BAKI,AzerVoice
Bu gün beş dekabr 1978-ci ildə Əfqanıstandakı populyarlığını itirmiş prosovet rejimini dəstəkləmək məqsədilə Sovet İttifaqı Əfqanıstan hökuməti ilə “dostluq müqaviləsi” imzalayaraq ölkəyə iqtisadi və hərbi yardım göstərməyi öhdəsinə götürdü. Bu müqavilə sovetləri rəsmi olaraq 1979-cu ildə başlayan və Sovetlərin dəstəklədiyi kommunist hökumətlə müsəlman üsyançılar – mücahidlər arasında gedən Əfqanıstan vətəndaş müharibəsinə daha bir addım yaxınlaşdırdı.
Sovet İttifaqı sərhəd qonşusu olan Əfqanıstanı hər zaman öz milli təhlükəsizliyi üçün strateji əhəmiyyətli ölkə hesab edirdi. 1950-ci illərdən başlayaraq SSRİ bu ölkə ilə yaxın münasibətlər qurmaq üçün iqtisadi yardım və hərbi dəstək göstərməkdə israrlı idi.
1970-ci illərdə Əfqanıstanda vəziyyət kəskin dəyişdi və 1978-ci ilin aprelində Əfqanıstan Kommunist Partiyasının üzvləri Prezident Sərdar Məhəmməd Daudu devirdilər və öldürdülər. Kommunist Partiyasının rəhbəri Nur Məhəmməd Taraki hakimiyyəti ələ keçirdi və dərhal ölkədə birpartiyalı idarəetmə elan etdi. Rejim çoxsaylı əfqanlar üçün son dərəcə qeyri-populyar idi və bu səbəbdən sovetlər 1978-ci ilin dekabrında imzalanan müqavilə ilə onu möhkəmləndirməyə çalışdılar.
Müqavilə SSRİ və Əfqanıstan arasında 20 illik “dostluq və əməkdaşlıq” dövrü təsis edirdi. Artırılmış iqtisadi yardım ilə yanaşı, Sovet İttifaqı hərbi sahədə də davamlı əməkdaşlıq vəd edirdi. Sovet lideri Leonid Brejnev müqaviləni iki ölkə arasındakı münasibətlərdə “keyfiyyətcə yeni mərhələ” kimi xarakterizə etmişdi.
Lakin müqavilə Əfqanıstana fayda vermədi. Taraki 1979-cu ilin sentyabrında onun idarəçiliyindən narazı olan Kommunist Partiyası üzvləri tərəfindən devrildi və öldürüldü. Dekabr ayında sovet qoşunları Əfqanıstana daxil olaraq Rusiyanın maraqlarına daha uyğun hökumət qurdu. Beləliklə, çoxları tərəfindən “Rusiyanın Vyetnamı” adlandırılan proses başladı – sovetlər görünməz sonu olan bu vətəndaş müharibəsinə saysız-hesabsız pul, silah və canlı qüvvə axıtdılar.