BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İraq parlamentinin Maliyyə və Kənd Təsərrüfatı, Su və Batalıqlar komitələri çərşənbə günü axşamı birgə bəyanat yayaraq ölkədəki səlahiyyətlər balansında gərginliyi artıran misilsiz xəbərdarlıq yayıblar. Komitələr milli vəziyyətin pisləşməsindən - xüsusilə su böhranı və maliyyə çətinliklərindən - istifadə edərək Baş nazir Məhəmməd Şiə əs-Sudaninin səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmağa və onun hökumətini parlamentin birbaşa nəzarətinə tabe etdirməyə çalışır.
Bəyanat komitə sədrləri Yusif əl-Kilabi (maliyyə komitəsi) və Falih əl-Xəzəli (kənd təsərrüfatı və su komitəsi) tərəfindən imzalanıb. Onlar hökuməti su böhranının idarə edilməsində səhlənkarlıqda, eləcə də “su fövqəladə vəziyyəti” elan etməməkdə günahlandırıblar. Parlamentin bu tənqidi hökumətin ölkənin varlığını təhdid edən böhrana - xüsusilə İraqın cənub və kənd təsərrüfatı bölgələrindəki vəziyyətə - adekvat reaksiya vermədiyini vurğulayır.
Bəyanatda həmçinin Türkiyənin güya İraqı “susuzlaşdırma siyasəti” aparmasına qarşı hökumətin “səssiz qalması” sərt tənqid olunub. Bu, qonşu dövlətə qarşı parlament səviyyəsində açıq ittiham kimi qiymətləndirilir və hökuməti suveren hüquqların qorunmasında zəiflikdə ittiham edir.
İraq uzun illərdir Dəclə və Fərat çaylarında suyun azalması problemi ilə üzləşir. Hər iki çay əsasən Türkiyə və İran ərazisindən keçərək ölkəyə daxil olur və bu ölkələrin su ehtiyatlarını öz ərazilərindəki bəndlərdə (xüsusilə Türkiyənin İlısu bəndində) toplaması İraqda su qıtlığını kəskinləşdirib. Bu böhran təkcə kənd təsərrüfatına deyil, ölkənin iqtisadi və sosial sabitliyinə də birbaşa təsir göstərir.
Parlament komitələri bəyanatlarında su böhranının təkcə təbii səbəblərlə deyil, həm də dövlətin zəifliyi və diplomatik bacarıqsızlığı ilə bağlı olduğunu vurğulayaraq, hökuməti Türkiyə və İranla daha sərt danışıqlara getməyə çağırıblar.
Komitələr fövqəladə parlament iclasının çağırılmasını təklif ediblər ki, “su qıtlığı fəlakəti” ilə bağlı qərarlar baş nazirin və aidiyyəti nazirlərin iştirakı ilə qəbul edilsin və hökumət rəsmi şəkildə “su fövqəladə vəziyyəti” elan etməyə məcbur edilsin. Bu, parlamentin hökumətin icra qərarlarına birbaşa müdaxiləsini nəzərdə tutur və icra hakimiyyəti üzərində nəzarəti artırmaq məqsədi daşıyır.
Bundan əlavə, komitələr Baş nazirin maliyyə naziri Leysanın parlament iclaslarına gəlməsini qadağan etməsini kəskin tənqid ediblər. Onlar bu addımı parlamentin nəzarət səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmaq cəhdi kimi dəyərləndiriblər.
Bəyanat həmçinin xalqı, dini rəhbərliyi, siyasi qüvvələri və media orqanlarını bu məsələdə parlamentin tərəfini tutmağa çağırıb. Komitələr bu addımla parlamentin mövqeyinə ictimai və dini legitimlik qazandırmaq, hökuməti isə ictimai təzyiq altında güzəştə getməyə məcbur etmək məqsədi güdür.
Analitiklərin fikrincə, bu gərginlik parlamentlə baş nazirlik arasında səlahiyyət bölgüsünün sərhədlərini yenidən müəyyənləşdirə bilər. İndi parlament su və maliyyə böhranlarını əsas gətirərək icra hakimiyyəti üzərində real nəzarəti bərpa etməyə çalışır.