BAKI, AzerVoice

2 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:

1703 – Peterburq şəhərinin əsası Rusiya çarı I Pyotr tərəfindən qoyuldu. Şəhər daha sonra Rusiya İmperiyasının paytaxtı oldu.

1721 – İsveç və Rusiya arasında Nistadt sülh müqaviləsinə hazırlıq görüşləri başladı. Bu müqavilə Şimal müharibəsini bitirəcəkdi.

1738 – İngiltərədə Metodizm hərəkatının əsasını qoymuş John Wesley ilk dəfə böyük izdiham qarşısında açıq havada dini çıxış etdi.

1752 – Benjamin Franklin Filadelfiyada məşhur ildırım təcrübəsini etdi, bu təcrübə elektrikin təbiətinin başa düşülməsində mühüm rol oynadı.

1771 – Danimarka və İsveç arasında iqtisadi əməkdaşlığa dair ilk ikitərəfli ticarət sazişi imzalandı.

1802 – Napoleon Bonapart Fransa Senatında "baş konsul" səlahiyyətlərini uzatmaq üçün rəsmi müraciət etdi.

1803 – Fransada Bonapart administrasiyası tərəfindən kütləvi yol və kanal tikintilərinə start verildi. Bu layihələr Napoleonun iqtisadi strategiyasının tərkib hissəsi idi.

1815 – Vyana Konqresində Avropa dövlətləri arasında yeni sərhədlər və sülh nizamı barədə razılaşmaların yekun mərhələsi baş tutdu.

1824 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq Meksikadan idxal edilən gümüş sikkələr milli dövriyyəyə daxil edildi.

1830 – Fransızlar Əlcəzairə ilk hərbi ekspedisiyasını həyata keçirdi, bu, ölkənin 132 illik müstəmləkə dövrünün başlanğıcı oldu.

1847 – Böyük Britaniyada “Bərabər Hüquqlar Hərəkatı” qadınlara səsvermə hüququ tələbilə Londonda mitinq keçirdi.

1848 – Prussiya ilə Avstriya arasında Almaniyanın gələcək idarəetməsi ilə bağlı Frankfurt parlamentində mübahisələr kəskinləşdi.

1865 – ABŞ-da vətəndaş müharibəsindən sonra ilk federal təhsil proqramı elan olundu.

1875 – Parisdə ilk Beynəlxalq Metrologiya Konfransı keçirildi. Bu konfrans dünya üzrə ölçü vahidlərinin standartlaşdırılmasının əsasını qoydu.

1884 – Böyük Britaniyada qadınlara ilk dəfə olaraq bələdiyyə seçkilərində səsvermə hüququ verildi.

1903 – İtaliyanın Turin şəhərində Fiat şirkəti ilk avtomobilini istehsal xəttindən buraxdı.

1910 – Yaponiyada parlament tərəfindən yeni imperiya hərbi büdcəsi qəbul edildi.

1911 – İtaliyada ilk dəfə parlamentdə qadın hüquqları ilə bağlı qanun layihəsi müzakirəyə çıxarıldı, lakin qəbul olunmadı.

1915 – Osmanlı ordusu ilə Qafqaz cəbhəsində Rus imperiyası arasında Şərur yaxınlığında ağır döyüşlər baş verdi.

1918 – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk diplomatik nümayəndə heyəti Tiflisdə gürcü və erməni nümayəndələri ilə görüş keçirdi.

1919 – Versal sülh konfransı çərçivəsində Almaniya nümayəndə heyəti Antanta ilə sülh şərtləri üzərində danışıqlara başladı.

1920 – Sovet hökuməti ilə İran arasında Rasht müqaviləsi imzalandı. Bu müqavilə ilə Sovetlər İranın daxili işlərinə müdaxiləni dayandırmağı öhdəsinə götürdü.

1926 – Türkiyədə İtaliya ilə ticarət və gömrük sazişi imzalandı.

1934 – Almaniyada Hitler rəhbərliyi Gestapo-nu rəsmi olaraq dövlət təhlükəsizlik orqanı kimi elan etdi.

