BAKI,AzerVoice
Müasir dünyada məlumat olmadan nə iqtisadiyyat, nə texnologiya, nə də gündəlik həyat təsəvvür edilə bilər. Məlumat toplandıqdan, sistemləşdirildikdən və kompüterlərdə emal oluna biləcək formaya salındıqdan sonra bu məlumatlar artıq verilənlər bazası adlanır. Verilənlərlə idarəetmənin əsasında isə SQL dayanır.
SQL-in doğuluşu
Verilənlər bazası texnologiyasının əsası 1960-cı illərin əvvəllərində qoyulub. Bu dövrdə verilənlərin avtomatik idarə olunması üçün ilk proqram vasitələri yaranmağa başladı. 1969-cu ildə Edqar Frank Kodd münasibətli verilənlər modeli ideyasını irəli sürdü və bu, bütün müasir VBİS-lərin (verilənlər bazasının idarə edilməsi sistemləri) təməlini qoydu.
IBM həmin ideyanı reallaşdıran ilk şirkət oldu. 1970-ci illərin əvvəllərində IBM System R adlı ilk münasibətli VBİS yaradıldı və sistemdə verilənləri idarə etmək üçün xüsusi sorğu dili – SEQUEL hazırlandı. Lakin hüquqi məhdudiyyətlər səbəbindən dilin adı dəyişdirilərək SQL – Structured Query Language oldu.
1986-cı ildə SQL dilinin ilk beynəlxalq standartı ANSİ tərəfindən təsdiqləndi. Bu hadisə SQL-i dünya üzrə geniş tətbiq olunan vahid dilə çevirdi.
Standartların inkişafı
SQL dayanmadan inkişaf edib. 1986-cı ildən etibarən dilin yeni versiyaları ardıcıl qəbul olunub:
SQL-89
SQL-92
SQL:1999
SQL:2003
SQL:2006
SQL:2008
SQL:2011
Bu dəyişikliklər SQL-i daha güclü, funksional və müxtəlif platformalara uyğunlaşdırdı. Bu gün demək olar ki, bütün böyük verilənlər bazası sistemləri SQL standartlarına əsaslanır.
SQL dialektləri haradan yarandı?
SQL ilk olaraq yalnız sorğu dili idi – yəni informasiyanı seçmək, əlavə etmək və silmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Lakin SQL-də prosedur imkanların olmaması proqramçılar üçün məhdudiyyət yaradırdı. Buna görə böyük şirkətlər SQL əsasında öz dialektlərini yaratdılar.
Oracle şirkəti SQL-ə əlavə imkanlar əlavə etdi:
dəyişənlərlə işləmək
funksiyalar, prosedurlar yazmaq
triqqerlər yaratmaq
dövrlər və şərt operatorları
xəta email
Beləliklə, PL/SQL yarandı. Bu, SQL-in prosedur proqramlaşdırma imkanına malik versiyasıdır və bu gün Oracle sistemlərinin əsas hissəsidir.
T-SQL – Microsoft və Sybase-in versiyası
1984-cü ildə Sybase şirkəti Transact-SQL üzərində işləməyə başladı. Daha sonra Microsoft ilə əməkdaşlıq edildi və nəticədə T-SQL meydana çıxdı. SQL Server sistemləri bu dildən istifadə edir. T-SQL də prosedur əmrlər, funksiyalar və triqqerlər yaratmağa imkan verir.
Fərq nədir?
SQL – standart sorğu dili
PL/SQL – Oracle üçün genişləndirilmiş SQL
T-SQL – Microsoft SQL Server üçün genişləndirilmiş SQL
Çox vaxt SQL-də yazılmış kod hər iki dilə uyğun olur, ancaq PL/SQL və T-SQL arasında xüsusi fərqlər var və bəzi əmrlər birində işlədiyi halda digərində işləyə bilməz.
1996-cı ildə SQL/PSM standartı qəbul edildi və SQL-ə prosedur proqramlaşdırma funksiyaları əlavə olundu. Bu tarixdən sonra SQL təkcə sorğu dili yox, həm də proqramlaşdırma dili sayılır.
SQL yarandığı gündən bəri dinamik şəkildə inkişaf edir və bu gün dünyanın ən çox istifadə edilən verilənlər bazası dilidir. Onun genişlənmiş versiyaları olan PL/SQL və T-SQL isə proqramçılara mürəkkəb biznes məntiqi, avtomatlaşdırma və təhlükəsiz məlumat idarəetməsi imkanı yaradır.
SQL – sadə sorğudan tutmuş böyük sistemlərin idarə edilməsinə qədər hər sahədə etibarlı vasitədir və verilənlərlə çalışan hər kəs üçün mütləq öyrənilməli dildir.