BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi

2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın "Əqsa Tufanı" adlandırdığı hücumun başladığı anlarda təşkilatın xaricdəki bəzi liderlərinin bir ofisdə televiziya qarşısında "şükür səcdəsi" etdikləri video yayıldı. Bu görüntülər ictimaiyyət arasında hücumun planlaşdırılması və liderlərin öncədən məlumatlı olması ilə bağlı suallar doğurdu.

Videoda görünən əsas fiqurlar arasında HƏMAS-ın keçmiş siyasi büro rəhbəri İsmayıl Haniyyə, onun müavini Saleh əl-Aruri, Xalid Məşəl və Xəlil əl-Həyyə də yer alırdı. Lakin HƏMAS-dakı mənbələr bu liderlərin əksəriyyətinin hücum barədə ətraflı məlumata malik olmadığını, yalnız "məhdud hərbi qarşıdurma" ehtimalından xəbərdar olduqlarını bildiriblər.

Görüntü harada çəkilmişdi?

Yayımlanan səhnələrin Türkiyədə yerləşən HƏMAS ofisində lentə alındığı müəyyən edilib. Mənbələr bildirir ki, bu liderlər hücum üçün deyil, İraq, İran, Küveyt və Oman da daxil olmaqla bir sıra ölkələrə diplomatik səfərlər öncəsi toplanmışdılar.

Fələstin muxtariyyəti isə HƏMAS-ın bu diplomatik fəallığını özünü Fələstin Azadlıq Təşkilatına alternativ olaraq göstərmək cəhdi kimi dəyərləndirmişdi. HƏMAS isə bunu rədd etmişdi.

Kimlər nə qədər məlumatlı idi?

İlk saatlarda xarici liderlər Qəzzadakı əlaqədar şəxslərlə əlaqə saxlayaraq "nə baş verdiyini" soruşublar. Cavablar isə ya "bilmirik", ya da "aydın deyil" kimi olmuşdu. Bir neçə liderə isə hücumdan əvvəl evlərini tərk edərək təhlükəsiz bölgələrə getmələri tapşırılmışdı.

Siyasi rəhbərlik - İsmayıl Haniyyə

Siyasi rəhbər kimi Haniyyənin hücum haqqında geniş məlumatı olmayıb. O, sonradan İsrail tərəfindən 2024-cü ilin iyulunda Tehranda qətlə yetirilib.

Yəhya Sinvar

Hücumun ən çox onunla əlaqələndirildiyi şəxsdir. HƏMAS-ın Qəzzadakı rəhbəri olaraq hücumu idarə edib və bütün detallardan xəbərdar olub. 2024-cü ilin oktyabrında Rafahda döyüş zonasında İsrail qüvvələri tərəfindən təsadüfi olaraq öldürülüb.

Xəlil əl-Həyyə

Sinvarın müavini olan əl-Həyyə bəzi detallardan məlumatlı olub, lakin tam şəkildə deyil. O, hazırda HƏMAS-ın siyasi ofisinə rəhbərlik edir və danışıqları aparır.

Saleh əl-Aruri

Əsas planla bağlı geniş bilgisi olmayan liderlərdən idi. 2024-cü ilin yanvarında Livanda İsrail hücumu ilə qətlə yetirilib.

Ruhi Muştəha

Hücumun zamanlaması və istiqamətindən xəbərdar olan nadir mülki liderlərdən biri olub. 2024-cü ilin avqustunda öldürülüb.

Nizar Əvədullah

Siyasi qərar prosesində nisbi bilgilərə malik olub. Hal-hazırda gizli şəkildə danışıqlara rəhbərlik edir.

Hərbi rəhbərlik - Məhəmməd Deyf

“Qəssam” briqadasının rəhbəri olaraq hücumun baş icraçılarından biri idi. O, 2024-cü ilin iyulunda illərdir davam edən izləmələrdən sonra İsrail tərəfindən öldürülüb.

Məhəmməd Sinvar

Yəhya Sinvarın qardaşı və hücumun əsas ideya müəllifi. Qəssamın əməliyyat rəhbəri idi. 2024-cü ilin yayında tunelə edilən hücum nəticəsində qətlə yetirilib.

Mərvan İsa

Qəssamın ikinci adamı və hücumun arxitektorlarından biri idi. Xərçəng xəstəliyindən əziyyət çəksə də, 2024-cü ilin martında tuneldə öldürülüb.

Qəssam briqadalarının komandanları

Öldürülənlər:

• Əhməd əl-Qəndur (şimal)

• Əyman Nufəl (mərkəz)

• Rafiq Səlamə (Xan Yunis)

Qalanlar:

• Məhəmməd Şəbana (Rəfah): aqibəti bəlli deyil

• İzzəddin əl-Həddad (Qəzza): hələ də İsrailin axtarışındadır

Əl-Həddad "Qəssam" daxilində "hərbi tülkü" ləqəbi ilə tanınır və yüksək gizlənmə qabiliyyəti sayəsində hələ də İsrail qüvvələrindən yayınır. Mənbələr onun şəxsi olaraq Yasin-105 tipli raketlərin istehsalına nəzarət etdiyini bildirir.