1941 – SSRİ-də hərbi vəziyyətə uyğun olaraq ölkə daxilində sənaye müəssisələrinin Sibir və Orta Asiyaya təxliyəsi planlaşdırıldı.

1946 – İtaliyada respublika elan olundu. Referendumla monarxiya ləğv edildi və kral ölkəni tərk etdi.

1953 – Böyük Britaniyada II Yelizavetanın rəsmi tacqoyma mərasimi keçirildi.

1966 – ABŞ-da NASA-nın Surveyor 1 aparatı Ay səthinə enən ilk müvəffəqiyyətli kosmik zond oldu.

1967 – Nigeriyada Biafra bölgəsinin ayrılmaq istəyi ölkədə vətəndaş müharibəsinin başlanmasına səbəb oldu.

1969 – SSRİ ilə ABŞ arasında ilk dəfə kosmik təhlükəsizlik məsələlərinə dair danışıqlar keçirildi.

1973 – Fransada yeni təhsil islahatları qəbul edildi, məktəblərdə müasir texnologiyalar tətbiq olunmağa başlandı.

1976 – Banqladeşdə hökumət korrupsiya və rüşvətlə mübarizə məqsədilə xüsusi məhkəmələr təsis etdi.

1978 – Çexoslovakiyada insan hüquqlarını müdafiə edən “Charta 77” hərəkatının üzvlərinə qarşı repressiyalar davam etdirildi.

1979 – Papua-Yeni Qvineya və Avstraliya arasında iqtisadi əməkdaşlıq sazişi imzalandı.

1982 – Argentina və Britaniya arasında Folklend adaları uğrunda döyüşlərin ən qızğın mərhələsi yaşandı.

1989 – Polşada yarım-serbest parlament seçkiləri keçirildi. Bu, Şərqi Avropada demokratik dəyişikliyin başlanğıcı sayılır.

1990 – SSRİ-də rəsmi şəkildə kommunist olmayan partiyaların qeydiyyata alınmasına icazə verildi.
1991 – Polşada ilk tam demokratik prezident seçkiləri keçirildi, Lech Wałęsa vəzifəsini tərk etməyə hazırlaşdı.

1992 – Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı döyüşlər Qubadlı istiqamətində genişləndi.

1993 – Azərbaycanda Prezident Əbülfəz Elçibəyin çağırışı ilə ümumxalq yürüşü keçirildi. Qarabağla bağlı danışıqlar prosesinə ictimai təzyiq artdı.

1994 – ABŞ-da sabiq futbolçu O.J. Simpsonun məhkəmə prosesi televiziya vasitəsilə canlı yayımlanmağa başlandı.

1995 – Bosniya müharibəsi zamanı Srebrenitsa bölgəsində yeni münaqişə nöqtələri meydana çıxdı.

1996 – Çeçenistanda Rusiya ilə atəşkəs əldə olundu. Bu, Birinci Çeçen müharibəsinin sonuna yaxınlaşma mərhələsi idi.

1997 – Böyük Britaniyada Leyborist Partiyasının lideri Toni Bleyer ölkənin Baş naziri oldu və "Yeni Leyborist" siyasətini təqdim etdi.

1998 – Avropa Mərkəzi Bankı rəsmi olaraq fəaliyyətə başladı. Frankfurt şəhərində yerləşir.

1999 – Avropa İttifaqı Şurası Kosovoda sülhməramlı qüvvələrin yerləşdirilməsinə dair planı təsdiqlədi.

2000 – ABŞ prezidenti Bill Klinton insan genomunun xəritəsinin ilkin versiyasının hazırlandığını elan etdi.

2001 – Nepalda kral ailəsinin üzvlərinin qətli ilə bağlı araşdırma komissiyası quruldu, lakin nəticələr cəmiyyətdə narazılıqla qarşılandı.

2002 – Avropa İttifaqı Bolqarıstan və Rumıniya ilə üzvlük üzrə ilkin danışıqlara başladı.

