BAKI,AzerVoice

Riyaziyyatın “elmlərin kraliçası” adlandırılması təsadüfi deyil. Müasir texnologiyadan gündəlik həyata qədər hər şeyin arxasında riyazi düsturlar dayanır. Bu sahə olmadan nə fizika, nə də iqtisadiyyat mövcud ola bilərdi. AzerVoice oxucularına riyaziyyat haqqında ən maraqlı və az bilinən faktları təqdim edir.

1. Saat niyə 60 dəqiqədir?
Heç düşündünüzmü, niyə 1 saat 60 dəqiqə, 1 dəqiqə isə 60 saniyədir? Bunun kökü qədim Mesopotamiyaya gedib çıxır. Babillilər 60 əsaslı say sistemindən istifadə edirdilər və bu sistem zaman anlayışımıza hələ də təsir göstərir. Məsələn, 1 dairənin 360 dərəcə olması da bu yanaşmadan qaynaqlanır.

2. “Bir an” nə qədərdir?
“Bir an” ifadəsi əslində rəsmi zaman ölçüsüdür və 0.01 saniyəyə bərabərdir.

3. Rəqəmlərin sehrli əlaqələri
Maraqlıdır ki, 18 rəqəminin rəqəmləri (1 + 8) onun yarısına (9) bərabərdir.
1-dən 100-ə qədər bütün rəqəmləri topladıqda isə 5050 alınır – bu riyazi düstur alman riyaziyyatçısı Qaus tərəfindən uşaq yaşlarında kəşf edilmişdi.

4. Bərabərlik işarəsi haradan gəldi?
Bugünkü “=” işarəsi ilk dəfə 16-cı əsrdə istifadə olunmağa başlanıb.

5. Stiven Hokinq və riyaziyyat
Dünyaca məşhur fizik və riyaziyyatçı Stiven Hokinq deyirdi ki, o, riyaziyyatı sadəcə məktəbdə öyrənmişdi. Universitetdə dərs demək üçün sadəcə dərs vəsaitlərini oxumaqla kifayətlənirdi.

6. Sofiya Kovalevskaya və nikahla elm
Rusiya imperiyasında qadınların elmlə məşğul olması qadağan olduğundan, riyaziyyatçı Sofiya Kovalevskaya rəsmi olaraq elmi fəaliyyətə başlaya bilmək üçün formal evlilik qurmalı olmuşdu.

7. Romalılar 0 rəqəmini tanımırdı
Roma İmperiyasının elmə töhfələri böyük olsa da, onların riyazi sistemində “0” rəqəmi mövcud deyildi.

8. Mənfi rəqəmlər nisbətən yenidir
Mənfi ədədlər yalnız 19-cu əsrdə geniş şəkildə qəbul olunmağa başlandı.

9. Kvadrat tənliklər Hindistanda yaranıb
Kvadrat tənliklərin tarixi Hindistanda təxminən 1500 il əvvələ gedib çıxır.

10. Napoleon və riyaziyyat
Fransa imperatoru Napoleon Bonapart ölümündən sonra bəzi riyazi araşdırmalar da miras qoyub.

11. “Pi” ilk dəfə kim tərəfindən istifadə olunub?
“Pi” rəqəmi ilk dəfə Hindistanın VI əsrdə yaşamış alimi Budhayana tərəfindən istifadə olunub.

12. Toplama və çıxma işarələrinin müəllifi
Bu işarələri təxminən 500 il əvvəl ilk dəfə alman riyaziyyatçısı Yan Vidmann istifadə etmişdir.

13. Ən böyük rəqəm nədir?
Riyaziyyatda qeyd olunan ən böyük rəqəmlərdən biri “sentilyon” adlanır.

14. Qədim misirlilər necə hesablayırdılar?
Qədim Misirdə vurma cədvəli və ya bu gün tanıdığımız riyazi qaydalar yox idi. Onlar əsasən sadə və vizual üsullarla hesablamalar aparırdılar.

15. Barmaq say sistemi
İnsanların əllərində 10 barmaq olması səbəbindən qədim zamanlardan bəri onluq say sistemi geniş istifadə olunub.

16. Riyaziyyatçılar və məktəb davranışı
Statistikaya görə, bir çox məşhur riyaziyyatçılar məktəb illərində sakit və itaətkar şagirdlər olmamışlar.

17. Riyaziyyat məntiqin əsasıdır
Riyaziyyat yalnız ədədlər deyil – məntiqin, ardıcıllığın və düşüncənin də əsasını təşkil edir.