BAKI, AzerVoice, Nailə Babazadə
Müasir dünyada mədəni və dini müxtəliflik həm zənginlik, həm də mübahisələrin potensial mənbəyi kimi çıxış edir. Bu fərqliliklərin sülh və qarşılıqlı hörmət əsasında idarə olunmasında mediasiyanın rolu getdikcə artır. AzerVoice bu mövzuda Quba 1 saylı Mediasiya Təşkilatının direktoru, hüquqşünas-mediator Hümmət Əliyevlə söhbətləşib.
Müxtəlif dini və etnik qruplar arasında mediasiya
Hümmət Əliyev bildirir ki, bu tip mediasiya xüsusi həssaslıq və peşəkarlıq tələb edir. Prosesdə mediator ilk növbədə tərəflərin dəyərlərini, inanclarını və tarixi kontekstini dərindən anlamalıdır. “Mediasiyanın məqsədi kiminsə haqlı və ya haqsız olduğunu sübut etmək deyil, qarşılıqlı anlaşma üçün təhlükəsiz dialoq mühiti yaratmaqdır,” – deyə o əlavə edir.
Belə proseslərdə neytral dil, hörmətə əsaslanan ünsiyyət və stereotiplərdən uzaq yanaşma vacibdir. Tərəflərin özlərini dinlənilmiş və qiymətləndirilmiş hiss etməsi isə mediasiyanın uğurunu müəyyən edən əsas amillərdəndir.
Mədəni fərqlərin mediasiya prosesinə təsiri
Hümmət Əliyev vurğulayır ki, mədəni fərqlər insanların konfliktə baxışını, ünsiyyət tərzini və qərarvermə üsullarını birbaşa formalaşdırır. “Bəzi mədəniyyətlər açıq müzakirəni üstün tutur, digərlərində isə qapalı ünsiyyət daha məqbul sayılır. Mediator bu fərqləri nəzərə almalıdır, yoxsa yanlış anlaşılmalar qaçılmaz olar,” – deyə o bildirir.
Uğurlu mediator yalnız hüquqi biliklərə deyil, eyni zamanda mədəni savadlılığa və empati bacarığına malik olmalıdır.
Multikultural cəmiyyətlərdə effektiv yanaşmalar
Multikultural cəmiyyətlərdə ən səmərəli yanaşma inklüziv və çevik mediasiya modelidir. Burada vahid standartdan çox, vəziyyətə uyğunlaşdırılmış metod tətbiq olunur. Mediator tərəflərin mədəni xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq prosesin strukturunu formalaşdırır.
Eyni zamanda icma əsaslı mediasiya – yerli liderlərin, ağsaqqalların və ictimai nüfuz sahiblərinin iştirakı ilə aparılan proseslər – daha dayanıqlı nəticələr verə bilər. Bu yanaşma cəmiyyətdə etimadı gücləndirir və razılaşmaların icrasını asanlaşdırır.
Dini liderlərin mediasiya prosesinə cəlb olunması
Hümmət Əliyev qeyd edir ki, dini liderlərin prosesə daxil edilməsi müəyyən hallarda çox faydalıdır. Xüsusilə dini motivli və ya icma daxili mübahisələrdə onlar tərəflər arasında etimad körpüsü rolunu oynaya bilirlər.
Lakin vacib şərt onların mediatorun neytrallıq prinsipinə hörmət etməsidir. Dini liderlər mediatoru əvəz etmir, yalnız prosesi dəstəkləyən sosial tərəf kimi çıxış edirlər. Düzgün balans qorunduqda bu əməkdaşlıq sülh prosesinə ciddi töhfə verə bilər.
Beynəlxalq mediasiyada mədəni neytrallıq
Beynəlxalq mediasiyada mədəni neytrallıq mediatorun peşəkarlığının əsas göstəricilərindən biridir. Neytrallıq üçün mediator öz şəxsi mədəni baxışlarını prosesdən kənarda saxlamalı və tərəflərə bərabər məsafədə yanaşmalıdır.
Beynəlxalq təcrübədə multimediator komandalar – müxtəlif mədəni background-a malik mütəxəssislərdən ibarət qruplar – bu məqsədlə formalaşdırılır. Bundan əlavə, beynəlxalq standartlar, etik kodekslər və davamlı təlimlər mədəni neytrallığın qorunmasında mühüm rol oynayır.
Mədəni və dini müxtəliflik kontekstində mediasiya yalnız mübahisələrin həlli vasitəsi deyil. O, eyni zamanda cəmiyyətlər arasında qarşılıqlı hörmətin, dialoqun və sülh mədəniyyətinin formalaşmasına xidmət edən mühüm mexanizmdir.
Ünvan: Quba şəhəri, Heydər Əliyev prospekti,
"İlqaroğlu" Business Center, II mərtəbə.
Tel.mob: (+994) 77 450.77.44, (+994) 77 450.77.44
E/ünvan: [email protected]
Şabran ofisi:
Ünvan: Şabran şəhəri, Zərifə Əliyev küç., (Şabran Məhkəməsinin qarşısı)
Tel.mob: (+994) 77 588.77.44