2003 – Çində SARS virusuna qarşı mübarizədə beynəlxalq tibb missiyaları ölkəyə daxil oldu və yerli xəstəxanalarda müşahidələrə başladı.

2004 – Serbiyada parlament seçkiləri nəticəsində milli radikal partiyalar parlament çoxluğunu itirdi.

2005 – Niderlandda keçirilmiş referendumda Avropa Konstitusiyası əleyhinə səs verildi. Bu, sənədin təsdiqlənməsini sual altına aldı.

2006 – Monteneqro müstəqilliyini elan etdikdən sonra BMT-yə üzvlük üçün rəsmi müraciət etdi.

2007 – Venesuelada RCTV müxalifət kanalı hökumət tərəfindən bağlandı. Bu, ölkədə media azadlığı məsələsində beynəlxalq narahatlığa səbəb oldu.

2008 – Venesuela prezidenti Hugo Chavez Kolumbiya ilə münasibətlərin bərpası üçün rəsmi görüşlərə başlamağa razılıq verdi.

2009 – İranda prezident seçkiləri öncəsi Tehranda etiraz aksiyaları başladı. Müxalifət namizədləri saxtakarlıqdan şübhələndiklərini açıqladı.

2010 – İsrailin "Mavi Marmara" gəmisi ilə bağlı BMT-nin təhqiqat komissiyası yaradıldı.

2011 – İspaniyada gənclərin “15-M” hərəkatı çərçivəsində ölkənin bir çox şəhərlərində korrupsiyaya və işsizliyə qarşı etiraz aksiyaları davam etdi.

2012 – Misirdə keçirilən prezident seçkilərinin ikinci turuna hazırlıq mərhələsində yüz minlərlə insan Tahrir meydanında toplaşdı.

2013 – Türkiyədə Gezi Parkı etirazları səbəbindən İstanbul və Ankarada vəziyyət daha da gərginləşdi.

2014 – Ukrayna Silahlı Qüvvələri Donetskdə Rusiya tərəfdarlarına qarşı genişmiqyaslı hərbi əməliyyata başladı.

2015 – Türkiyədə keçirilən parlament seçkilərində AKP ilk dəfə olaraq parlament çoxluğunu itirdi. Bu, siyasi koalisiyaların formalaşması mərhələsini başlatdı.

2016 – Qətər və Çin arasında enerji sahəsində uzunmüddətli əməkdaşlıq razılaşması əldə olundu.

2017 – Kanadada yerli əhali ilə barışıq prosesinə dair federal komissiyanın tövsiyələri parlamentdə qəbul olundu.

2018 – ABŞ prezidenti Donald Trump və Şimali Koreya lideri Kim Jong-unun Sinqapur sammiti üçün ilkin razılaşmalar mətbuata sızdı. Diplomatik atmosfer gərgin olaraq qalırdı.

2019 – Sudan ordusu Xartumda etirazçılara qarşı qanlı basqın həyata keçirdi. 100-dən çox insan həyatını itirdi.

2020 – Hindistan və Çin sərhədində Ladakh bölgəsində gərginlik artır. Hər iki tərəf qoşun yerləşdirməsini gücləndirdi.

2021 – Almaniyada COVID-19 pandemiyası fonunda Avropa İttifaqı sərhədlərinin yenidən açılmasına dair qərar verildi.

2022 – Kolumbiyada prezident seçkilərində solçu namizəd Gustavo Petro ilk turda liderlik qazandı.

2023 – Cənubi Koreya və Yaponiya arasında yeni texnoloji əməkdaşlıq paktı imzalandı. Bu sazişə süni intellekt və kibertəhlükəsizlik də daxildir.

2024 – Hindistanda parlament seçkilərinin nəticələrinə görə müxalifətin təmsilçisi Rahul Qandi seçkilərdə üstünlük qazandı. Bu, ölkənin siyasi kursunun dəyişəcəyinə dair ilk siqnallardan biri sayılır.