BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İsrailin “Haaretz” qəzeti hərbi mənbələrə istinadən yazır ki, İsrail ordusu mümkün qədər çox əsiri geri qaytarmaq üçün danışıqların tam istifadə olunmasını dəstəkləyir və yalnız bundan sonra Qəzza şəhərinin işğalına başlamaq niyyətindədir.
Eyni mənbələrə görə Baş Qərargah rəisi Eyal Zamirin hökumətə təqdim etdiyi plan, HƏMAS ilə razılaşma əldə olunacağı halda döyüşlərin dərhal dayandırılması imkanını da nəzərdə tutur.
Mənbələr eyni zamanda xəbərdarlıq ediblər ki, əməliyyat başlayarsa “qaçırılanların” həyatı təhlükəyə düşə bilər. Bu məsələdə hərbi rəhbərliklə siyasi rəhbərlik arasında fikir ayrılıqları mövcuddur.
Zamir: Qərar Netanyahunun əlindədir
Baş Qərargah rəisi Eyal Zamir bildirib ki, ordu “Gideon arabaları-1” adlı əməliyyatın üç əsas hədəfinə çatıb və hazırda bu əməliyyatın Qəzzadakı ikinci mərhələsinin başlanğıcındadır.
O, bazar günü Hayfadakı dəniz bazasında keçirilən gəzinti zamanı deyib ki, ordu quru, dəniz və havada çoxcəhətli müharibə aparır və Hərbi Dəniz Qüvvələri İsrail milli təhlükəsizliyi üçün Yaxın Şərqin müxtəlif bölgələrində gizli və həyati əməliyyatlar həyata keçirib.
İsrailin “Kanal 13” telekanalının məlumatına görə, Zamir hazırda gündəmdə olan, Stiv Vitkofun yenilənmiş təklifi adlanan əsir mübadiləsi sazişinin qəbul edilməsinin zəruriliyini vurğulayıb.
Zamir əlavə edib ki, ordu mübadilə üçün şərtləri hazırlayıb və indi qərar Baş nazir Benyamin Netanyahunun əlindədir.
O həmçinin xəbərdarlıq edib ki, əgər ordu Qəzza şəhərini işğal edərsə, israilli əsirlərin həyatı böyük təhlükə altında olacaq. Onun sözlərinə görə, Qəzzanı işğal etmək mümkündür, amma HƏMAS əsirləri öldürə bilər.
“Kanal 13”ün xəbərinə görə, Zamir İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələri rəhbərləri qarşısında Qəzzadakı hərbi əməliyyatların davam etdirilməsinə açıq şəkildə etirazını bildirib.
Eyni mənbəyə görə, Qəzzadakı əsirlərin ailələri Zamirin açıqlamalarını alqışlayıblar və bəyan ediblər ki, : “Baş Qərargah rəisi İsrail xalqının əksəriyyətinin tələbini əks etdirir – 50 əsirin azad edilməsini təmin edən və müharibəni bitirən hərtərəfli razılaşmaya nail olmaq”.
İsrailin təxminlərinə görə, HƏMAS-ın əlində 50 əsir var, onlardan 20-si sağdır. Bu halda isə İsrail həbsxanalarında 10 min 800-dən çox fələstinli saxlanılır. İnsan haqları təşkilatları onlara işgəncə və tibbi baxımsızlıq tətbiq olunduğunu bildirirlər.
Cümə günü İsrailin müdafiə naziri İsrael Kats isə ordunun Qəzzanı işğal planlarını təsdiqlədiyini açıqlayıb və fələstinlilərin kütləvi şəkildə atəşə tutulacağı, didərgin salınacağı ilə hədələyib. O, Qəzzanın da Rafah (cənub) və Bəyt-Hanun (şimal) kimi tamamilə dağıdılacağını deyib.
“Kanal 12”nin məlumatına görə, israilli rəsmilər bildiriblər ki, gələcəkdə HƏMAS-la əldə olunacaq razılaşmalar yalnız bütün “əsirlərin” qaytarılması və müharibənin İsrailin şərtləri ilə bitməsi üzərində qurulacaq.
Mənbələr əlavə ediblər ki, danışıqlarla Qəzzanın işğalı arasında heç bir əlaqə olmayacaq. Əksinə, Qəzzanın işğalı əməliyyatı boşaldılma prosesi bitdikdən sonra başlayacaq və danışıqlar bu işğalı dayandırmayacaq, əksinə, sürətləndirəcək.
Bu arada, Qəzza şəhərinə hücuma hazırlıqlar davam edərkən İsraildə hərbi və siyasi rəhbərlik arasında fikir ayrılıqları dərinləşib. Bu, ötən cümə günü keçirilən dar təhlükəsizlik toplantısında Zamir ilə maliyyə naziri Betsalel Smotriç arasında yaşanan mübahisə ilə də üzə çıxıb.
HƏMAS Netanyahunu ittiham edir
İslam Müqavimət Hərəkatı (HƏMAS) İsrailin baş naziri, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi tərəfindən axtarışda olan Benyamin Netanyahunu vasitəçilərin atəşkəs sazişi əldə etmək cəhdlərini pozmaqda ittiham edib. Hərəkat bildirib ki, Netanyahunun HƏMAS-ın vasitəçilərin təklifini qəbul etməsindən sonra belə Qəzzanın işğal planlarını təsdiqləməsi onun hər hansı razılaşmanı əngəlləməkdə israrlı olduğunu göstərir.
HƏMAS bəyan edib ki, həm İsrail, həm də ABŞ-dan gələn etiraflar – o cümlədən ABŞ Dövlət Departamentinin keçmiş sözçüsü Metyu Millerin açıqlamaları – göstərir ki, Netanyahu hər dəfə razılaşmaya yaxınlaşanda yeni şərtlər irəli sürərək prosesi ləngidib.
Hərəkat vurğulayıb ki, əsirlərin azad edilməsinin yeganə yolu atəşkəs razılaşmasıdır və əsirlərin taleyinə görə bütün məsuliyyət Netanyahunun üzərindədir.
“Kanal 12”nin məlumatına görə, hazırkı təklif – HƏMAS-ın qəbul etdiyi variant – İsrail qüvvələrinin sərhədə yaxın ərazilərə çəkilməsi, humanitar yardımların girişinə imkan yaradılması, 60 günlük müvəqqəti atəşkəs və bu müddətdə iki mərhələdə əsir mübadiləsini nəzərdə tutur. Plana görə, əvvəlcə 10 sağ əsir və 18 israilli cəsəd qaytarılacaq, əvəzində müəyyən sayda fələstinli əsir azad olunacaq. Bundan sonra isə daimi atəşkəs üçün danışıqlar aparılacaq.
Fələstinlilərin soyqırımı davam edir
ABŞ dəstəyi ilə İsrail 7 oktyabr 2023-dən bəri Qəzzada soyqırım həyata keçirir. Bu, qətl, aclıq, dağıntı və məcburi köçürmələri əhatə edir. İsrail beynəlxalq çağırışları və Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin əmrlərini görməzdən gəlir.
İsrailin hücumları nəticəsində indiyədək 62 min 686 fələstinli öldürülüb, 157 min 951 nəfər yaralanıb. Qurbanların əksəriyyəti qadınlar və uşaqlardır. Bundan əlavə, 9 mindən çox insan itkin düşüb, yüz minlərlə fələstinli didərgin salınıb. Aclıq isə 289 nəfərin, o cümlədən 115 uşağın ölümünə səbəb olub.
