BAKI,AzerVoice, Fərid Mikayılov
İngiltərə mərkəzli DEEP şirkəti insanların okean dibində uzunmüddətli yaşayışını təmin edəcək modulyar sualtı kapsullar üzərində işləyir.
AzerVoice xəbər verir ki, şirkət bildirir ki, bu texnologiya yalnız dəniz tədqiqatları və turizm üçün deyil, həm də təhlükəsizlik və strateji məqsədlər üçün istifadə oluna bilər.
DEEP-in prezidenti Şon Volpertin sözlərinə görə, okean dibi hələ də bəşəriyyətin ən az öyrənilmiş sahələrindən biridir.
"Kosmosu müşahidə edə bilirik, amma okean dibi ilə insanlıq arasında böyük bir boşluq qalır. Biz bunu doldurmağa çalışırıq" – deyə o vurğulayıb.
Şirkət 2025-ci ilin sonuna qədər 100 metr dərinlikdə üç nəfərin yaşaya biləcəyi “Vanguard” kapsulunu sınaqdan keçirməyi planlaşdırır. Daha inkişaf etmiş “Sentinel” isə 2027-ci ildə istifadəyə veriləcək və 200 metr dərinlikdə altı nəfərin 28 gün qalmasına imkan yaradacaq.
“Sentinel”in quruluşunda quru və yaş laboratoriyalar, eləcə də dalğıcların kapsul ilə okean arasında hərəkətini təmin edən xüsusi keçid sistemi nəzərdə tutulub. Bu, tədqiqatçıların real vaxtda nümunələr toplamasına və analiz etməsinə şərait yaradacaq.
DEEP rəhbərliyi hesab edir ki, bu tip kapsullar qlobal donanmalar üçün kritik infrastrukturun qorunmasında mühüm rol oynaya bilər. Xüsusilə internet trafikinə xidmət edən dənizaltı kabellərin və enerji xətlərinin sabotaj risklərinə NATO da diqqət çəkir.
“Sentinel” yalnız hərbi və strateji məqsədlərə deyil, həm də dəniz ekosistemlərinin öyrənilməsinə xidmət edəcək. Kapsullar həmçinin turizm üçün “sualtı akvarium” funksiyası daşıya bilər.
Şirkət hesab edir ki, bu texnologiya dəniz tədqiqatlarında “SpaceX-in kosmosa verdiyi təkanın analoqu” ola bilər və yeni nəsil alimləri okean araşdırmalarına cəlb edəcək.
“Sentinel” kapsulu altı robot tərəfindən metal tel əsasında 3D çap texnologiyası ilə hazırlanır. Bu üsul ənənəvi istehsala nisbətən daha az resurs tələb edir və kapsulun dərinlik təzyiqlərinə davamlılığını artırır.
DEEP-in məlumatına görə, modulyar və daşına bilən kapsullar müxtəlif məqsədlər üçün yenidən quraşdırıla bilər. Şirkət artıq Avropa, Yaxın Şərq və Şimali Amerikada potensial müştərilərlə danışıqlar aparır.