BAKI,AzerVoice
Psixoloji xəstəliklərin təsnifatında az rast gəlinən, lakin populyar mədəniyyətin təsiri ilə son illər daha tez-tez müzakirə olunan kinemortofobiya - yəni zombilərdən və ölü bədənlərin dirilməsi ideyasından hədsiz dərəcədə qorxmaq - psixoloqların diqqət mərkəzinə keçib.
Termin iki sözün birləşməsindən yaranır: “kinein” - hərəkət etmək, “mort” - ölüm və “phobos” - qorxu. Yəni “ölünün yenidən hərəkətə gəlməsindən qorxu”.
Nə vaxt ortaya çıxıb?
Bu termin rəsmi diaqnoz kimi DSM və ya ICD kimi beynəlxalq təsnifatlarda geniş yer almasa da, psixiatrik ədəbiyyatda XX əsrin ortalarından etibarən qeyd olunmağa başlayıb. İlk qeydlər ABŞ və Britaniyada aparılan klinik müşahidələrdə rast gəlinib. Mütəxəssislərin fikrincə, fobiyanın yaranmasında populyar mədəniyyətin - qorxu filmləri, zombi serialları, kompüter oyunlarının - böyük rolu var.
Simptomlar nələrdir?
Psixoloqlar bildirir ki, kinemortofobiya təkcə qorxu filmi sevməmək deyil. Bu pozuntu real psixoloji əlamətlərlə özünü göstərir:
zombi görüntüləri, filmlər və ya şəkillərə qarşı ani panika, ürəkdöyünmə, titrəmə, tərləmə, gecələr tək qalmaqdan qorxu, yuxuda kabuslar ,qəbiristanlıqdan, morqdan və dəfn mövzularından qaçınma, qorxu mövzulu söhbətlərə belə dözümsüzlük.
Bəzi pasiyentlər qorxunun gücündən evdə işıq söndürə bilmir, gecə yuxuya getməkdə çətinlik çəkir.
Niyə yaranır?
Psixoloqlar bir neçə əsas səbəb göstərir:
uşaq vaxtı qorxulu film və ya oyun görmək
dəfn, ölüm və ya qəfil itki ilə bağlı travmatik təcrübə
obsesiv düşüncələr və ölüm mövzulu həssaslıq
bəzi hallarda kinemortofobiya musofobiya (siçan qorxusu), nekrofobiya (meyit qorxusu) kimi digər fobiyalarla paralel inkişaf edir
Mütəxəssislər qeyd edir ki, zombi obrazı artıq kino və oyunlardan çıxaraq populyar mədəniyyətə çevrilib. Sosial şəbəkələrdə yayılan “zombi virusu”, “dəfn edilənlərin dirilməsi”, “apokalipsis” kimi süjetlər həssas insanlarda real panikaya səbəb ola bilir.
Mütəxəssislər nə deyir?
Psixoloqlar xüsusilə uşaqlar və yeniyetmələrin qorxu filmlərinə məruz qalmasının diqqətlə izlənməsini tövsiyə edir. Uzunmüddətli qorxu, yuxu problemləri, gecə qışqırıqları və sosial təcrid kimi əlamətlər ortaya çıxarsa, ailələrin psixoloji yardım üçün müraciət etməsi məsləhət görülür.