BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi – Livan prezidenti Cozef Aun cari ilin əvvəlində etdiyi açılış nitqində dövlətin silahlı güc üzərində inhisarını bərpa etməli olduğunu vurğulamışdı. Aun, 31 iyul tarixində isə bu çağırışı daha da sərtləşdirərək, bütün silahlı qüvvələrin, o cümlədən Hizbullahın silahlarının Livan ordusuna təhvil verilməsini tələb etdi. Bu mövqe beynəlxalq aləmdə – xüsusilə ABŞ, Fransa və Səudiyyə Ərəbistanı başda olmaqla Körfəz ölkələri tərəfindən müsbət qarşılanıb, lakin əsas şərt bir daha xatırladılıb: Livan hökuməti Hizbullah silahlarına dair konkret bir plan təqdim etməyincə, nə iqtisadi yardım, nə də cənub bölgəsinin yenidən qurulması reallaşacaq.
İsrailin Hizbullahın hərbi potensialını zəiflətmək məqsədilə 2024-cü ilin noyabrında atəşkəsdən bu yana həyata keçirdiyi 500-dən çox hava hücumuna baxmayaraq, İran tərəfindən dəstəklənən təşkilatın arsenalında hələ də pilotsuz uçuş aparatları və dəqiq nişan alma qabiliyyətli raketlər mövcuddur. Bu silahların böyük hissəsi Litani çayının şimalında, Bəqaa vadisində və Beyrutun cənub ətraflarında gizlədilir.
Hizbullah lideri Naim Qasim – sentyabr ayında İsrail tərəfindən öldürülən Həsən Nəsrullahın varisi – 18 iyulda etdiyi çıxışında, “İsrailə silah verməyəcəyik, təslim olmayacağıq,” deyərək təşkilatın silahları könüllü şəkildə təhvil verməyəcəyini bir daha təsdiqlədi. Bu isə Livan hökumətini iki çətin seçim qarşısında qoyur: ya İsrail hücumlarını genişləndirəcək, ya da Livan ordusu Hizbullahı silahsızlaşdırmaq üçün hərəkətə keçəcək.
İsrailin quru işğalı ehtimalı həm siyasi, həm də hərbi baxımdan baha başa gələ bilər. Baş nazir Binyamin Netanyahu Qəzzada dərinləşən humanitar böhran səbəbindən artıq ciddi beynəlxalq təzyiqlə üzləşir və Livanla yeni müharibə onun vəziyyətini daha da çətinləşdirə bilər.
Livan ordusu isə artıq bölgədə mühüm rol almağa başlayıb. ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi və BMT-nin (UNIFIL) himayəsində olan üçtərəfli mexanizm çərçivəsində Livan ordusu 2006-cı ildən sonra cənubda Hizbullahın hərbi infrastrukturunu sıradan çıxarmağa yardım edir.
Prezident Aun və Baş nazir Nəvvaf Salamın qarşısında bu gün ciddi bir seçim dayanır: Hizbullahın silahsızlaşdırılması yönündə Livan ordusuna əmrlər verilsinmi, yoxsa mövcud status-kvo saxlanılsın? Lakin bu qərarın nəticəsi ağır ola bilər. Hizbullah üzvləri hər nə qədər xarici dəstəyə arxalansa da, hüquqi olaraq Livan vətəndaşlarıdır və mümkün hərbi qarşıdurma daxili vətəndaş müharibəsinə və məzhəb qarşıdurmalarına yol aça bilər.
Buna baxmayaraq, Livan ordusunun artan rolu və beynəlxalq dəstək, gələcəkdə Hizbullahın silahlı gücünə qarşı daha ciddi addımların atılacağına dair siqnal verir. Beyrut bu dəfə ya siyasi iradə ilə çıxış edəcək, ya da növbəti qarşıdurmada regional güclərin təzyiqləri altında daha çətin seçimlərlə üz-üzə qalacaq.