BAKI, AzerVoice, Nailə Babazadə
Dünyada siyasi qarşıdurmaların və regional münaqişələrin artdığı bir dövrdə sülh mediasiyasının rolu getdikcə önəmli olur. Artıq mediasiya yalnız ailə və kommersiya mübahisələrinin həlli vasitəsi deyil, ölkələrin taleyini, beynəlxalq təhlükəsizliyi və milyonlarla insanın həyatını birbaşa formalaşdıran mühüm mexanizmdir.
Bu həftə AzerVoice Quba 1 saylı Mediasiya Təşkilatının direktoru, hüquqşünas-mediator Hümmət Əliyevlə sülh mediasiyasının mahiyyəti və əhəmiyyəti barədə danışıb.
Hümmət Əliyev bildirir ki, diplomatik mediasiya təkcə masa arxasında aparılan danışıqlar deyil, həm də siyasət, hüquq, psixologiya, tarix və mədəniyyət fərqlərinin dərindən anlaşılmasını tələb edən kompleks bir prosesdir. “Sülh yalnız razılaşma sənədi ilə bitmir – etimadın bərpası, destruktiv narrativlərin azaldılması və gələcək nəsillər üçün təhlükəsiz mühitin yaradılması da bu prosesin hissəsidir,” – deyə o əlavə edib.
Sülh mediasiyasının əsas prinsipləri və nümunələri
-
Beynəlxalq səviyyədə sülh mediasiyası dövlətlər və silahlı qruplar arasında dialoq yaratmaq, inamsızlığı azaltmaq və uzunmüddətli sülhün bünövrəsini qoymaq məqsədilə həyata keçirilir.
-
Balkanlarda Dayton Sülh Razılaşması, Əfqanıstan və Afrika ölkələrində (Keniya, Efiopiya, Sudan) aparılan mediasiya nümunələri bu vasitəçiliyin effektivliyini göstərir.
-
Mediasiya həmişə münaqişənin tam həllini təmin etməsə də, şiddətin azaldılmasına və dialoqa imkan açmağa xidmət edir.
Hüquqi və siyasi çətinliklər
Diplomatik mediasiya hüquqi və siyasi faktorlarla üzləşir: münaqişə tərəflərinin statusu, razılaşmaların beynəlxalq hüquqda tanınması, geosiyasi maraqların toqquşması, tərəflərin prosesdən siyasi alət kimi istifadə etməsi və etimad problemleri mediatorun qarşısında duran əsas maneələrdəndir.
BMT və ATƏT-in rolu
-
BMT sülh elçiləri və xüsusi nümayəndələr vasitəsilə bölgələrdə dialoq aparır, atəşkəsə nəzarət edir və humanitar dəstəyi koordinasiya edir.
-
ATƏT Avroatlantik məkanında tərəflərə siyasi dialoq mühiti təqdim edir, texniki komissiyalar yaradır və sülh gündəliyi formalaşdırır.
Vasitəçilərin seçimi
Vasitəçilər neytrallıq, tərəflərin etimadı, diplomatik təcrübə, regional və mədəni konteksti anlama bacarığı, hüquqi və humanitar biliklər, eləcə də beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlərlə əlaqələrə çıxış kimi meyarlara əsaslanaraq seçilir.
Hümmət Əliyev vurğulayır ki, sülh mediasiyası qlobal təhlükəsizliyin görünməyən dayağıdır və tərəflər arasında etimad və dialoqun bərpasında əvəzsiz rol oynayır.
Ünvan: Quba şəhəri, Heydər Əliyev prospekti,
"İlqaroğlu" Business Center, II mərtəbə.
Tel.mob: (+994) 77 450.77.44, (+994) 77 450.77.44
E/ünvan: [email protected]
Şabran ofisi:
Ünvan: Şabran şəhəri, Zərifə Əliyev küç., (Şabran Məhkəməsinin qarşısı)
Tel.mob: (+994) 77 588.77.44