BAKI, AzerVoice
İnsan bədəni – heyrətamiz, mürəkkəb və hələ də tam olaraq öyrənilməmiş bir kainatdır. Aşağıdakı faktlar elmin işığında insan anatomiyasının və həyat tərzimizin necə özəl və təəccüblü olduğunu göstərir.
1. Gözlər dəyişmir, burun və qulaqlar isə
böyüyür
İnsan gözləri doğulduğu andan ömrünün sonuna qədər eyni ölçüdə
qalır. Bu, bədənin digər orqanlarından fərqli olaraq, göz almasının
inkişafını erkən yaşlarda tamamlamağı ilə bağlıdır. Əksinə,
qulaqlar və burunlar qığırdaq toxumasına malik olduqları üçün yaş
artdıqca böyüməyə davam edir.
2. Dil izi də barmaq izi kimi
bənzərsizdir
Hər bir insanın dilinin səthindəki izlər tamamilə fərqli və unikal
quruluşa malikdir. Bu, gələcəkdə biometrik tanıma
texnologiyalarında istifadəsi üçün araşdırılan bir sahədir.
3. Sümük bəzən poladdan da
möhkəmdir
Sümüklər çox vaxt kövrək görünsə də, eyni çəkidə poladla müqayisədə
daha dayanıqlı olur. Bu, onların sıx strukturu və kalsium-fosfat
komponentlərinin yüksək güc-sıxlıq nisbəti ilə əlaqədardır.
4. Ən güclü sümük – çənə
sümüyü
İnsan bədənindəki ən güclü və davamlı sümük alt çənə sümüyüdür
(mandibula). Bu sümük həm çeynəmə gücü, həm də dayanıqlılıq
baxımından digər sümüklərdən üstün sayılır.
5. İnsan ömrünün üçdə biri yuxuda
keçir
Orta statistik hesablamalara görə, insan 60 illik ömrünün təxminən
20 ildən çoxunu yatmaqla keçirir. Yuxu beyin funksiyalarının
bərpası, yaddaşın möhkəmləndirilməsi və orqanizmin regenerasiyası
üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
6. Dünyanın əhalisi necə
dəyişib?
E.ə. 5000-ci ildə Yer kürəsinin əhalisi cəmi 5 milyon nəfər idi.
Müasir dövrdə isə bu rəqəm 8 milyarda yaxınlaşır. Maraqlıdır ki,
bütün dünya əhalisi sıxlıq baxımından Texas ştatına yerləşə bilər —
təbii ki, bu sadəcə nəzəri hesablamadır.
7. Meşələrin üçdə ikisi məhv
edilib
Son 300 il ərzində insan fəaliyyəti nəticəsində Yer kürəsindəki
təbii meşələrin 66%-i (təxminən üçdə ikisi) yox olmuşdur. Bu, iqlim
dəyişikliyi, biomüxtəliflik itkisi və torpaq eroziyası kimi ciddi
problemlərin əsas səbəblərindəndir.
8. Burun axmasının 100-dən çox səbəbi
var
Burun axmasına səbəb olan virusların sayı 100-dən çoxdur. Bu da
burun axıntısının və soyuqdəymənin niyə bu qədər yayılmış və
tez-tez rast gəlinən bir simptom olduğunu izah edir.
9. Dad alma temperaturla
dəyişir
İnsanlar dadı ən aydın şəkildə təxminən 24°C temperaturda hiss
edirlər. Yemək çox isti və ya çox soyuq olduqda dad reseptorları
zəifləyir, bu da dad alma qabiliyyətini azaldır.
10. Gülmək və ağlamaq üçün istifadə olunan
əzələlər
Fransız nevroloqlarının araşdırmalarına görə, ağlayarkən insan 43
üz əzələsini, gülərkən isə cəmi 17 əzələsini işlədir. Bu da
gülməyin həm psixoloji, həm də fiziki baxımdan daha “rahatladıcı”
olduğunu göstərir.
11. Yuxunun bölünməsi daha effektiv ola
bilər
Bəzi mütəxəssislər bildirirlər ki, iki dəfə dörd saat yatmaq səkkiz
saatlıq fasiləsiz yuxudan daha faydalı ola bilər. Bu, "bifazik
yuxu" adlanan yuxu modelinə əsaslanır və tarixi dövrlərdə də geniş
yayılmışdı.
12. Ən həssas barmaq – şəhadət
barmağı
Əldəki ən çox sinir ucu şəhadət barmağında yerləşir. Buna görə
toxunuş və detallı hissiyat baxımından o, daha yüksək həssaslığa
malikdir.
13. Fillər və insanlar – başıüstə dayana bilən
məməlilər
İnsan və fillər məməlilər arasında başlarını vertikal (şaquli)
şəkildə daşıya bilən yeganə canlılardır. Bu, bədənin quruluşu və
balans sistemindəki fərqliliklərlə bağlıdır.
14. Soğan doğrayarkən ağlamamaq
üçün
Soğan doğrayarkən göz yaşının qarşısını almağın yollarından biri
saqqız çeynəməkdir. Bu, nəfəs alma üsulunu dəyişdirir və buxarların
gözə çatmasını azaldır.
15. Tez oxumaq daha az
yorur
Sürətli oxuma zamanı gözlər mətn üzərində daha sistemli hərəkət
etdiyindən göz yorğunluğu yavaş oxumağa nisbətən az olur. Bu, həm
də beyin-göz koordinasiyasının effektivliyinə bağlıdır.
16. Mədənin özünü həzm etməməsi üçün təbii
qoruma
Mədə selikli qişası hər iki həftədə bir yenilənməlidir. Əks halda,
mədənin öz fermentləri onu içəridən “həzm edə” bilərdi. Bu,
orqanizmin özünütənzimləmə qabiliyyətinin bir nümunəsidir.
