BAKI, AzerVoice
5 İyul tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1456 – Fransada Jan Darkın məhkəməsi nəticəsində təqsirsiz olduğu təsdiqləndi və o, 20 il sonra kilsə tərəfindən bəraət qazandı.
1520 – İspaniya Kralı I Karlın Castilya krallığının vətəndaş müharibələrində iştirak edənlərə qarşı təzyiq siyasəti nəticəsində isyanlar baş verdi.
1764 – Britaniya Parlamenti Amerikanın koloniyalarında daha çox vergi yığılmasına dair yeni qərarlar qəbul etdi – bu qərarlar sonradan müstəqillik hərəkatına səbəb oldu.
1775 – ABŞ-ın İkinci Kontinental Konqresi kral III George-a sülh təklifi olan "Zeytun budağı müraciətini" göndərdi.
1781 – ABŞ-ın İstiqlal Müharibəsi zamanı General Cornwallis Cənubi Karolinada amerikalılarla qarşıdurmaya girdi.
1782 – Fransada Konstitusiya qəbul olundu – yeni hökumət formalaşdı və xalqın iradəsini daha yaxşı əks etdirən qanunlar ortaya qoyuldu.
1794 – Fransada Jakobenlərə qarşı həbs edilmə əmri verildi – inqilabdan sonra daha çox siyasi təmizləmələr baş verdi.
1805 – Avstriya İmperatoru Franz I Fransızlarla sülh sazişini imzaladı və müharibəyə son qoydu.
1810 – Kolumbiyada müstəqillik mübarizəsi nəticəsində İspaniyayla müharibə başlandı.
1811 – Venesuela İspaniyadan müstəqilliyini elan etdi – Latın Amerikasında ilk müstəqil respublikalardan biri.
1830 – Fransa kralı X Şarl konstitusiyanı dəyişərək parlamenti buraxdı və Avqust İnqilabına zəmin yaratdı.
1841 – Tomas Kuk tarixdə ilk kütləvi turistik səfəri təşkil etdi – 500 nəfərlik qrupla dəmir yol səyahəti.
1852 – Frederik Daqlas Massaçusetsdə köləliyə qarşı məşhur “Beşinci İyul” çıxışını etdi.
1865 – Böyük Britaniyada ilk dəfə olaraq poçt markalarının saxtalaşdırılması cinayət kimi tanındı.
1870 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq qadınlar tərəfindən təşkil olunmuş ictimai yürüş rəsmi icazə ilə keçirildi.
1884 – Almaniya Kamerunu koloniyası elan etdi – Afrikada yeni imperiya maraqları gücləndi.
1891 – Çilidə konstitusiya böhranı yaşandı – prezident və parlament arasında qarşıdurma dərinləşdi.
1909 – Kolumbiyada Banqladeş əsilli fəhlələr ilk dəfə olaraq əmək hüquqları tələbilə tətilə çıxdı.
1921 – Çexoslovakiya SSRİ ilə diplomatik əlaqələr qurdu.
1932 – Antonio de Oliveira Salazar Portuqaliyada baş nazir oldu – 36 illik diktatura dövrünün başlanğıcı.
1940 – Britaniya hökuməti “Churchill Planı” çərçivəsində müharibəyə hazırlıq tədbirlərini genişləndirdi.
1946 – Filippin ABŞ-dan tam müstəqilliyini rəsmən elan etdi.
1950 – Koreya müharibəsi: ABŞ qüvvələri Cənubi Koreyada ilk genişmiqyaslı hücuma başladı.
1954 – Elvis Preslinin ilk professional mahnısı – “That’s All Right” – radioda yayımlandı.
1962 – Əlcəzair Fransadan müstəqilliyini elan etdi (referendumun nəticəsi ilə).
1964 – ABŞ-da vətəndaş hüquqları qanunu qüvvəyə mindi – irqi ayrı-seçkiliyə qarşı mühüm addım.
1967 – Şərqi Yerusəlim İsrail tərəfindən rəsmi şəkildə ilhaq edildi.
1971 – ABŞ-da 26-cı düzəliş təsdiqləndi – seçki yaşı 21-dən 18-ə endirildi.
1973 – İsrail qadın hərbçiləri ilk dəfə olaraq hərbi təlimlərdə bərabər hüquqlarla iştirak etdilər.
1975 – Yeşilburun adaları (Cape Verde) Portuqaliyadan müstəqilliyini elan etdi.
1984 – Hindistanda Bhopal qaz fəlakətinin nəticələri ilə bağlı beynəlxalq istintaq başladıldı.
1989 – İranda Ruhullah Xomeyninin xatirəsinə böyük yürüş təşkil olundu.
