BAKI,AzerVoice
1980-ci ilin 12 dekabrında amerikalı neft maqnatı Armand Hammer məşhur italyan rəssam və ixtiraçı Leonardo da Vinçiyə məxsus nadir əlyazma dəftərini hərracda 5 milyon 126 min dollara satın aldı.
Təxminən 1508-ci ildə yazılmış bu əlyazma Leonardo da Vinçinin müxtəlif elmi mövzularla bağlı tərtib etdiyi təxminən 30 dəftərdən biri idi. Dəftərdə 72 boş vərəq qalmışdı. Dəstərin üzərində suyun hərəkəti və su axınlarının təbiətinə dair 300-dən çox qeyd və detallı rəsmlər yer alırdı. Mütəxəssislər hesab edir ki, Leonardo bu qeydlərdən Mona Liza tablosunun fonunu işləyərkən istifadə edib.
Mətn qəhvəyi mürəkkəb və təbaşirlə yazılmışdı, sağdan sola yazı qaydasına uyğun hazırlanmışdı bu, Leonardo da Vinçinin məşhur “güzgü yazısı” metodunun tipik nümunəsidir.
Dəftər 1690-cı ildə rəssam Cüzeppe Gezzinin Guglielmo della Porto adlı Milanlı heykəltəraşın sənədləri arasında tapılmışdı. 1717-ci ildə İngiltərənin ilk Lesters qrafı Tomas Kouk əlyazmanı satın alaraq ailə kolleksiyasına daxil etmişdi. Sonrakı iki əsr ərzində bu dəftər “Lester Kodeksi” adı ilə tanındı.
Dəftər 1980-ci ildə Londonun “Christie’s” hərrac evində satışa çıxarıldı. Qraf Koukun varislik vergilərini ödəmək üçün məcburi satış qərarı verməsi bu əlyazmanın taleyini həll etdi. Satışdan əvvəl ekspertlər dəftərin 7–20 milyon dollar arasında qiymət alacağını proqnozlaşdırırdılar.
Lakin hərrac cəmi iki dəqiqə sürdü və qiymət 100 min dollarlıq artımlarla sürətlə yüksəldi. Nəticədə Armand Hammer dəftəri 5,12 milyon dollara əldə etdi. Bu qiymət həmin dövr üçün dünyada bir əlyazmaya ödənilən ən yüksək məbləğ idi. Müqayisə üçün, Qutenberq İncilinin nüsxəsi 1978-ci ildə 2 milyon dollara satılmışdı.
Hammer daha sonra belə demişdi:“Dünyada bu əlyazmadan daha çox istədiyim başqa bir sənət əsəri olmayıb.”
Armand Hammer 1990-cı ildə vəfat etdikdən sonra dəftər UCLA-nın Armand Hammer İncəsənət Muzeyinə miras qaldı. Lakin hüquqi problemlər səbəbilə muzey əlyazmanı satmaq qərarına gəldi.
1994-cü il 11 noyabrda dəftər Nyu-York hərracında 30,8 milyon dollara satıldı. Tezliklə alıcının anonim olmadığı məlum oldu: bu şəxs Microsoft-un qurucusu Bill Gates idi. Gates əsərin adını yenidən Lester Kodeksi kimi bərpa etdi və onu müxtəlif muzeylərə sərgi üçün ianə etməyə başladı.