BAKI, AzerVoice
18 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1767 – Böyük Britaniya Şimali Amerikadakı müstəmləkələrdə gömrük rüsumlarını artıran Townshend Aktlarını qəbul etdi.
1768 – London sakinləri "Wilkes and Liberty" şüarı ilə nümayişlər keçirib.
1769 – İspanlar Kaliforniyada ilk daimi Avropa məskənini (San Diego) salıblar.
1770 – Kapitan Ceyms Kuk Avstraliya sahillərini kəşf edib.
1771 – Böyük Britaniya ilə Rusiya arasında diplomatik gərginlik artıb.
1772 – Polşanın birinci bölüşdürülməsi haqqında razılıq əldə olunub.
1773 – Boston çay partisi üçün zəmin hazırlayan “Çay Aktı” qəbul edilib.
1774 – ABŞ müstəmləkələrində I Kontinental Konqresin çağırılması qərara alınıb.
1775 – Bunker Hill döyüşü baş verib.
1776 – ABŞ Müstəqillik Bəyannaməsinin mətni hazırlanıb.
1777 – ABŞ Saratoqa döyüşündə Britaniyaya qarşı böyük qələbə qazanıb.
1778 – Amerikan İnqilabı: Corc Vaşinqtonun ordusu Nyu Cersidə İngilis qoşunları ilə Monmut döyüşünə hazırlaşırdı.
1787 – ABŞ Konstitusiya Konvensiyasında nümayəndələr iki palatalı qanunverici orqanın yaradılması ideyasını müzakirə etdilər.
1788 – ABŞ Konstitusiyası ratifikasiya edilib və qüvvəyə minib.
1789 – Fransada Bastiliya həbsxanası basqına məruz qalıb.
1790 – ABŞ-da ilk patent qanunu qəbul edilib.
1791 – Fransa kralı XVI Lüdovik ölkədən qaçmağa çalışıb.
1792 – Fransada monarxiyaya son qoyulub.
1793 – Robespyer rəhbərliyində İctimai Qurtuluş Komitəsi qurulub.
1794 – Termidor çevrilişi ilə Robespyer devrilib.
1795 – Fransa ilə Prussiya arasında Basel sülhü bağlanıb.
1796 – Napoleonun İtaliya kampaniyası uğurla davam etdirilib.
1797 – Napoleon Venesiya Respublikasını ləğv edib.
1798 – Napoleon Misir kampaniyasına başlayıb.
1799 – Napoleon Bonapart Misirdə İngilis donanmasına qarşı mübarizə çərçivəsində Suriya kampaniyasını başa çatdırdı.
1807 – Napoleonun ordusu və Rusiya arasında Friedland döyüşü baş verdi.
1815 – Vyana Konqresinin nəticəsi ilə Avropada yeni siyasi balans formalaşdı.
1822 – Yunanıstanda müstəqillik uğrunda mübarizə zamanı Yunan döyüşçülər Osmanlı donanmasına qarşı mühüm hücum həyata keçirdilər.
1830 – Fransada siyasi islahat tələbilə ilk parlament debatları başladı.
1848 – Almaniyanın Frankfurt Parlamentində monarxiya və respublika tərəfdarları arasında qarşıdurmalar dərinləşdi.
1858 – Londonun “Böyük qoxusu” zamanı Temza çayı kəskin çirkləndi və parlament binasının fəaliyyəti iflic oldu.
1865 – ABŞ-da köləliyin qadağan edilməsindən sonra Texasda azadlıq günü olaraq qeyd edilən “Juneteenth” ilk dəfə qeyd olundu.
1866 – Avstriya ilə Prussiya arasında müharibə başlanıb.
1867 – Kanada Dominiyon statusu alıb.
1868 – ABŞ prezidenti Endryu Conson barəsində impiçment proseduru uğursuzluqla başa çatıb.
1869 – Süveyş kanalı istifadəyə verilib.
1870 – Roma Papalığı İtaliya Krallığına birləşdirilib.
1871 – Almaniya imperiyası qurulub.
1872 – Yellowstone ABŞ-da ilk milli park olaraq yaradılıb.
1873 – Kanadada Şimali-Qərb Atlı Polisi (sonradan Kanadanın Kral Atlı Polisi) quruldu.
1877 – Osmanlı-Rusiya müharibəsində (1877–1878) rus qoşunları Dunay çayını keçərək hücuma başladı.
1881 – Avstriya, Almaniya və İtaliya arasında Üç İttifaq formalaşdırıldı.
1896 – Yaponiyada güclü zəlzələ və sunami nəticəsində 20.000-dən çox insan həyatını itirdi.
