BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
20-ci əsrdə, xüsusilə Şərqi Avropada, bəzi radikal Xristian qrupları terrorizmə əl ataraq , siyasi rejimləri və dinə qarşı çıxanları hədəf almışdılar. Xristian terrorunun əsas məqsədi, dini ideologiyaların gücləndirilməsi və bəzən dövlət qurumlarının dəyişdirilməsi idi. Bu terror aktları, Xristianlıq adına deyil, yalnız radikal şəxslərin şəxsi məqsədləri uğrunda həyata keçirildi. Xristian terroru, müasir dövrdə dini ekstremizm və radikalizm anlayışları ilə əlaqələndirilərək, bəzən sosial və siyasi qarşıdurmaların təzahürü kimi görülür.
Dünyada olan xristina terror təşkilatları haqqında ətraflı məlumatları təqdim edirik.
Ku Klux Klan (KKK)
- Yaranma tarixi: 1865-ci il
- Yaradanlar: İlk dəfə Amerika Konfederasiya dövlətinin keçmiş zabitləri tərəfindən yaradılıb. Qrupun yaradılması, xüsusilə Cənubi ABŞ-da qaradərili amerikalılara qarşı zorakılıqları təşviq etmək məqsədini daşıyırdı.
- Məqsəd: KKK, köləliyin ləğvindən sonra, qaradərililərin, qadınların və digər etnik qrupların sosial və siyasi hüquqlarına qarşı mübarizə aparıb və ağ irqin üstünlüyünü qorumağa çalışmışdır.
- İdeologiya: Klanın ideologiyası, ağ irqin "müstəsna" olduğunu vurğulayan irqçi xristian fundamentalizmi və "ağ həyat" prinsipidir. Qrup öz fəaliyyətlərini "xristianlıq" adı altında həyata keçirmişdir.
- Cinayətlər: Klan üzvləri, qaradərili amerikalılara, qadınlara, fəallarına və qeyri-xristianlara qarşı işgəncələr, qətllər, qorxutmalar və terror hücumları həyata keçirmişdir. Qrup, 1920-ci illərdə və 1960-cı illərdə ABŞ-da hüquq müdafiəçilərinə və mülki hüquqlar fəallarına qarşı çoxsaylı hücumlar təşkil etmişdir.
- Tanınmış əlaqələr:
- David Duke: Klanın ən məşhur liderlərindən biri. O, Klanın 1980-ci illərdəki yüksək nüfuzlu liderlərindən biri olmuşdur və siyasi fəaliyyətlərdə iştirak etmişdir. Duke, Klanın məqsədlərini və irqçi ideologiyasını davam etdirib.
- Robert Byrd: ABŞ Senatının keçmiş üzvü, əvvəllər Klanın bir üzvü olaraq bəzi şiddətli fəaliyyətlərdə iştirak etmişdir. Sonradan, Klanla olan əlaqələrini təkzib etmişdir.
Army of God (Tanrının Ordusu)
- Yaranma tarixi: 1980-ci illər
- Yaradanlar: Bu təşkilat, radikal xristian fundamentalistləri tərəfindən yaradılıb. Onlar, abortları dayandırmağa çalışmaq məqsədilə, şiddət və terrorizmdən istifadə edirlər.
- Məqsəd: Abort klinikalarını hədəf almaq, abortlara qarşı mübarizə aparmaq və İncildən doğan "həyat hüququnu" qorumaq.
- İdeologiya: "Həyat üçün mübarizə" prinsipi və xristian fundamentalizmi. Bu qrup abortu şiddətlə qadağan edir və hər hansı bir abort əməliyyatı keçirən klinikaya hücumları "Tanrının işi" olaraq təqdim edirlər.
- Cinayətlər: Army of God abort klinikalarına qarşı bombalı hücumlar, öldürmə və digər şiddət hadisələri həyata keçirmişdir. Onların ən məşhur cinayətləri arasında abort klinikasında həkimlərin öldürülməsi də yer alır.
- Tanınmış əlaqələr:
- Paul Hill: Army of God-ın ən məşhur üzvü və abort klinikalarına qarşı törətdiyi terror hücumları ilə tanınmışdır. O, 1994-cü ildə Pensacola, Florida şəhərində abort həkimi Dr. John Brittonu öldürmüşdür.
