BAKI,AzerVoice, Fərid Mikayılov

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, qış tətili dövründə telefon, planşet və oyun konsollarından həddindən artıq istifadə uşaqlarda həm psixoloji, həm də fiziki sağlamlıq problemlərinin artmasına səbəb olur. Ekran asılılığı narahatlıq, depressiya, diqqət çatışmazlığı və piylənmə riski ilə birbaşa əlaqələndirilir.

Texas A&M Universitetinin İctimai Sağlamlıq Fakültəsinin professoru Cey Maddok məktəb tətilləri zamanı rəqəmsal cihazlardan həddindən artıq istifadənin uşaqların ümumi sağlamlığına mənfi təsir göstərdiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, uşaqların sosial şəbəkələrdə, videooyunlarda və digər rəqəmsal platformalarda uzun müddət vaxt keçirməsi təkcə psixoloji problemlərə deyil, həm də fiziki aktivliyin azalması fonunda sağlamlıq pozuntularına yol açır.

Professor Maddokun açıqlamaları Avstraliyada 16 yaşadək uşaqların TikTok, X, Facebook, Instagram, YouTube, Snapchat və Threads kimi əsas sosial media platformalarından istifadəsinin qadağan edilməsindən sonra səsləndirilib. Yeni qaydalara əsasən, uşaqlar üçün yeni hesabların yaradılması dayandırılıb, mövcud profillər isə deaktiv edilib. Bu addım Danimarka da daxil olmaqla, ekran istifadəsinə nəzarəti sərtləşdirən digər ölkələr tərəfindən də diqqətlə izlənilir.

Maddok valideynlərə qış tətilini daha “retro” yanaşma ilə planlaşdırmağı tövsiyə edərək, 1980–1990-cı illərdə ailələrin keçirdiyi tətil modellərindən ilham almağın faydalı ola biləcəyini bildirib. Soyuq iqlimlərdə yaşayan ailələr üçün xizək sürmə, buz üzərində sürüşmə və açıq hava gəzintilərinin düzgün hazırlıqla həm təhlükəsiz, həm də sağlam fəaliyyətlər olduğunu qeyd edib.

Təbiətdə vaxt keçirmək niyə vacibdir?

Araşdırmalar göstərir ki, təbiətdə keçirilən vaxt ruh halının yaxşılaşması, diqqət qabiliyyətinin artması və immun sisteminin güclənməsi ilə əlaqəlidir. Böyük Britaniyada 19 mindən çox insanın iştirak etdiyi tədqiqatda həftədə ən azı 120 dəqiqə təbiətdə vaxt keçirən şəxslərin 59 faizinin özünü daha sağlam, 23 faizinin isə psixoloji baxımdan daha yaxşı hiss etdiyi müəyyən edilib.

Professor Maddok təbiətin faydalarının qısa, lakin müntəzəm fasilələrlə də hiss oluna biləcəyini bildirərək, xüsusilə səhər saatlarında cəmi beş dəqiqəlik açıq hava fasilələrinin belə müsbət təsir göstərdiyini qeyd edib.

Ev şəraitində sağlam alternativlər

Soyuq hava səbəbindən ailələr evdə qalmağa məcbur olduqda, Maddok passiv ekran vaxtı əvəzinə ailədaxili ünsiyyəti gücləndirən fəaliyyətləri tövsiyə edir. Klassik masa oyunları, birgə vaxt keçirmək və ailə üzvləri ilə xatirələrin paylaşılması uşaqların psixoloji rifahına müsbət təsir göstərir.