BAKI,AzerVoice
Riyaziyyatın “elmlərin kraliçası” adlandırılması təsadüfi deyil. Müasir texnologiyadan gündəlik həyata qədər hər şeyin arxasında riyazi düsturlar dayanır. Bu sahə olmadan nə fizika, nə də iqtisadiyyat mövcud ola bilərdi. AzerVoice oxucularına riyaziyyat haqqında ən maraqlı və az bilinən faktları təqdim edir.
1. Saat niyə 60 dəqiqədir?
Heç düşündünüzmü, niyə 1 saat 60 dəqiqə, 1 dəqiqə isə 60 saniyədir?
Bunun kökü qədim Mesopotamiyaya gedib çıxır. Babillilər 60 əsaslı
say sistemindən istifadə edirdilər və bu sistem zaman anlayışımıza
hələ də təsir göstərir. Məsələn, 1 dairənin 360 dərəcə olması da bu
yanaşmadan qaynaqlanır.
2. “Bir an” nə qədərdir?
“Bir an” ifadəsi əslində rəsmi zaman ölçüsüdür və 0.01 saniyəyə
bərabərdir.
3. Rəqəmlərin sehrli
əlaqələri
Maraqlıdır ki, 18 rəqəminin rəqəmləri (1 + 8) onun yarısına (9)
bərabərdir.
1-dən 100-ə qədər bütün rəqəmləri topladıqda isə 5050 alınır – bu
riyazi düstur alman riyaziyyatçısı Qaus tərəfindən uşaq yaşlarında
kəşf edilmişdi.
4. Bərabərlik işarəsi haradan
gəldi?
Bugünkü “=” işarəsi ilk dəfə 16-cı əsrdə istifadə olunmağa
başlanıb.
5. Stiven Hokinq və
riyaziyyat
Dünyaca məşhur fizik və riyaziyyatçı Stiven Hokinq deyirdi ki, o,
riyaziyyatı sadəcə məktəbdə öyrənmişdi. Universitetdə dərs demək
üçün sadəcə dərs vəsaitlərini oxumaqla kifayətlənirdi.
6. Sofiya Kovalevskaya və nikahla
elm
Rusiya imperiyasında qadınların elmlə məşğul olması qadağan
olduğundan, riyaziyyatçı Sofiya Kovalevskaya rəsmi olaraq elmi
fəaliyyətə başlaya bilmək üçün formal evlilik qurmalı olmuşdu.
7. Romalılar 0 rəqəmini
tanımırdı
Roma İmperiyasının elmə töhfələri böyük olsa da, onların riyazi
sistemində “0” rəqəmi mövcud deyildi.
8. Mənfi rəqəmlər nisbətən
yenidir
Mənfi ədədlər yalnız 19-cu əsrdə geniş şəkildə qəbul olunmağa
başlandı.
9. Kvadrat tənliklər Hindistanda
yaranıb
Kvadrat tənliklərin tarixi Hindistanda təxminən 1500 il əvvələ
gedib çıxır.
10. Napoleon və riyaziyyat
Fransa imperatoru Napoleon Bonapart ölümündən sonra bəzi riyazi
araşdırmalar da miras qoyub.
11. “Pi” ilk dəfə kim tərəfindən istifadə
olunub?
“Pi” rəqəmi ilk dəfə Hindistanın VI əsrdə yaşamış alimi Budhayana
tərəfindən istifadə olunub.
12. Toplama və çıxma işarələrinin
müəllifi
Bu işarələri təxminən 500 il əvvəl ilk dəfə alman riyaziyyatçısı
Yan Vidmann istifadə etmişdir.
13. Ən böyük rəqəm nədir?
Riyaziyyatda qeyd olunan ən böyük rəqəmlərdən biri “sentilyon”
adlanır.
14. Qədim misirlilər necə
hesablayırdılar?
Qədim Misirdə vurma cədvəli və ya bu gün tanıdığımız riyazi
qaydalar yox idi. Onlar əsasən sadə və vizual üsullarla
hesablamalar aparırdılar.
15. Barmaq say sistemi
İnsanların əllərində 10 barmaq olması səbəbindən qədim zamanlardan
bəri onluq say sistemi geniş istifadə olunub.
16. Riyaziyyatçılar və məktəb
davranışı
Statistikaya görə, bir çox məşhur riyaziyyatçılar məktəb illərində
sakit və itaətkar şagirdlər olmamışlar.
17. Riyaziyyat məntiqin
əsasıdır
Riyaziyyat yalnız ədədlər deyil – məntiqin, ardıcıllığın və
düşüncənin də əsasını təşkil edir.
