BAKI, AzerVoice, Nailə Babazadə
Ailədə münasibətlər bəzən gərginlik, fikir ayrılığı və anlaşılmazlıqlarla müşayiət olunur. Belə vəziyyətlərdə tərəflərin qarşılıqlı dialoqa gəlməsi olduqca vacibdir. Məhz burada mediasiya — neytral vasitəçi (mediator) vasitəsilə razılaşmaya nail olmaq prosesi — ailə münasibətlərində həm hüquqi, həm də psixoloji baxımdan mühüm rol oynayır. Mediasiya qarşıdurmanı böyütmək əvəzinə, tərəflər arasında anlayış və qarşılıqlı hörmətin bərpasına kömək edir.
AzerVoice-nin təqdim etdiyi yeni Hüquq Bələdçisi rubrikasında Quba 1 saylı Mediasiya Təşkilatının direktoru hüquqşünas mediator Hümmət Əliyev hüquq sahəsində bir çox suallara cavab verib.
TurkicWorld və AzerVoice saytına istinadən oxucularına Hümmət Əliyevin suallara cavablarını təqdim edir.
Bu həftə ailə və uşaq hüquqları mövzusunda ən çox verilən 5 sualı birgə cavablandırırıq.
1. Ailə mübahisələrində mediasiyanın rolu nədir?
Ailə münasibətləri təkcə hüquqi yox, eyni zamanda dərin emosional məna daşıyır. Valideynlər, həyat yoldaşları və uşaqlar arasındakı mübahisələr çox vaxt hisslərin təsiri ilə böyüyür, ünsiyyət çətinləşir. Mediasiya isə sakitləşdirici və birləşdirici vasitə rolunu oynayır. Mediatorun köməyi ilə tərəflər bir-birini daha yaxşı dinləyir, fikirlərini aydın ifadə edir və ortaq həll yoluna yaxınlaşırlar. Məhkəmə qərarından fərqli olaraq, mediasiya nəticəsi tərəflərin öz razılığı ilə formalaşır ki, bu da gələcək münasibətlərin qorunmasına şərait yaradır.
2. Uşağın maraqları mediasiyada necə qorunur?
Ailə mübahisələrinin mərkəzində çox vaxt uşaqlar dayanır. Onların emosional və sosial rifahı valideynlər arasındakı münasibətlərdən birbaşa təsirlənir. Mediasiyanın əsas prinsiplərindən biri “uşağın üstün maraqları”dır. Bu prinsipə əsasən, danışıqlarda qəbul olunan qərarlar — uşağın kimlə yaşaması, təhsili, ünsiyyət qaydaları — onun rifahı və psixoloji rahatlığı əsasında qiymətləndirilir. Mediator valideynləri uşağın baxımını ön planda tutmağa təşviq edir və mübahisənin uşağa mənfi təsirini minimuma endirməyə çalışır.
3. Boşanma prosesində mediasiya məcburidirmi?
Azərbaycanda mediasiya sistemi son illərdə inkişaf edir və bəzi hallarda məhkəmədən əvvəl zəruri mərhələ kimi tətbiq olunur. Ailə mübahisələrində isə əsasən könüllü xarakter daşıyır. Lakin könüllü olsa da, mediasiya tərəflər üçün çox faydalıdır — vaxt itkisini və emosional gərginliyi azaldır. Təcrübə göstərir ki, boşanma zamanı mediatorun iştirakı ilə əldə olunan razılaşmalar məhkəmə qərarlarından daha dayanıqlıdır, çünki burada qalib və məğlub yoxdur; hər iki tərəf qazanan olur.
4. Emosional gərginlik zamanı mediasiya nə dərəcədə effektivdir?
Ailə münasibətlərində emosiyalar çox güclüdür — qəzəb, inciklik, xəyal qırıqlığı ünsiyyəti çətinləşdirir. Mediasiya isə bu emosional yükü azaldan, təhlükəsiz dialoq mühiti yaradan bir prosesdir. Təcrübəli mediator hər iki tərəfi dinləyərək dialoqu emosional toqquşmadan konstruktiv ünsiyyətə çevirir. Bəzən bir neçə görüş tələb etsə də, nəticədə tərəflər bir-birini daha sakit və anlayışla dinləməyi öyrənir. Beləcə, mediasiya yalnız hüquqi deyil, həm də emosional sağlamlıq baxımından müsbət nəticə verir.
5. Mediasiyada uşağın fikri nəzərə alınırmı?
Uşaqların da bu prosesdə səsi var — onların yaşı və yetkinlik səviyyəsinə uyğun şəkildə. Bəzi hallarda mediator uşağın fikrini birbaşa soruşmasa da, onun gündəlik davranışlarından, arzularından və valideynləri ilə münasibətindən nəticə çıxarır. Məqsəd uşağı tərəf kimi cəlb etmək deyil, onun baxışlarının nəzərə alınmasını təmin etməkdir. Bu yanaşma uşağın emosional təhlükəsizliyini qoruyur və qərarların daha real, balanslı olmasına imkan yaradır.
Nəticə
Mediasiya ailə münasibətlərində yalnız hüquqi vasitə deyil, həm də insani körpüdür. O, tərəflərin bir-birini daha yaxşı anlamasına, uşaqların maraqlarının qorunmasına və münasibətlərin qarşıdurmasız tənzimlənməsinə yardım edir. Ailədə sülhün bərpası bəzən məhkəmə qərarından daha dəyərlidir. Unutmayaq: mübahisəni deyil, anlaşmanı seçmək ailə üçün ən böyük qələbə ola bilər.Hüquqi razılaşma
Müəllifdən
Əziz oxucu, ailə münasibətlərində fikir ayrılığı və gərginliklər həyatın bir parçasıdır. Əsas olan bu gərginlikləri necə idarə etməyimizdir. Mediasiya göstərir ki, bəzən mübahisəni udmaq deyil, anlaşmanı qazanmaq daha böyük gücdür. Bu prosesdə hər iki tərəf dinlənir, hörmət olunur, uşaqların maraqları ön plandadır. Ailədə münasibətləri qorumaq, uşağın psixoloji rahatlığını təmin etmək və qarşılıqlı hörməti bərpa etmək mediasiyanın əsas məqsədidir. Unutmayaq ki, ailədə sülh təkcə sakitlik deyil, sevgi, anlayış və birgə qərarların yenidən doğulduğu məkandır. Mediasiyanı seçmək — ailə bağlarını qorumaq və gələcəyi sağlam münasibətlər üzərində qurmaq deməkdir.
Ünvan: Quba şəhəri, Heydər Əliyev prospekti,
"İlqaroğlu" Business Center, II mərtəbə.
Tel.mob: (+994) 77 450.77.44, (+994) 77 450.77.44
E/ünvan: [email protected]
Şabran ofisi:
Ünvan: Şabran şəhəri, Zərifə Əliyev küç., (Şabran Məhkəməsinin qarşısı)
Tel.mob: (+994) 77 588.77.44