BAKI,AzerVoice analitik Təhlil Mərkəzi

İsrailin Qəzzəyə qəfil və güclü hücumu, ABŞ-ın Yəməndə Husilərə qarşı apardığı hava zərbələrindən dərhal sonra baş verdi. Bu iki hücumun eyni strategiyanın bir hissəsi olduğu və eyni mesajları ehtiva etdiyi müşahidəçilər tərəfindən vurğulanır. Hər iki hadisə ABŞ prezidenti Donald Trampın İran və onun bölgədəki müttəfiqlərinə qarşı "maksimum təzyiq" siyasətinin davamı kimi qiymətləndirilir.

İndiyə qədər bu hədəfli hücumlar Qəzzədə HƏMAS-ı və Yəməndə Husiləri hədəf alsa da, İran və onun İraqdakı müttəfiq silahlı qrupları da gündəmdədir. İsrail iddia edir ki, bu qruplar Qəzzəyə dəstək məqsədilə müxtəlif raket hücumları təşkil ediblər və eyni zamanda İraq və Suriyadakı ABŞ bazalarını hədəf alıblar.

İsrail hökuməti çərşənbə axşamı Qəzzəyə qarşı həyata keçirilən hücumların ABŞ-la "tam koordinasiya" içində həyata keçirildiyini açıqladı. Donald Tramp artıq dəfələrlə HƏMAS-ı "cəhənnəmin qapılarını açmaq"la hədələyib və girovların dərhal və tam şəkildə azad edilməyəcəyi təqdirdə sərt tədbirlər görəcəyini bildirib.

Müzakirələr Dayandırıldı: HƏMAS-la Razılaşma Ümidi Qalmır

Qəzzəyə yönələn genişmiqyaslı hücum, HƏMAS-la aparılan danışıqların rəsmi olaraq dayandırıldığını və Misir və Qətər vasitəçilərinin rolunun tamamilə görməzlikdən gəldiyini göstərir. Bu hücum, eyni zamanda, ikinci mərhələ razılaşmaları ilə bağlı bütün diplomatik səylərin ləğvi deməkdir.

ABŞ-ın dəstəyi ilə həyata keçirilən bu hərbi əməliyyatın əsas məqsədlərindən biri, Fələstin xalqını HƏMAS-a qarşı qızışdırmaqdır. İsrail ümid edir ki, HƏMAS-ın girovların azad edilməsi məsələsində sərt mövqe sərgiləməsi və bu prosesə mane olması Fələstin cəmiyyətində ona qarşı narazılığı artıracaq.

HƏMAS isə İsrailin müharibəni yenidən başlatmasını nəzərə almadan, bütün kartlarını danışıqlar üzərində qurmuşdu. Lakin indi müharibənin yenidən alovlanması ilə təşkilat cavab vermək üçün ciddi variantlara malik deyil. Hazırda HƏMAS raket atışlarını dayandırıb və birbaşa qarşıdurmaya girmək ehtimalı da azdır. İsrail, quru hücumları həyata keçirmədən, yalnız hava bombardmanları ilə HƏMAS-ı zəiflətməyə çalışır. Bu isə HƏMAS-ın cavab olaraq təkcə bəzi toqquşma görüntüləri yayması ilə məhdudlaşa bilər.

Tramp administrasiyasının İsrailə verdiyi tam dəstək, İsrailin təkcə hərbi sahədə deyil, daxili siyasi arenada da mövqeyini gücləndirir. İsrail cəmiyyəti daxilində müharibənin davam etdirilməsi məsələsində ciddi fikir ayrılıqları mövcud olsa da, Trampın açıq dəstəyi bu daxili parçalanmaları qismən aradan qaldırır.

ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının sözçüsü verdiyi açıqlamada qeyd edib: “HƏMAS girovları azad etsəydi, atəşkəs uzadılacaqdı. Ancaq onlar əksinə, müharibəni seçdilər.”

Bu mövqe, İsrailin hücumlarını legitimləşdirmək üçün istifadə etdiyi əsas arqumentlərdən biridir.

İran və Müttəfiqləri üçün Xəbərdarlıq

İsrailin Qəzzədə həyata keçirdiyi hücumlar və Trampın sərt mövqeyi, İran və onun bölgədəki müttəfiqlərinə ciddi bir xəbərdarlıq kimi qəbul edilir. Xüsusilə İraqda İranın dəstəklədiyi silahlı qruplar öz təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıq keçirirlər.

İran üçün bu vəziyyət olduqca kritikdir. Çünki Tramp dövründə ABŞ-ın İran üzərindəki təzyiqləri daha da artıb. Tramp yenidən hakimiyyətə gəldikdən sonra İrana qarşı maksimum təzyiq strategiyasını bərpa edərək, Tehrana sərt iqtisadi sanksiyalar tətbiq edib. O, eyni zamanda, 2015-ci ildə imzalanmış nüvə sazişindən çıxaraq, İranın nüvə fəaliyyətlərini məhdudlaşdıran hər hansı beynəlxalq razılaşmanı tanımadığını nümayiş etdirib.

İraq və İran Hədəfdə

İraq daxilində İranın dəstəklədiyi silahlı qruplaşmalar öz təhlükəsizlikləri ilə bağlı narahatlıqlarını artırıb. Husilər dağlıq ərazilərdə gizlənmək imkanına malikdirlər, lakin İraqdakı İran meylli silahlı qruplar açıq hədəfə çevriliblər. Həm ABŞ, həm də İsrail, genişmiqyaslı hava hücumları vasitəsilə bu silahlı qrupların liderlərini və strateji obyektlərini vurmaq imkanına malikdirlər.

Müşahidəçilər hesab edirlər ki, İran hazırkı vəziyyətdə öz müdafiə qabiliyyətini artırmaq üçün yeni strategiyalar hazırlamalıdır. Xüsusilə, İsrailin məhdud miqyaslı hücumlarının belə effektiv olması, İranın müdafiə sistemlərinin kifayət qədər güclü olmadığını ortaya qoyur.

YEKUN
İsrailin Qəzzəyə hücumu, ABŞ-ın Yəməndə Husiləri bombalaması ilə birlikdə, Trampın İran və müttəfiqlərinə qarşı maksimum təzyiq strategiyasının yeni mərhələsini göstərir. İsrail və ABŞ-ın bu sıx əməkdaşlığı, HƏMAS-a qarşı təkcə hərbi deyil, eyni zamanda psixoloji və siyasi bir hücum kimi qiymətləndirilir.

İran və onun bölgədəki müttəfiqləri üçün isə vəziyyət daha da çətinləşir. Tramp administrasiyası İranın və onun silahlı qruplarının təzyiqlərlə geri çəkilməsini hədəfləyir. İndi İran və onun dəstək verdiyi qruplar ya yeni strategiyalar hazırlamalı, ya da İsrail və ABŞ-ın üstünlüyü qarşısında daha böyük itkilər verməyə hazır olmalıdırlar.