281
BAKI,AzerVoice
Amneziya — qismən
və ya tam, müvəqqəti və ya daimi yaddaş itkisi ilə
xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu hal, bəzən güclü emosional şokun təsiri ilə
baş verə bilər. Amneziyanın səbəbləri əsasən psixoloji və ya üzvi ola bilər.
Psixoloji səbəblər:
Əgər səbəb psixolojidirsə, bu hal psixogen amneziya adlanır. Bu zaman şəxs öz şəxsiyyəti və keçmişi ilə bağlı fikirlərini əsas şüur axınından ayırır. Bu, dissosiativ reaksiya formasında özünü göstərir.
Üzvi səbəblər:
Bunlara beyin zədələnmələri (məsələn, beyin sarsıntısı) və ya morfoloji dəyişikliklər (məsələn, arterial skleroz) daxildir. Həmçinin, bəzi epilepsiya, afaziya və şizofreniya növlərində də amneziya müşahidə edilə bilər.
Amneziya növləri
Yaddaş itkisi təbiətinə və dərəcəsinə görə dörd əsas növə bölünür:
- Anterograd amneziya
Bu halda, şəxs xəstəlikdən sonra baş verən hadisələri xatırlaya bilmir, lakin əvvəlki xatirələri qoruyub saxlayır. Yəni yeni yaddaş formalaşması pozulur. - Retrograd amneziya
Burada şəxs amneziyadan əvvəlki hadisələri xatırlamır, lakin sonrakı hadisələri yadda saxlayır. Bu növ amneziya tez-tez beyin travmalarından sonra müşahidə olunur. - Paramneziya
Bu zaman xatirələr təhrif olunmuş şəkildə xatırlanır. Tanınmış faktlar dəyişdirilmiş və ya uydurulmuş formada yadda qalır. - Uçuş reaksiyası (psixogen uçuş
vəziyyəti)
Bu dissosiativ pozğunluqdur: şəxs öz şəxsiyyətini və keçmişini unudur, bəzən tamamilə yeni bir mühitdə yeni həyat başlayır. Adətən, bu vəziyyət şiddətli emosional şok və ya şəxsi travma nəticəsində baş verir və uzun müddət davam edə bilər.
Müalicə və bərpa prosesi
- Psixoloji səbəbli amneziya zamanı psixoterapiya, hipnoz və natrium pentotal kimi bəzi dərmanlar istifadə olunur.
- Beyin sarsıntısı ilə bağlı yaddaş itkisi adətən tədricən bərpa olunur, lakin ağır zədələnmələr daimi yaddaş itkisinə səbəb ola bilər.