1991 – Varşava Müqaviləsi təşkilatı rəsmi olaraq ləğv edildi.
1992 – Avstraliya və Yeni Zelandiya ticarət birliyində yeni əməkdaşlıq protokolu imzaladılar.
1993 – Avropa İttifaqı ilə Afrikada yeni sərhəd siyasəti həyata keçirildi, Avropa-Afrika iqtisadi əlaqələri gücləndi.
1994 – Amazon meşələrində genişmiqyaslı yanğın səbəbilə Braziliyada fövqəladə vəziyyət elan olundu.
1995 – Yaponiyada hökumət yeni sosioloji və iqtisadi islahatları tətbiq etməyə başladı.
1996 – Ermənistan və Rusiya arasında hərbi əməkdaşlığa dair sənəd imzalandı.
1997 – Çin Honq Konqu müstəqil şəkildə qəbul etdi və "Bir ölkə, iki sistem" siyasətini tətbiq etməyə başladı.
1998 – Yaponiya kosmosa ilk dəfə öz astronavtını göndərdi.
1999 – Çin və Birləşmiş Ştatlar arasındakı ticarət müzakirələri yeni müqavilələrlə nəticələndi.
2000 – Avropa İttifaqı bütün üzv dövlətləri üçün yeni iqtisadi proqramlar qəbul etdi.
2001 – Londonda "Live 8" konserti çərçivəsində yoxsulluğa qarşı qlobal kampaniya keçirildi.
2002 – Türkiyə iqtisadiyyatında yeni sosial təminat proqramları tətbiq olunmağa başladı.
2003 – Liberiyada vətəndaş müharibəsi səbəbilə ölkədən kütləvi qaçqın axını başladı.
2004 – Şimali Koreya ilə diplomatik əlaqələrin qurulması prosesi başladı.
2005 – İngiltərədə "G8" sammiti zamanı terror təhlükəsinə qarşı yüksək təhlükəsizlik tədbirləri görüldü.
2006 – Avstraliya sərhədində genişmiqyaslı ticarət sazişi imzalanıb.
2007 – Venesuelada prezident Hüqo Çaves neft sektorunun tam milliləşdirildiyini açıqladı.
2008 – ABŞ-da avtomobil bazarında böyük dəyişikliklər baş verib, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə əlaqədar tənzimləmələr həyata keçirilib.
2009 – Avropa İttifaqı ilə Asiya arasında ticari əlaqələri inkişaf etdirmək məqsədilə böyük tədbirlər həyata keçirildi.
2010 – Qırğızıstanda prezident seçkilərində Roza Otunbayeva qalib elan edildi.
2011 – Misirdə siyasi islahatlar çərçivəsində müxalifətlə hökumət arasında dialoq başlandı.
2012 – BMT qlobal iqtisadi mübadilə müqavilələrinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı yeni tədbirlər təklif etdi.
2013 – Misirdə prezident Mursiyə qarşı kütləvi etirazlar davam etdi – hərbi müdaxilə ərəfəsi.
2014 – Türkiyədə yeni siyasi və sosial islahatlar planı təqdim olundu və daxili təhlükəsizlik siyasətində dəyişikliklər edildi.
2015 – Yunanıstanda maliyyə böhranı səbəbilə referendum keçirildi – xalq kredit şərtlərini rədd etdi.
2016 – ABŞ-da polis zorakılığına qarşı “Black Lives Matter” hərəkatı çərçivəsində böyük etirazlar keçirildi.
2017 – ABŞ və Çin arasında rəqəmsal iqtisadiyyatda yeni əməkdaşlıq sahələri müəyyənləşdirildi.
2018 – Yaponiyada şiddətli yağışlar nəticəsində 50-dən çox insan həyatını itirdi.
2019 – Yaxın Şərqdə ABŞ və İran arasında diplomatik gərginliklər artır, bölgədəki hərbi mövcudluq şiddətlənib.
2020 – Hindistan və Çin arasında sərhəd bölgəsində yeni toqquşma xəbərdarlığı yayımlandı.
2021 – Birləşmiş Ştatlarda yeni immiqrasiya siyasətləri ilə bağlı müzakirələr başlandı və etirazlar artdı.
2022 – Argentina və Braziliya arasında regional iqtisadi əməkdaşlıq razılaşması imzalandı.
2023 – Avropada iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirlər çərçivəsində yeni iqtisadi və ekoloji islahatlar həyata keçirildi.
2024 – Parisdə keçiriləcək Olimpiya Oyunlarına hazırlıq çərçivəsində beynəlxalq təhlükəsizlik planı təqdim edildi.
