BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil
Mərkəzi
Türkiyə Milli Təhlükəsizlik Şurası (MTŞ) bu həftə keçirilən
iclasında Suriyadakı son vəziyyəti müzakirə edərək,
Ankaranın sabitlik yönündə
Suriya hökumətinə dəstəyinin davam etdiyini açıqlayıb.
Lakin müşahidəçilər bu yüksək səviyyəli təhlükəsizlik iclasının
keçirilməsini, ölkədə azlıqlara qarşı hücumlar fonunda,
Suriyanın genişmiqyaslı
təhlükəsizlik xaosuna sürüklənəcəyi ehtimalının artması
ilə izah edir.
Azlıqlara qarşı zorakılıq və hökumətin acizliyi: Dürzi və Ələvilər narahatdır
Suriya daxilində son aylarda dürzi və ələvi bölgələrinə qarşı hökumət və ya hökumətə yaxın silahlı qrupların iddia olunan hücumları, bu azlıqlar arasında hökumətin artıq ekstremistlərə nəzarət edə bilmədiyi inamını gücləndirib. Hətta bəzi müşahidəçilər bunu öncədən razılaşdırılmış rol bölgüsü kimi qiymətləndirirlər.
Müşahidəçilər xəbərdarlıq edirlər ki, azlıqların dinc aksiyalarının silahlı müqavimətə yönəlməsi mümkündür. Bu isə regiondakı köhnə gücləri – məsələn, Bəşşar Əsəd rejiminin qalıqlarını və Hizbullahla İran tərəfindən təlim görmüş milisləri yenidən səhnəyə çəkə bilər.
İran və İsrailin oyunu – Türkiyə buna qarşı mövqe tutur
İran və İsrail, Suriya daxilindəki azlıqların narazılığını istifadə edərək öz təsir dairələrini genişləndirməyə çalışırlar. Bu narazılıqlara media dəstəyi ilə əlavə güc verməyə yönəlmişlər. Xüsusilə dürzi və ələvi icmaların narazılıqları, bu iki ölkənin təsir vasitəsinə çevrilə bilər.
Buna qarşı olaraq, Türkiyə Əhməd Şəraa rəhbərliyindəki Suriya hökumətinə siyasi, hərbi və diplomatik dəstəyini artırmağa hazırlaşır. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərliyi ilə keçirilən yüksək səviyyəli təhlükəsizlik iclası da bu yanaşmanın bir hissəsi kimi görülür.
İsrailin genişlənən əməliyyatları və Qərbin susqunluğu
MTŞ-nin açıqlamasında, İsrailin Suriya daxilindəki siyasətindən doğan risklərə diqqət çəkilib və beynəlxalq ictimaiyyət bu risklərə qarşı məsuliyyət daşımağa çağırılıb. Bu bəyanat, İsrailin dürziləri müdafiə bəhanəsi ilə bölgədə daha geniş hərbi əməliyyatlara başlaya biləcəyi ehtimalı ilə əlaqələndirilir. Prezident Trampın Əhməd Şəraaya qarşı müsbət açıqlamaları və Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv etməsi, İsrailə daha çox hərəkət sərbəstliyi verə bilər.
ABŞ daxilində ziddiyyətlər və çöküş ehtimalı
ABŞ Dövlət katibi Marko Rubio, Trampın Şəraaya dəstək verən mövqeyinə zidd olaraq, Suriya keçid hakimiyyətinin çökə biləcəyini və ölkədə yeni və fəlakətli vətəndaş müharibəsinin başlaya biləcəyini bildirib:
BMT-nin Suriya üzrə nümayəndəsi Geir Pedersen də ölkənin etnik və dini təbəqələrarası dərin parçalanmasının artdığına və yenidən münaqişə riskinin yüksək olduğuna diqqət çəkib.
Eyni zamanda, Ərdoğan, ABŞ tərəfindən dəstəklənən Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ/PKK-nın Syriya qolu) ilə Dəməşq arasındakı razılaşmanın icrasına təkid edir. Bu razılaşma SDQ-nin silahsızlandırılmasını və hökumət qüvvələrinə inteqrasiyasını nəzərdə tutur.
Suriyada son hadisələr, etnik və məzhəb zəmində parçalanmalar, silahlı qrupların nəzarətsizliyi və xarici güclərin qarşılıqlı təsir savaşı ölkəni genişmiqyaslı və qeyri-sabit bir mərhələyə sürükləyə bilər. Türkiyənin müdaxiləsi, İsrailin genişlənən strategiyası, İranın oyunu və ABŞ-da davam edən siyasi ikitirəlik – Suriya üçün sabitlikdən çox xaos ehtimalını artırır.
