silahsızlaşdırılmalıdır."
ABŞ administrasiyası Livana cavab vermək əvəzinə general Heykelin səfərini öz mənasını itirəcək şəkildə boşaldaraq təxirə salmasına səbəb oldu. Eyni zamanda, ordunu dəstəkləmək üçün planlaşdırılan beynəlxalq donor konfransı da ABŞ-ın “yaşıl işıq” verməməsi səbəbindən dayandırılıb.
Mənbələr yaxın günlərdə ABŞ-livan münasibətlərində gözlənilməz dönüşlərin ola biləcəyini bildirir.
Mənbələr vurğulayır ki, silahlı paralel quruluşun mövcudluğu ilə ölkənin yenidən qurulması prosesinin paralel şəkildə davam etməsi mümkün deyil.