1589 Yeniçəri Üsyanı necə başladı

BAKI,AzerVoice

2 aprel 1589-cu ildə Kapıkulu əsgərləri dəyəri aşağı olan akçə (pul vahidi) ilə maaşlarının ödənilməsini qəbul etməyərək böyük bir üsyan qaldırdılar. Bu üsyan əvvəlki əsgər üsyanlarından fərqli idi. Topkapı Sarayı qarşısına toplaşan yeniçərilər Osmanlı tarixində ilk dəfə olaraq saraya göndərdikləri siyahıda Rumeli Beylerbeyi Doğancı Mehmed Paşa, Başdefterdar Mahmud Paşa və bəzi dövlət adamlarının başlarını istədilər.

Pulun dəyərinin gündən-günə azalması Osmanlı akçesinin bazardakı alıcılıq qabiliyyətini zəiflətmiş, ən çox da maaşla dolanan əsgərlər – Kapıkulu əsgərləri bu vəziyyətdən zərər görmüşdü. İstanbul tacirləri dəyəri aşağı olan akçə ilə alış-veriş etmək istəmədiyi üçün Kapıkulu əsgərləri daha da çətin vəziyyətə düşmüşdü. Artıq dözəcək halları qalmayan yeniçərilər əvvəlcə şeyxülislamın, sonra da Veziriazam Siyavuş Paşanın yanına gedərək vəziyyətlərini izah etdilər. Ancaq istədiklərinə nail ola bilmədikləri üçün daha təsirli bir yol olaraq Topkapı Sarayı qarşısında toplandılar.
Hətta sarayın həm xarici, həm də daxili həyətlərini ələ keçirərək Divanı basdılar. III. Murad tərəfindən göndərilən nəsihətçiləri daşladılar və pulun dəyərini aşağı salmağın əsas günahkarı olaraq gördükləri Rumeli Beylerbeyi Mehmed Paşa ilə Başdefterdar Mahmud Paşanın başlarını istədilər. Padşah hər iki şəxsi öldürmək istəməyərək, üsyançılara onları vəzifədən azad edib şəhərdən uzaqlaşdıracağını bildirdi. Lakin üsyançılardan bəziləri bunu qəbul etməyərək “Beylerbeyi başı əlimizə gəlməsə, bu gün bu Divandan çıxmarıq, nəticəsi pis olar, yerinə padşah taparıq” deyərək padşahı taxtdan endirməklə hədələdilər. Üsyançıların işi daha da irəli aparacaqlarını görən padşah, “Sözüm keçmədi. İçoğlanları, bostancılar və baltacılar silahlarını alsınlar” deyə əmr verdi. Ancaq dövlət adamları qardaş qanının tökülməsindən başqa nəticə gətirməyəcəyini görüb padşahı bu qərarından daşındırdılar və Mahmud Paşa ilə Mehmed Paşanın üsyançılara təslim olunmasına razı saldılar.

Defterdar və Rumeli beylerbeyi üsyançılara təslim edilərək dərhal edam olunduqdan sonra Topkapı Sarayını mühasirəyə almış olan əsgərlər yavaş-yavaş sarayı tərk etdilər. Beləliklə, bir üsyan daha, bir neçə nəfərin qurban verilməsi ilə daha böyük fəlakətə çevrilmədən yatırıldı.