BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi

Böyük Britaniya Parlamentinin Kəşfiyyat və Təhlükəsizlik Komitəsi cümə axşamı yaydığı hesabatda İranın Britaniya ərazisində fiziki hücumlar həyata keçirmək təhlükəsinin “kəskin şəkildə artdığını” və 2022-ci ildən bu yana azı 15 qətl və ya oğurluq cəhdinin qeydə alındığını açıqlayıb. Müşahidəçilər bu hesabatın son illərdə daha çox radikal qrupların izlənməsinə fokuslanan Qərb kəşfiyyat orqanlarının fəaliyyət istiqamətini dəyişdirə biləcəyini bildirirlər.

Cümə axşamı Britaniya parlamentinin üzvləri İranın Birləşmiş Krallığın təhlükəsizliyi üçün artan və genişmiqyaslı bir təhdidə çevrildiyini vurğulayan yeni hesabat yayımlayıb. Bildirilib ki, Tehran hələ Rusiya və Çin kimi strateji təhlükə səviyyəsinə çatmasa da, bu kateqoriyaya yaxınlaşır, xüsusilə də Britaniya ərazisində düşmən fəaliyyətləri fonunda.

Hesabatda İran “bizi narahat etməli olan bütün təhdid növlərində mövcuddur” deyə xarakterizə olunub – Britaniyada müxaliflərin qətlinə cəhdlərdən tutmuş kiber hücumlara, casusluğa və gizli siyasi fəaliyyətlərə qədər.

Hesabatda həmçinin bildirilib ki, Böyük Britaniya hökuməti İran təhdidinə qarşı düzgün siyasət yürütməyib – diqqətin əsasən İranın nüvə proqramına yönəldilməsi fonunda ölkə daxilində sakit şəkildə artan digər təhlükələrə laqeyd yanaşılıb.

Komitə qeyd edib ki, bu təhdidlər həm say, həm də intensivlik baxımından “əhəmiyyətli dərəcədə artıb” və xüsusilə İran rejiminə qarşı çıxan müxalifləri hədəf alır. Bu fəaliyyətlər Rusiya tərəfindən törədilən təhdidlərlə müqayisə olunub.

Tehranın Londondakı səfirliyi isə yayımlanan iddiaları “əsassız, düşməncəsinə və siyasi motivli” adlandıraraq təkzib edib. Səfirlik bəyan edib ki, bu ittihamlar “məsuliyyətsizdir” və İranın regional və milli qanuni maraqlarını hədəfə alan “daha geniş bir təhrif kampaniyasının” tərkib hissəsidir.

İranın casus şəbəkələri və terror riski

Kəşfiyyat və Təhlükəsizlik Komitəsinin rəhbəri Kevin Conz bildirib ki : “İran, Birləşmiş Krallıq və onun vətəndaşları üçün ciddi, davamlı və gözlənilməz təhdiddir”.

Hesabata əsasən, Tehran “hücum xarakterli fəaliyyətlərdə risk almağa yüksək meyllidir” və onun kəşfiyyat xidmətləri “xüsusi sahələrdə qeyri-mütənasib üstünlüklər verən geniş resurslara malikdir”.

Kəşfiyyat Mərkəzinin rəyinə görə, İranın Britaniyadakı fəaliyyəti hələlik Rusiya və Çinlə müqayisədə “daha az strateji və kiçikmiqyaslıdır”, lakin bu, “əhəmiyyətsiz olduğu anlamına gəlməməlidir”.

Hesabatda qeyd olunub ki, İranın kəşfiyyat orqanları Britaniya ərazisində qətl və oğurluq planlaşdırmaq üçün çox vaxt üçüncü tərəflərin – yəni cinayətkar şəbəkələrin, silahlı qrupların, terror təşkilatlarının və özəl kiber aktorların xidmətindən istifadə edir. 2022-ci ilin əvvəlindən bu yana belə 15 hadisə qeydə alınıb.

Yəhudi və israilli hədəflərə artan təhdidlər

Hesabatda “Britaniyada yəhudi və israilli maraqlara qarşı artan təhlükə” də vurğulanıb. Baxmayaraq ki, hesabatda istifadə edilən məlumatlar 2023-cü ilin avqust ayına qədər olan dövrü əhatə edir, komitə bu tövsiyələrin hələ də qüvvədə olduğunu, çünki İran rejiminin düşmən fəaliyyəti davam etdiyini və artan gərginliyin göstəricilərinin mövcud olduğunu bildirib.

İranın sui-qəsd cəhdləri və hökumətin etirafı

Britaniyanın daxili kəşfiyyat xidməti (MI5) daha əvvəl bəyan etmişdi ki, 2022-ci ilin əvvəlindən bu yana ölkədə İranın təşkil etdiyi təxminən 20 sui-qəsd və oğurluq planı ifşa olunub. Bu planların hədəfi əsasən müxaliflər və jurnalistlər olub.

2024-cü ilin mayında üç iranlıya qarşı casusluq və zorakılıq planlaşdırmaq ittihamı irəli sürüldükdən sonra, Britaniya hökuməti ölkənin “dövlətlərdən gələn artan təhdidlərin hədəfi” olduğunu etiraf edib. Hökumət bildirib ki, 2022-ci ildən bu yana İrana bağlı olan 20-dən çox sui-qəsd planı ifşa olunub və bunlar Britaniyada yaşayan vətəndaşlar və sakinlər üçün ölümcül təhlükə yaradıb.

2024-cü ilin martında isə İranın “terror təşkilatı” elan etdiyi “İran İnternational” kanalının müxbiri Buriya Zəraəti Londonda ayağından bıçaqlanaraq xəstəxanaya yerləşdirilib.