- Michael Bray: Bu qrupun fəallarından biri olan Bray, abort klinikalarına qarşı şiddət tətbiq etməyi müdafiə edən bir neçə kitab yazmışdır.
Christian Identity Movement (Xristian Kimliyi Hərəkatı)
- Yaranma tarixi: 1940-cı illər
- Yaradanlar: Bu təşkilat, əsasən xristian radikalizmi və ağ irqi üstünlüyü ideologiyasına inanır. Çox vaxt din xadimləri tərəfindən dəstəklənmiş və ideologiya olaraq sağçı irqçi qruplar tərəfindən qəbul edilmişdir.
- Məqsəd: Xristian kimliyini bərpa etmək, ağ irqin üstünlüyünü qorumaq və qeyri-xristianları təzyiq altına almaq.
- İdeologiya: Xristian fundamentalizmi və ağ irqi üstünlük ideyaları. Bu ideologiya, "Tanrının seçilmiş xalqı" olaraq yalnız ağ irqliləri qəbul edir və digər etnik qruplara qarşı ciddi nifrət bəsləyir.
- Cinayətlər: Xristian Identity üzvləri, irqçi şiddətə, mülki cinayətlərə və terrorizmə əl atmışdır. Əsasən, bu qrupun üzvləri ABŞ-da terror aktları həyata keçirmiş və "ağ həyat"ın qorunması məqsədini güdmüşdür.
- Tanınmış əlaqələr:
- James von Brunn: Xristian Identity fəalı olan von Brunn, 2009-cu ildə ABŞ-ın Yəhudi Muzeyinə silahlı hücum etmişdir. Bu hücumda bir nəfər ölmüşdür.
- Timothy McVeigh: 1995-ci ildə Oklahoma şəhərində törədilən bombalı hücumun təxribatçısı, özünün Xristian Identity ideyalarına bağlı olduğunu açıqlamışdır.
ASALA (Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia) – 1975-ci ildə yaranmış və bir çox terror aktlarını həyata keçirmiş erməni terror təşkilatıdır. ASALA, xüsusən Türkiyə ilə əlaqəli erməni millətçi hərəkatlarının təmsilçisi olub və məqsədi, xüsusilə 1915-ci hadisələrini “soyqırımı” kimi təlqin etmək və türklərə qarşı mabarizə aparmaq olub.
Yaranma Tarixi
ASALA 1975-ci ildə Fransada yaradılmışdır. Bu təşkilat, erməni mühacirətinin təşkilatlarından biri olaraq, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra əsasən Fransada fəaliyyət göstərən erməni diasporasının üzvləri tərəfindən formalaşdırılmışdır. ASALA-erməni kilsəsi ilə əlaqələrini inkar etsə də kilsə ilə əlaqələrin olması sübut olunub. Bu əlaqə xüsusən də terrorizmin maliyyələşdirilməsi üçün toplanılan “ianələrdə” öz əksini tapıb.
Yaradanlar və İlk Üzvləri
ASALA-nın əsas qurucuları arasında erməni millətçiləri və Sovet İttifaqının dağılmasından sonra qərb ölkələrinə köçən ermənilər yer alırdı. ASALA-nın fəaliyyətinə ilk öncə Fransada yerləşən və daha sonra ABŞ, Kanadada da təşkilatlanmış erməni diasporasının üzvləri rəhbərlik edirdi. 1970-ci illərdə, xüsusən Fransada, bu təşkilatın məqsədlərinə uyğun olaraq, daha radikal bir erməni millətçi hərəkatı ortaya çıxdı.
Cinayət və Terror Aktları
ASALA, fəaliyyət göstərdiyi dövrlərdə müxtəlif terror aktları təşkil edib. Bu aktlar əsasən diplomatik nümayəndəliklərə və türklərə qarşı həyata keçirilib. ASALA-nın ən çox tanınmış terror aksiyaları arasında:
- Türk diplomatlarının öldürülməsi: 1970-ci illərdən etibarən, ASALA türk diplomatlarını hədəf alaraq, onları öldürmüşdür. Ən məşhur hücumlardan biri 1982-ci ildə Parisdəki Türk Konsulluğunda baş vermişdir.