1897 – Yaponiyada sunami nəticəsində on minlərlə insan həlak olub.
1898 – ABŞ ilə İspaniya arasında müharibə davam etdirilib.
1899 – Hag konvensiyası beynəlxalq münaqişələrin həllinə dair əsas sənəd kimi qəbul edilib.
1900 – Çinli üsyançılar Pekindəki xarici diplomatik missiyalara hücum ediblər.
1901 – Avstraliya federasiyası tam olaraq formalaşdırılıb.
1902 – Kuba ABŞ nəzarətindən çıxaraq müstəqil respublika elan edilib.
1903 – Ford Motor Company qurulub.
1904 – Transsibir dəmir yolu tamamlanıb.
1905 – Rusiyada 1905-ci il inqilabı çərçivəsində üsyanlar davam edib.
1906 – Suets kanalında beynəlxalq naviqasiya konvensiyası imzalanıb.
1907 – Böyük Britaniya və Rusiya arasında razılaşmalar yaxınlaşma mərhələsinə daxil olub.
1908 – Osmanlıda II Məşrutiyyət hərəkatı genişlənib.
1909 – Almaniya və Osmanlı imperiyası arasında dəmir yolu layihələri razılaşdırılıb.
1910 – Yaponiya Koreyanı işğal edib.
1911 – Çin imperatorluğunda çevriliş cəhdləri artıb.
1912 – Balkan müharibələrinə hazırlıq prosesi sürətlənib.
1913 – II Balkan müharibəsi başlanıb.
1914 – Frans Ferdinand Sarayevoda qətlə yetirilib.
1915 – Osmanlı imperiyasında erməni əhalinin köçürülməsi qərarı qüvvəyə minib.
1916 – I Dünya Müharibəsi zamanı Verdun döyüşündə Alman qüvvələri hücumu gücləndirdi.
1923 – Bolqarıstanda sağçı qüvvələr hökuməti devirdi.
1924 – SSRİ-də yeni konstitusiya qəbul edilib.
1925 – İtaliyada Musolininin totalitar hakimiyyəti möhkəmlənib.
1926 – Fransada fəhlə tətili genişlənib.
1927 – Lindberq Atlantik okeanını təkbaşına keçib.
1928 – Stalinin kollektivləşdirmə siyasəti başlanıb.
1929 – İtaliyada Lateran müqaviləsi qüvvəyə minib.
1930 – Hindistanda Qandi Duz Yürüşünü başa çatdırıb.
1931 – İspaniyada monarxiya ləğv edilib, respublika elan olunub.
1932 – ABŞ-da Franklin Ruzvelt prezident seçilib.
1933 – Nasistlər Almaniyada total nəzarəti ələ alıb.
1934 – SSRİ-də Kirov qətli baş verib.
1935 – Nyu Deal çərçivəsində ABŞ-da sosial təminat sistemi qurulub.
1936 – İspaniyada vətəndaş müharibəsi başlanıb.
1937 – Yaponiya ilə Çin arasında müharibə şiddətlənib.
1938 – Münhen sazişi imzalanıb.
1939 – Almaniya Polşaya hücum edib, İkinci Dünya Müharibəsi başlanıb.
1940 – General de Qoll Londondan məşhur “18 iyun çağırışı” ilə Fransızlara Alman işğalına qarşı müqavimətə səslədi.
1946 – İsveçrədə qadınlara səsvermə hüququ verilməsi referenduma çıxarıldı, lakin rədd edildi.
1953 – Misirdə respublika elan olundu, Kral Faruq devrildi.
1956 – ABŞ-da ilk nüvə elektrik stansiyası (Shippingport, Pennsylvania) fəaliyyətə başladı.
1965 – Vyetnam müharibəsində ABŞ-ın əsgər sayı 75.000-ə çatdı.
1972 – ABŞ-da "Watergate qalmaqalı"nın başlanğıcı sayılan hadisə – Demokratların qərargahına dinləmə cihazlarının yerləşdirilməsi ifşa olundu.
1973 – ABŞ-da Watergate qalmaqalı ilə bağlı araşdırmalar dərinləşib.
1974 – Kiprdə Yunan çevrilişindən sonra Türkiyə adaya müdaxilə edib.
1975 – Mozambik və Anqola müstəqil olub.
1976 – Çində Mao Zedunun həyat yoldaşı “Dörd Bandası” ilə birlikdə siyasi hakimiyyətdən uzaqlaşdırılıb.
1977 – Parisdə ilk Apple kompüteri təqdim edilib.
1978 – Camp David razılaşmaları üçün ilkin danışıqlar başlanıb.
