AzerVoice, Analitik Təhlil Mərkəzinin eksperti , ƏHMƏD SALİH HƏLƏBİ (MƏKKƏ)
Həcc ziyarətinin ən önəmli mərhələlərindən biri olan Arafat günü yaxınlaşır. Dünya müsəlmanları Məkkə ilə Taif arasındakı yolda, Məkkədən təqribən 22 kilometr, Minadan 10 kilometr, Müzdəlifədən isə 6 kilometr uzaqlıqda yerləşən Arafat düzündə toplanacaqlar.
Zilhiccə ayının doqquzuncu günündə zəvvarların Arafatda dayanması “Vəqfə günü” adlanır. Bu dayanacaq Həcc ibadətinin əsas rüknlərindən sayılır. Həzrət Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s) bu barədə belə buyurmuşdur: “Həcc – Arafatdır”.
Arafat adının mənşəyi
Arafat adının verilməsinə dair bir neçə rəvayət mövcuddur. Bəziləri deyirlər ki, bu, insanların bir-birilə tanış olduğu yer olduğu üçün belə adlandırılıb. Başqa rəvayətə görə, Cəbrail (ə.s), İbrahim peyğəmbərə bu yerləri göstərərkən soruşub: “Tanıdınmı?”, İbrahim isə cavab verib: “Tanıdım, tanıdım”. Həmçinin, ilk insan Həzrət Adəm və Həvvanın cənnətdən endikdən sonra burada görüşdükləri və bir-birilərini tanıdıqları üçün də Arafat adlandırıldığı deyilir. Başqa izahlarda isə bu ad, insanların burada günahlarını etiraf etdiklərinə və ya bu səfərdə çəkdikləri əziyyətlərə səbir etdiklərinə görə verildiyi bildirilir.
Arafat və Qurani-Kərimdəki yeri
Arafatın Qurani-Kərimdə adı çəkilir: (Həcc mövsümündə) Rəbbinizdən gələcək bir lütf (qazanc) axtarmağınız sizə günah deyildir. Ərəfatdan axın edib gəldiyiniz zaman Məşəri-haramda Allahı zikr edin! Sizə göstərdiyi şəkildə Onu zikr edin! Həqiqətən, siz bundan əvvəl zəlalətdə idiniz. (Bəqərə, 198).
Arafat dağı həm də "Ər-Rahmə dağı", "Qərin", "Nabit" və "İləl dağı" adları ilə tanınır. İbn Abbas (r.a.) Arafatın sərhədlərini belə qeyd edir: “Arafatın sərhədi Ürənə vadisindən başlayaraq dağlara, Al Malik sarayına və Arafə vadisinə qədər uzanır.”
Arafatın Həram bölgəsinə düşən hissəsində Namirə, Suyyiyyə, Zi’l-Məjaz və Ərak məntəqələri yerləşir. Digər tərəfləri isə “Ümmü’r-Razum” adlı dağla başlayan qara dağ silsiləsi ilə əhatələnmişdir. Arafatın başlanğıc və sonunu göstərmək üçün xüsusi nişanələr yerləşdirilib. Peyğəmbərimiz (s.ə.s) bu barədə belə buyurmuşdur: “Arafatın hamısı vəqfə yeridir, yalnız Ürənə vadisi istisnadır”.
Məhz bu yerdə Peyğəmbərimizə aşağıdakı ayə nazil olub: “…Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim. Sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün din olaraq İslamı bəyəndim. Kim aclıq səbəbilə çətinliyə düşərsə, günaha meyil etmədən (haram ətdən, ölməyəcək qədər yeyə bilər). Şübhəsiz ki, Allah bağışlayandır, mərhəmətlidir.” (Maidə, 3)
Arafatda yaşıllaşdırma təşəbbüsü
Həcc mövsümündə havaların olduqca isti keçməsi səbəbilə zəvvarların rahatlığı üçün "Xeyriyyə vəqfi Arafatın yaşıllaşdırılması layihəsi" həyata keçirilib. Bu layihə ilə Arafat çöllüyü yaşıl bir məkana çevrilib və bu təşəbbüs Məkkə Mükəmməllik Mükafatına layiq görülüb. Artıq bu ərazi “nimbus” ağacları ilə zəngin bir təbii meşəyə çevrilib və zəvvarlara kölgəlik təmin edir.
Layihə 1404-cü hicri ilindən başlayıb. Əvvəlcə əsas yollar, Ər-Rahmə dağı və Namirə məscidinin ətrafı yaşıllaşdırılıb. Hazırda Arafatın 60 faizindən çox hissəsi yaşıllaşdırılıb və burada təqribən 300 min ağac əkilib. Seçilən ağac növü – nimbus – havanı zəhərli qazlardan təmizləmək, oksigen istehsal etmək, geniş kölgə salmaq və ekoloji cəhətdən sağlamlıq üçün faydalı olması ilə tanınır.
Hazırlıqlar tamamlanmaq üzrədir
Hazırda Arafatda həcc ziyarətçilərinin 9-cu Zilhiccə günü gəlişi üçün hazırlıqlar yekunlaşmaq üzrədir. Bu gün zəvvarlar Minadan Arafata yola düşərək, burada Zöhr və Əsr namazlarını birləşdirərək qılacaq və sonra dua edib, gün batımından sonra Müzdəlifəyə yola düşəcəklər. Orada gecələdikdən sonra Minaya dönüb digər həcc mərasimlərini tamamlayacaqlar.
Arafatın ümumi sahəsi 33 kvadrat kilometrdir və burada iki milyondan çox zəvvar toplaşır. Onilliklər boyu Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti bu böyük kütlənin təhlükəsiz, rahat və nizamlı şəkildə ibadət etməsi üçün uğurlu təşkilati təcrübə nümayiş etdirib.
Arafat ətrafı dağlarla əhatələnib, onun ortasından isə "Ürənə vadisi" keçir. Ərazidə daimi əhali və tikili yoxdur, yalnız Həcc mövsümündə müvəqqəti inzibati strukturlar fəaliyyət göstərir.
Tarixi məscidlər: Namirə və Səxrat
Əməvi xilafətindən sonra, hicri təqvimi ilə II əsrin ortalarında, Peyğəmbərin Vida xütbəsini söylədiyi yerdə Namirə məscidi inşa olunub. Sonradan bir neçə mərhələdə genişləndirilən bu məscid hazırda 124 min kvadratmetrə malikdir, iki mərtəbəli, soyuducu və sanitar sistemlərlə təchiz olunmuşdur və 300 min nəfərdən çox insana xidmət göstərə bilir.
Zəvvarlar Arafat günündə Namirə məscidinə gələrək burada xütbəni dinləyir, Zöhr və Əsr namazlarını birləşdirərək qılır, sonra isə gün batana qədər dua və ibadətlə məşğul olurlar.
Ər-Rahmə dağının ətəyində yerləşən “Səxrat” məscidi də ziyarət edilir. Burada Rəsulullah (s.ə.s) öz dəvəsinin üstündə dayanaraq dua etmişdir.



