BAKI, AzerVoice
Meksikanın Michoacan ştatında yerləşən və təxminən 2.500 il yaşı olan qədim bir piramida 2025-ci il iyulun 29-u gecəsi güclü yağışlar səbəbindən dağılıb. Təxminən 15 metr hündürlüyündə olan kvadrat formalı tikilinin cənub divarı davamlı yağıntıya dözə bilməyərək dağıntıya çevrilib.
Piramida Ihuatzio Arxeoloji Ərazisində yerləşirdi və P’urhepecha Krallığının ən yaxşı qorunan qalıqlarından biri sayılırdı. Bu sivilizasiya, Azteklər tərəfindən fəth edilə bilməyən yeganə imperiya kimi tanınır. P’urhepecha mədəniyyəti bu gün də yaşamaqdadır.
"Qlobal iqlim xaosu" tarixi irsi təhlükə altına alır
Meksika Milli Antropologiya və Tarix İnstitutu (INAH), dağılmadan öncə baş verən iqlim dəyişikliklərini buna səbəb kimi göstərib.
Qurumdan verilən açıqlamada deyilir: “Ərazidə qeydə alınan yüksək temperatur və ardınca gələn quraqlıq, tikilidə su sızmasına yol açan çatların yaranmasına səbəb oldu. Bu da dağılmanı qaçılmaz etdi.”
Çökmədən sonra aparılan araşdırmalarda piramidanın altı mərtəbəsinin, xarici divarının, əsas nüvəsinin və dəstək divarlarının zərər gördüyü qeyd olunub. Ihuatzio arxeoloji ərazisindəki digər piramidanın isə hələlik salamat qaldığı bildirilir.
Qlobal irs təhlükə altındadır
Bu dağılma, bir neçə gün öncə ABŞ-ın Yuta ştatında yerləşən məşhur "Double Arch" adlı təbii yaranmanın da çökməsi ilə oxşarlıq təşkil edir. Mütəxəssislərə görə hər iki hadisə, insan mənşəli iqlim dəyişikliyinin mədəni və təbii irsə olan dağıdıcı təsirini ortaya qoyur.
Əvvəllər Avropa və Meksikada aparılan araşdırmalar sübut edib ki, yağıntıların artması bu cür tikililər üçün ciddi risk yaradır. Okeaniyada yerləşən mağara rəsmlərinin də sürətlə aşındığı qeyd olunur.
INAH nümayəndələri əsas prioritetlərinin piramidanın bərpasını təmin etmək olduğunu bildiriblər. “Bu tikili meksikalıların mədəni irsidir,” — deyə qeyd edilib.
Qədim tikililər yalnız tarixi sənəd deyil, həm də bəşəriyyətin kollektiv yaddaşıdır. Lakin dünya iqliminin getdikcə daha xaotik hala gəlməsi bu yaddaşın parçalanmasına şahidlik etməyimizə səbəb olur.