1979 – İranda İslam İnqilabı baş verib.
1980 – İraq-İran müharibəsi başlanıb.
1981 – Hindistanın Tamil Nadu ştatında tren qəzasında 200-dən çox insan öldü.
1983 – Merilend ştatından Sally Ride NASA-nın ilk qadın astronavtı olaraq kosmosa göndərildi.
1984 – Hindistanda baş verən “Qızıl Məbəd” əməliyyatı nəticəsində qarşıdurma yaranıb.
1985 – Qorbaçov SSRİ-də “yenidənqurma” siyasətinə start verib.
1986 – Çernobıl qəzasından sonra ilk beynəlxalq təhqiqat komissiyası yaradılıb.
1987 – ABŞ və SSRİ arasında nüvə silahlarının azaldılması sazişi imzalanıb.
1988 – İntifada Qəzzada güclənib.
1989 – Pekində Tiananmen Meydanında tələbə qırğını baş verib.
1990 – Qərbi və Şərqi Almaniyanın birləşməsi üçün ilk hüquqi addımlar atılıb.
1991 – Türkiyənin sabiq baş naziri Nəcməddin Ərbakan həbs edildi.
1992 – Estoniya Avropa Şurasına üzv oldu.
1993 – Rusiyada konstitusiya böhranı dərinləşib.
1994 – BMT Kosovodakı alban icmasının hüquqlarının qorunması ilə bağlı müzakirələrə başladı.
1995 – NATO Serb qüvvələrinin Bosniyada atəşkəsi pozmasına cavab olaraq hava hücumu həyata keçirdi.
1996 – ABŞ-da 19 hərbçinin ölümü ilə nəticələnən Xobar Towers partlayışı (Səudiyyə Ərəbistanı) baş verdi.
1997 – Böyük Britaniya Hong Kong-u Çinə qaytarıb.
1998 – Albaniya və Kosovodakı gərginliyə görə Aİ müşahidə missiyası bölgəyə göndərildi.
1999 – NATO qüvvələri Kosovoya daxil olub.
2000 – Yaponiyada G8 sammiti başladı.
2001 – ABŞ-da 11 sentyabr hücumlarına hazırlıqlar davam etdirilib.
2002 – Avro pul vahidi dövriyyəyə buraxılıb.
2003 – Hindistanda islahatlara qarşı kütləvi fermer etirazları keçirildi.
2004 – Gürcüstanda Acarıstan böhranı sülh yolu ilə həll edilib.
2005 – İran prezident seçkilərində Mahmud Əhmədinejad qalib gəlib.
2006 – Türkiyə-İsrail münasibətləri enerji əməkdaşlığı çərçivəsində yeni mərhələyə keçdi.
2007 – HƏMAS Qəzzanı tam nəzarətə alıb.
2008 – İraqda ABŞ qüvvələri Bağdadda nəzarəti İraq ordusuna təhvil verdi.
2009 – İran seçkilərindən sonra etirazlar genişlənib.
2010 – Qırğızıstanda prezident Kurmanbek Bakiyevə qarşı xalq üsyanı genişləndi.
2011 – “Ərəb baharı” fonunda Suriya münaqişəsi dərinləşib.
2012 – Məhəmməd Mursi Misirdə prezident seçilib.
2013 – Misirdə prezident Mursinin istefasını tələb edən milyonlarla insanın aksiyası başladı.
2014 – İŞİD Mosul şəhərini ələ keçirib.
2015 – Gürcüstanda Tbilisi şəhərində baş verən güclü sel nəticəsində çoxsaylı itkilər oldu.
2016 – İngiltərədə “Brexit” referendumuna dair son müzakirələr fonunda deputat Jo Cox öldürüldü.
2017 – Qətər böhranı başlayıb.
2018 – Yaponiyada Osaka bölgəsində baş verən zəlzələdə 5 nəfər öldü, 300-dən çox insan yaralandı.
2019 – Sudanda hərbi şura etirazçılara qarşı qanlı hücum təşkil edib.
2020 – Hindistan və Çin hərbçiləri arasında Himalay dağlarında ölümcül sərhəd toqquşması baş verdi.
2021 – İsrailin baş naziri Netanyahu istefaya göndərilib.
2022 – Fransa parlament seçkilərində prezident Emmanuel Makronun bloku çoxluğu itirdi.
2023 – ABŞ və Çin arasında yüksək səviyyəli diplomatik danışıqlar bərpa olunub.
2024 – Afrika İttifaqı 18 iyun tarixini rəsmi olaraq “Təhsil və İqlim Dəyişikliyi ilə Mübarizə Günü” elan etdi.
