BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi

Zəlzələ diplomatiyası insani böhranlar zamanı düşmən və ya rəqib ölkələr arasında müvəqqəti əməkdaşlıq yaratmaq üçün mühüm vasitədir. Tarix göstərir ki, böyük təbii fəlakətlər uzun müddət davam edən gərgin münasibətləri müvəqqəti də olsa yumşalda bilər.Lakin zəlzələ diplomatiyasının uzunmüddətli təsiri ölkələr arasındakı fundamental siyasi problemlərin həll olunmasına bağlıdır. Bəzi hallarda bu diplomatiya daha möhkəm əlaqələrin təməlini qoyur, bəzi hallarda isə yalnız qısa müddətli jest olaraq qalır.
İstənilən halda, zəlzələ diplomatiyası siyasi gərginliklərə baxmayaraq, humanitar yardımların və insanlığın ön planda olduğunu xatırladan vacib bir fenomendir

Zəlzələ Diplomatiyasına Tarixi Nümunələr

Türkiyə - Yunanıstan (1999 İzmit və Afina Zəlzələləri)

Tarixi kontekst: Türkiyə və Yunanıstan onilliklər boyu Egey dənizində ərazi mübahisələri və Kipr problemi səbəbindən gərgin münasibətlərə malik idilər. Lakin 1999-cu ilin avqustunda Türkiyədə baş verən 7.6 bal gücündə İzmit zəlzələsi 17 mindən çox insanın ölümünə səbəb oldu.

Yunanıstan dərhal yardım kampaniyaları başladaraq Türkiyəyə tibbi heyət və axtarış-xilasetmə qrupları göndərdi.

Bir neçə ay sonra 1999-cu ilin sentyabrında Afinada 6.0 bal gücündə zəlzələ baş verdi və Türkiyə də eyni şəkildə Yunanıstana yardım göndərdi.

Bu qarşılıqlı yardımlar hər iki ölkənin xalqları arasında yaxınlaşmaya səbəb oldu və siyasi münasibətlərin yaxşılaşmasına töhfə verdi. Ardınca 2000-ci ildə iki ölkə arasında diplomatik əlaqələr inkişaf etməyə başladı.

Hindistan - Pakistan (2005 Kəşmir Zəlzələsi)

Tarixi kontekst: Hindistan və Pakistan onilliklər boyu Kəşmir regionu üzərində münaqişə içində olub, üç müharibə aparmış iki düşmən ölkədir.

2005-ci ildə Kəşmirdə 7.6 bal gücündə zəlzələ baş verdi, 80 mindən çox insan öldü.

Pakistan Hindistandan tibbi yardım və humanitar dəstək qəbul etdi.

Hər iki ölkə Kəşmir sərhədində yardım üçün müvəqqəti keçid məntəqələri açdı.

Zəlzələdən sonra hər iki ölkə arasında diplomatik danışıqlar intensivləşdi və qarşılıqlı yardım mühiti yarandı. Lakin bu yumşalma uzunmüddətli olmasa da, humanitar böhran zamanı iki tərəfin əməkdaşlığını göstərdi.

ABŞ - İran (2003 Bam Zəlzələsi)

Tarixi kontekst: İran və ABŞ arasında 1979-cu il İran İslam İnqilabından sonra ciddi siyasi gərginliklər yaşanıb, ABŞ İrana qarşı sanksiyalar tətbiq edib.

2003-cü ildə İranın Bam şəhərində 6.6 bal gücündə zəlzələ baş verdi və 26 mindən çox insan öldü.

İran ABŞ-ın tibbi yardım və xilasedici qüvvələr göndərməsinə icazə verdi, bu, inqilabdan sonra ilk dəfə idi ki, ABŞ qüvvələri İrana ayaq basırdı.ABŞ və İran diplomatik kanallarla humanitar əlaqələri müvəqqəti olaraq inkişaf etdirdi.

Yardım missiyasına baxmayaraq, ABŞ və İran arasında diplomatik münasibətlər köklü şəkildə dəyişmədi, lakin iki ölkənin xalqı arasında müəyyən yaxınlaşma baş verdi.

Zəlzələ Diplomatiyasının Diplomatik Əhəmiyyəti

İnsanlıq dəyərlərini ön plana çıxarır: Təbii fəlakət zamanı siyasi fikir ayrılıqları bir kənara qoyularaq, humanitar yardımlar diplomatik münasibətlərin yumşalmasına şərait yaradır.

Beynəlxalq imicin yaxşılaşdırılması: Yardım edən ölkə dünyada müsbət imic qazanır və humanitar dəyərlərə sadiqliyini nümayiş etdirir.

Gələcək əməkdaşlığa yol açır: Yardım sonrası iki ölkə arasında ticarət, diplomatiya və mədəni mübadilə sahələrində yeni əməkdaşlıqlar inkişaf edə bilər.