BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Misir bazar ertəsi günü HƏMAS-dan sonrakı dövrdə Qəzzada yerləşdirilə biləcək beynəlxalq birgə qüvvədə iştirak etməyə hazır olduğunu bildirdi. Bu qüvvənin yerləşdirilməsi BMT Təhlükəsizlik Şurasının qərarı əsasında həyata keçirilə bilər və bunun “siyasi üfüqlə” müşayiət olunması vacibdir. Bu addım Misirin müharibəni bitirəcək çıxış yollarının axtarışı üzrə təşəbbüslərin və diplomatik fəaliyyətin mərkəzində qalmaq istəyini göstərir. Eləcə də, hər hansı razılaşmanın Misirdən kənar əldə olunmasının və ya onu kənarda qoymaq cəhdlərinin mümkünsüzlüyünü vurğulayır.
Misirin xarici işlər naziri Badr Əbdülati və Fələstin hökumətinin baş naziri Məhəmməd Mustafa mühasirədə olan zolaqla həmsərhəd Rafah sərhəd-keçid məntəqəsinin Misir tərəfində görüş keçirdilər.
Əbdülati sərhəd-keçid məntəqəsində keçirdiyi mətbuat konfransında çıxışında :
“Biz təbii ki, kömək etməyə və Qəzzada yerləşdiriləcək istənilən beynəlxalq birgə qüvvəyə qoşulmağa hazırıq, lakin bu, müəyyən meyarlarla həyata keçirilməlidir.”-deyib.
Müşahidəçilərə görə, Qahirənin qüvvə göndərmək barədə açıqlaması, HƏMAS-ın Qəzzadakı idarəçiliyini əvəzləyəcək həll yollarını araşdıran diplomatik təşəbbüslərlə sıx bağlıdır. Bu kontekstdə, belə qüvvələrin qəbul edilməsini təmin etmək üçün onların ərəb komponenti olmalıdır və bu işdə ən uyğun ölkə məhz Misirdir.
ABŞ xətti və İsrail mövqeyi
Mütəxəssislər vurğulayır ki, Misir qüvvələrinin göndərilməsi ABŞ-ın təşəbbüslərinin bir hissəsidir. Bu təşəbbüslərdə əsas ideya HƏMAS-ın yerinə qüvvələr yerləşdirmək və həmin qüvvələrdə ərəb iştirakının mühüm rol almasıdır.
İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu bir müddət əvvəl demişdi ki, :“Bizim məqsədimiz Qəzzanı işğal etmək deyil, orada nə HƏMAS, nə də Fələstin Muxtariyyəti ilə əlaqəsi olmayan mülki idarəetmə qurmaqdır.Biz Qəzzanın səmərəli şəkildə idarə olunmasını istəyirik. Ərəb qüvvələri burada məsuliyyəti üzərinə götürməli, İsrail üçün təhdid yaratmamalı və Qəzza sakinləri üçün yaxşı həyat təmin etməlidirlər.”
Misirin və Fələstin tərəfinin açıqlamaları
Əbdülati qeyd edib ki, birgə qüvvənin fəaliyyət çərçivəsinin müəyyənləşdirilməsi iştirakçılara daha effektiv işləməyə və fələstinlilərə “öz müstəqil dövlətlərini öz torpaqlarında qurmaq” üçün dəstək göstərməyə imkan verəcək.
Məhəmməd Mustafa isə açıqlamasında bildirib ki, “Qəzza zolağının idarə edilməsi üçün tezliklə elan ediləcək komitə müvəqqəti xarakter daşıyır və Fələstin hökumətinə tabe olacaq.” O, vurğulayıb ki, bu komitə yeni siyasi qurum olmayacaq:“Biz Fələstin dövlətinin və hökumətinin Qəzzadakı institutlarını yenidən aktivləşdiririk.”
Mustafa əlavə edib ki, Fələstin hökuməti “Qəzzanın idarə olunmasına səlahiyyətli yeganə icraçı orqandır” və bu məsuliyyəti daşımağa “qadirdir”. Onun sözlərinə görə, bu proses “bütün dostlar və qardaş ölkələrlə əməkdaşlıq” şəraitində həyata keçiriləcək.
Misirin diplomatik fəallığı
Qahirə müxtəlif istiqamətlərdə fəaliyyət göstərir: Fələstin hökumətinə dəstək vermək, Qəzza üzərindəki müharibəni dayandırmaq və onun Misirin milli təhlükəsizliyinə mənfi təsirlərinin qarşısını almaq. Analitiklərə görə, bu fəaliyyətlər həm də Misirin Fələstin məsələsindəki əhəmiyyətini nümayiş etdirmək məqsədi daşıyır.
Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi və Qətərin baş naziri, xarici işlər naziri şeyx Məhəmməd bin Əbdürrəhman əl-Sani bazar ertəsi Qəzza zolağının yenidən işğalına və fələstinlilərin öz torpaqlarından köçürülməsi cəhdlərinə qəti şəkildə qarşı çıxdıqlarını açıqlayıblar.
Bu açıqlama Sisi ilə şeyx Məhəmmədin görüşü zamanı verilib. Görüşdə Misirin kəşfiyyat xidmətinin rəhbəri general Həsən Rəşad və Qətərin dövlət təhlükəsizlik idarəsinin rəhbəri Xəlifan bin Əli əl-Kəbi də iştirak edib.
Qəzzanın gələcəyi ilə bağlı planlar
Məhəmməd Mustafa bir neçə gün əvvəl Qahirədə açıqlama verərək bildirib ki, ölkəsi Misirlə birlikdə yaxın vaxtlarda Qəzzanın bərpası üzrə konfrans təşkil edəcək. O, Rafah sərhəd-keçid məntəqəsində keçirdiyi mətbuat konfransında qeyd edib ki, Qəzza “dövlətimizin ayrılmaz hissəsidir və Fələstin Azadlıq Təşkilatı xalqımızın yeganə qanuni təmsilçisidir. Hökumət isə Qəzzanın işlərini idarə etməyə səlahiyyətli yeganə orqandır.”
İşğalçı qüvvələrin Qəzza şəhərinə nəzarəti ələ almaq və əhalinin köçürülməsi planını dəstəkləməsi fonunda Misir vasitəçilik səylərini ikiqat artırıb: İsrail və HƏMAS arasında danışıqların bərpası, fələstinlilər arasında konsensusun dəstəklənməsi və Fələstin Milli Administrasiyasının rolunu yerinə yetirməsi üçün şəraitin yaradılması istiqamətində.
Misir eyni zamanda Qəzzadakı boşluğu doldurmaq, İsrailin HƏMAS-la hərtərəfli razılaşma əldə etməzdən əvvəl fələstinli fraksiyalar arasında milli uzlaşmaya nail olmaq üçün çalışır.
Fələstin fraksiyaları və Misirin rolu
Qahirədə keçirilən görüşdən sonra yeddi fələstinli fraksiya Qəzzadakı müharibəni dayandırmaq üçün təşəbbüslərə cavab verməyə hazır olduqlarını bildirdilər. Onların əsas prioritetləri: soyqırımın dayandırılması, blokadanın qaldırılması, yardımın təmin edilməsi və fələstinli birliyin təşviqi idi. Bu isə Ramallahdakı Fələstin Milli Administrasiyasının struktur islahatlarını və zəifləmiş institutların gücləndirilməsini nəzərdə tutur.
Mustafanın Misirə səfərinin əsas gündəm mövzularından biri də bu məsələ olub. Çünki Misir fələstinli rəhbərliyin mərkəzi rolunu qorumağa çalışan ən mühüm ölkələrdən biridir.
Fələstin mənbələrinin bildirdiyinə görə, Mustafanın əsas mövzularından biri “cəmiyyət dəstək komitəsi”nin fəaliyyətini müzakirə etmək olub. Bu komitə müharibədən sonra Qəzzanın idarəsini həyata keçirəcək, təhlükəsizlik və mülki sahələri əhatə edəcək və rəhbərliyi Fələstin hökumətinin baş nazir müavini olacaq.
Misirin xarici işlər naziri bildirib ki, müharibədən sonrakı Qəzzanı idarə edəcək bu komitəyə texnokratlardan ibarət 15 nəfər seçilib. Komitənin rəhbəri üçün əsas şərt onun Fələstin hökumətinə tabe olmasıdır.
“Ultra Fələstin” portalı yazıb ki, apreldə Fələstin hökumətinin 300 təhlükəsizlik əməkdaşı Qahirəyə göndərilib. Bu, mart ayında Qahirədə keçirilən Ərəb Liqası sammitində təqdim edilən plana daxildir. Bundan başqa, son vaxtlar Qəzzalı yüzlərlə gənc Misirdə və İordaniyada təhlükəsizlik təlimlərinə qəbul edilib. Onların vəzifəsi isə danışıqlar nəticəsində hərtərəfli razılaşma əldə olunacağı halda Qəzzada idarəçilikdə iştirak etmək olacaq.