BAKI, AzerVoice
14 dekabr 1939-cu ildə Birinci Dünya müharibəsindən sonra beynəlxalq sülhü qorumaq məqsədilə yaradılmış Millətlər Liqası Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqını (SSRİ) təşkilatdan xaric etdi. Bu qərar SSRİ-nin 30 noyabr 1939-cu ildə Finlandiyaya qarşı hərbi işğala başlamasına cavab olaraq qəbul olundu.
Millətlər Liqası ABŞ prezidenti Vudro Vilsonun təşəbbüsü ilə formalaşdırılsa da, ABŞ Senatındakı bəzi dairələrin müqaviməti səbəbindən Vaşinqton təşkilata heç vaxt üzv olmadı. ABŞ siyasətçilərinin bir hissəsi Birinci Dünya müharibəsini qlobal deyil, Avropa daxilində baş verən münaqişə kimi qiymətləndirirdi.
Böyük ideallar yeni dünya müharibəsinin qarşısını almaq məqsədi ilə qurulan Liqa zaman keçdikcə təsirsiz bir quruma çevrildi. Təşkilat Yaponiyanın Çinə hücumuna, İtaliyanın Efiopiyanı işğalına, eləcə də Almaniyanın Versal müqaviləsini pozaraq silahlanmasına qarşı effektiv reaksiya verə bilmədi.
1930-cu illərin sonlarında beynəlxalq sistem daha da zəiflədi. Almaniya və Yaponiya 1933-cü ildə, İtaliya isə 1937-ci ildə Millətlər Liqasını tərk etdi. 1939-cu ilin sentyabrında SSRİ-nin Şərqi Polşanı işğal etməsi Moskvanın imperiya siyasətini açıq şəkildə ortaya qoydu. Kreml bu addımı guya ukraynalı və belarusların “qorunması” ilə əsaslandırsa da, beynəlxalq ictimaiyyət bunu işğal kimi qiymətləndirdi.
Bundan sonra Litva, Latviya və Estoniya SSRİ tərəfindən təzyiqə məruz qaldı və birtərəfli xarakter daşıyan “qarşılıqlı yardım” müqavilələrini imzalamağa məcbur edildi. Bu razılaşmalar SSRİ-yə həmin ölkələrdə hərbi-dəniz və hava bazaları yerləşdirmək imkanı verdi.
Lakin Finlandiyanın işğalı beynəlxalq aləmdə xüsusi rezonans doğurdu. Bu dəfə nə təhlükə, nə də hüquqi əsas mövcud idi. ABŞ prezidenti Franklin Ruzvelt SSRİ ilə müttəfiq münasibətlərinə baxmayaraq işğalı açıq şəkildə pislədi. Nəticədə SSRİ Nyu-York Dünya Sərgisindən geri çəkildi.
Artıq siyasi təsir gücünü itirməkdə olan Millətlər Liqası son addımlarından biri kimi SSRİ-ni üzvlükdən çıxarmaq qərarı verdi. Bu hadisə təşkilatın da faktiki olaraq sonunu simvolizə etdi. Bir neçə il sonra Liqa rəsmi şəkildə ləğv edildi və onun yerini Birləşmiş Millətlər Təşkilatı aldı.