- Hücumlar və bomba hücumları: ASALA, xüsusən Türkiyənin xarici nümayəndəliklərinə, diplomatik missiyalara və mülki şəxslərə qarşı bir neçə dəfə bombalı hücumlar həyata keçirmişdir. Bu hücumlar bir çox insanın həyatına son qoymuşdur.
Başlıca Terror Aktları
- 1980-ci ildəki Paris hücumu
- 1975-ci ildəki ilk Türk diplomatı öldürülməsi: 1975-ci ilin 27 martında, ASALA tərəfindən ilk türk diplomatı öldürülmüşdür.
- Fransadakı Türk konsulluğuna hücum: 1981-ci ilin yanvar ayında, Fransada ASALA tərəfindən Türk Konsulluğuna hücum baş vermişdir.
ASALA, bu dövrlərdə bir çox terror hadisələrinə imza atmış və bu fəaliyyətlər nəticəsində beynəlxalq səviyyədə terror təşkilatı kimi tanınmışdır. Xüsusilə, Fransada, ABŞ-da, Kanada və digər Avropa ölkələrində ASALA-nın terror aktları bir çox insanın həyatına son qoymuşdur.
ASALA, bir çox erməni diasporası qruplarının dəstəyi ilə fəaliyyət göstərmişdir. Onlar, xüsusən Fransada, ABŞ-da və digər ölkələrdə radikal erməni millətçi təşkilatları ilə əlaqəli olmuşlar.
The Lord's Resistance Army (LRK) – Rəbbin Müqavimət Ordusu
- Yaranma tarixi: 1987-ci il
- Yaradanlar: Joseph Kony tərəfindən qurulmuşdur. LRK, Ugandada fəaliyyət göstərən bir qruplar olub, məqsədi xristianlıqla birləşdirilən zorakılığı yaymaqdır.
- Məqsəd: Xristian fundamentalizmi və şəriət qanunlarını tətbiq etmək. Kony, Ugandada xristian dövlətini qurmağa çalışmışdır.
- İdeologiya: LRK, Xristianlıq ilə əlaqəli qeyri-adi və radikal ideologiyalara sahibdir, burada "Tanrının istəyi"ni həyata keçirmək üçün şiddət və müharibə çağırışları edilir.
- Cinayətlər: Yüzlərlə uşaqları silahlandıraraq döyüşçülərə çevirib, kütləvi qətliamlar, qaçqın kampına hücumlar və sivil əhaliyə qarşı işgəncələr tətbiq edib.
- Tanınmış əlaqələr:
- Joseph Kony: LRK-nın lideri və ən məşhur siması. Kony, hələ də axtarılmaqda olan vətəndaşlar arasında bir nömrəli terrorçudur.
The Phineas Priesthood - Finney Kahinləri Qrupu
- Yaranma tarixi: 1990-cı illər
- Yaradanlar: Xristian ekstremistlər tərəfindən yaradılıb və dini hüquqları özləri üçün təyin etmək istəyirlər.
- Məqsəd: Xristian fundamentalizmi altında irqçi terrorizmi təşviq etmək və müxalifləri "Tanrının cəzalandırılması" ilə qorxutmaq.
- İdeologiya: Bu qrup, bir çox hallarda ağ irqi üstün tutan ideologiyanı dəstəkləyir.
- Cinayətlər: Bu qrup, ABŞ və Kanadada müxtəlif terror aktları həyata keçirmişdir, xüsusilə müsəlmanlara və qeyri-ağ insanlara qarşı şiddət tətbiq etmişlər.
Ku Klux Klan, Army of God, Phineas Priesthood və digər qruplar, "xristian dəyərlərini" qorumaq adı altında, qeyri-xristianlara və xüsusilə müsəlmanlara qarşı zorakılıq tətbiq etmişlər. Bu qruplar arasında tanınmış şəxslər də var ki, onlar ideologiyalarını yaymaq və terror aktları həyata keçirmək məqsədilə fəaliyyət göstərmişdir. Bu qruplar, xristianlıq adı altında radikalizm və şiddət tətbiq etmişlər, bu isə dünya miqyasında dini münaqişələri dərinləşdirmişdir.