BAKI, AzerVoice, Nailə Babazadə
AzerVoice-nin təqdim etdiyi yeni Hüquq Bələdçisi rubrikasında Quba 1 saylı Mediasiya Təşkilatının direktoru hüquqşünas mediator Hümmət Əliyev hüquq sahəsində bir çox suallara cavab verib.
Beynəlxalq kommersiya mediasiyası – sərhədləri aşan sülh yolu
Qloballaşan iqtisadi münasibətlər fonunda müxtəlif ölkələrdən olan şirkətlər arasında biznes əlaqələri genişlənir. Bununla yanaşı, kommersiya mübahisələrinin də beynəlmiləl xarakter alması labüddür. Ənənəvi məhkəmə və arbitraj prosedurlarının uzunmüddətli və bahalı olması, biznes dairələrini alternativ, daha səmərəli vasitələrə – xüsusilə mediasiyaya yönəldir.
Bəs beynəlxalq kommersiya mediasiyası hansı prinsiplərə əsaslanır və onun üstünlükləri nələrdir?
1. İki fərqli ölkədən olan şirkətlərin mübahisəsində hansı qanun tətbiq olunur?
Beynəlxalq mediasiyanın hüquqi çərçivəsi adətən tərəflərin razılaşması ilə müəyyən edilir. Əgər tərəflər konkret bir ölkənin mediasiya qanunvericiliyini seçməyiblərsə, proses mediasiyanın keçirildiyi ölkənin qanunlarına əsaslanır.
Bu, “lex loci mediationis” prinsipi adlanır. Lakin bəzi hallarda tərəflər mübahisənin neytral və ya üçüncü bir ölkənin qanunlarına tabe olmasını da qərarlaşdıra bilərlər. Məhz bu çeviklik beynəlxalq mediasiyanın əsas üstünlüklərindən biridir.
2. Xarici dildə mediasiya mümkündürmü?
Bəli, mümkündür. Beynəlxalq mediasiyada tərəflər öz aralarında istədikləri dili seçmək azadlığına malikdirlər. Əgər iştirakçılar fərqli dillərdə danışırsa, proses zamanı peşəkar tərcüməçilər və ya mediator-tərcüməçilər cəlb olunur.
Bu, tərəflərin fikirlərini aydın ifadə etməsinə, yanlış anlaşılmaların qarşısının alınmasına və qarşılıqlı inamın qorunmasına xidmət edir.
3. Online beynəlxalq mediasiya necə aparılır?
Rəqəmsal texnologiyaların inkişafı sayəsində mediasiya artıq yalnız fiziki görüşlərlə məhdudlaşmır.
Online mediasiya platformalar (Zoom, Microsoft Teams və s.) vasitəsilə həyata keçirilir. Prosesdə:
Tərəflərin şəxsiyyəti elektron üsulla təsdiqlənir;
Bütün görüşlər gizlilik prinsipi ilə qorunur;
Lazım gələrsə, sənədlər elektron imza ilə təsdiqlənir;
Mediator eyni vaxtda fərqli ölkələrdə olan tərəflərlə əlaqə saxlaya bilir.
Bu üsul həm vaxt itkisinin qarşısını alır, həm də xərcləri minimuma endirir.
4. “Singapore Convention on Mediation” nəyi tənzimləyir?
2019-cu ildə imzalanmış Sinqapur Konvensiyası (tam adı – United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation) beynəlxalq mediasiyanın mühüm hüquqi dayaq nöqtəsidir.
Konvensiya mediasiya nəticəsində əldə edilən razılaşmaların dövlətlər arasında tanınması və icrası mexanizmini müəyyən edir.
Yəni, bir ölkədə əldə edilmiş mediasiya sazişi, bu konvensiyaya qoşulmuş digər ölkələrdə məhkəmə qərarı kimi tanınıb icra oluna bilər.
Bu isə biznes münasibətlərində hüquqi etibarlılıq və güvənlik deməkdir.
5. Transsərhəd biznes mübahisələrində mediasiya nə dərəcədə sərfəlidir?
Müasir biznes reallığında mediasiya ən səmərəli həll vasitələrindən biridir.
Onun əsas üstünlükləri:
Vaxt və maliyyə qənaəti: məhkəmə proseslərinə nisbətən çox daha az resurs tələb edir;
Tərəflərarası münasibətlərin qorunması: mediasiya rəqiblik yox, əməkdaşlıq ruhunda aparılır;
Gizlilik: kommersiya məlumatları ictimaiyyətə açıqlanmır;
Könüllülük və nəzarət: qərar tərəflərin öz razılığı ilə formalaşır, yəni heç kimə “məcburi qərar” diktə olunmur.
Bu xüsusiyyətlər sayəsində mediasiya transsərhəd biznes mübahisələrinin ədalətli və sürətli həllinə imkan yaradır.
Nəticə
Beynəlxalq kommersiya mediasiyası sadəcə mübahisələrin həlli vasitəsi deyil, həm də biznes etikasının və qarşılıqlı etimadın formalaşmasına xidmət edən mədəniyyət sayılır.
Məhz bu səbəbdən bir çox ölkələr mediasiya institutunu gücləndirir və beynəlxalq səviyyədə tanınan hüquqi mexanizmləri – o cümlədən Sinqapur Konvensiyasını – öz milli qanunvericiliklərinə inteqrasiya edirlər.
#MediasiyaŞurası #QubaMediasiya #ŞimalMediasiya #Mediator #MediatorHümmətƏliyev #MediatorH.Əliyev #SualCavab #Rubrika #MövzuMüzakirəsi #Öyrənirik #Ətraflıİzah
Ünvan: Quba şəhəri, Heydər Əliyev prospekti,
"İlqaroğlu" Business Center, II mərtəbə.
Tel.mob: (+994) 77 450.77.44, (+994) 77 450.77.44
E/ünvan: [email protected]
Şabran ofisi:
Ünvan: Şabran şəhəri, Zərifə Əliyev küç., (Şabran Məhkəməsinin qarşısı)
Tel.mob: (+994) 77 588.77.44