BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Sabiq Suriya prezidenti Bəşşar Əsədin hökuməti iki il ərzində minlərlə cəsədi gizli şəkildə bir kütləvi məzarlıqdən başqa bir uzaq səhralıq əraziyə köçürüb. Məqsəd - illərlə davam edən qətliamların izlərini ört-basdır etmək olub.2019–2021-ci illər arasında “Torpağın daşınması əməliyyatı” adlandırılan bu proses zamanı Dəməşq yaxınlığındakı Qətifə bölgəsində yerləşən kütləvi məzarlıqdan cəsədlər Zəmir səhrasında yaradılmış yeni gizli məzarlığa daşınıb. Bu barədə “Reuters” 13 nəfərlə - əməliyyatda birbaşa iştirak etmiş hərbçilər, sürücülər və texniki işçilərlə - müsahibə aparıb, dövlət sənədlərini araşdırıb və peyk şəkillərini təhlil edib.
Şahidlərin dediyinə görə, Əsəd rejimi bu addımı beynəlxalq aləmdə imicini yaxşılaşdırmaq və hərbi cinayətlərin dəlillərini məhv etmək üçün atıb.
Əməliyyat zamanı hər həftə 6–8 yük maşını cəsədlərlə dolu torpaq daşıyıb. Bütün proses ciddi gizlilik şəraitində aparılıb.
Əldə olunan peyk təsvirləri göstərir ki, Zəmir səhrasında 2 kilometr uzunluğunda, 34 xəndəkdən ibarət nəhəng məzarlıq yaradılıb - bu da Suriya vətəndaş müharibəsi dövründəki ən böyük kütləvi dəfn yerlərindən biridir.Mənbələr bildirir ki, orada on minlərlə insanın qalıqları ola bilər.
Suriya hüquq-müdafiə təşkilatlarının məlumatına görə, 160 mindən çox insan Əsədin təhlükəsizlik aparatının nəzarəti altında itkin düşüb. Onların çoxunun belə məzarlıqlarda dəfn edildiyi ehtimal olunur.
Yeni hakimiyyətin nümayəndələri isə hələlik bu məzarlıqlarda kimlərin dəfn olunduğuna dair heç bir rəsmi sənəd təqdim etməyib.
Milli İtkinlər Komissiyasının rəhbəri Məhəmməd Rıza Cəlxi bildirib ki, ölkədə itkin düşənlərin sayı on minlərlə ola bilər və bu məsələ elmi, tibbi və genetik ekspertiza tələb edir.
Fövqəladə Hallar və Fəlakətlərin İdarə Olunması naziri Raid Saleh isə avqust ayında bəyan edib ki, “Bu yara hələ sağalmayıb - analar övladlarının, qadınlar ərələrinin, uşaqlar isə atalarının məzarlarını gözləyirlər.”
“Reuters” araşdırmanın nəticələrini hazırkı Suriya hökumətinə təqdim edib, lakin hələlik rəsmi cavab verilməyib.
Agentlik, həmçinin, yaxın günlərdə Əsəd hökumətinin bu gizli əməliyyatı necə həyata keçirdiyini və jurnalistlərin onu necə ifşa etdiyini ətraflı izah edən ayrıca hesabat dərc edəcəyini bildirib.
“Mərkəzi Ədalət və Hesabatlılıq” təşkilatının direktoru Məhəmməd əl-Abdullah bildirib ki, Qətifədən Zəmiyrə cəsədlərin nizamsız köçürülməsi “qurban ailələri üçün faciəvi nəticələrə” səbəb olub.
“Bu qalıqları ailələrə tam şəkildə qaytarmaq artıq çox mürəkkəb proses olacaq.”-deyə o bildirib.