BAKI, AzerVoice, Orxan Qədirzadə
Sudanın qərbində yerləşən Əl-Fəşir şəhərində son həftələrdə şiddətin kəskin artması minlərlə insanın bölgəni tərk etməsinə səbəb olub. Qaçış zamanı ailələrindən ayrı düşən yüzlərlə uşaq isə Taviladakı qaçqın düşərgəsinə sığınıb. AzerVoice xəbər verir ki, bu barədə BMT və beynəlxalq humanitar təşkilatlar məlumat yayıb.
BMT-nin açıqlamasına görə, oktyabrın sonlarından etibarən Qərbi Dəfurun paytaxtı Əl-Fəşirdən qaçanların sayı 100 min nəfəri keçib. Çevik Dəstək Qüvvələrinin (RSF) şəhəri Sudan ordusunun nəzarətindən alması kütləvi köç dalğasını daha da sürətləndirib.
UNICEF bildirir ki, 26 oktyabr–22 noyabr tarixləri arasında Əl-Fəşirdən təxminən 70 km qərbdə yerləşən Tavila düşərgəsinə valideynsiz və ya ailələrindən ayrılmış 354 uşaq daxil olub. Təşkilat qeyd edir ki, bu uşaqların çoxunun valideynləri qaçış zamanı öldürülüb, itkin düşüb və ya həbs olunub.
UNICEF-in məlumatına əsasən, son bir ayda 84 uşaq ailələri ilə yenidən birləşdirilib. Tavilada bir çox beynəlxalq humanitar qurum Əl-Fəşirdəki döyüşlərdən təsirlənən mülki şəxslərə yardım göstərmək üçün fəaliyyət göstərir.
Norveç Qaçqınlar Şurası isə ən azı 400 uşağın valideynsiz şəkildə Tavila düşərgəsinə çatdığını təsdiqləyib. Təşkilatın nümayəndəsi Matild Vu deyib ki, uşaqların bir qismi qohumlar, qonşular və hətta tanımadıqları şəxslərin köməyi ilə səhralıq ərazilərdən keçərək düşərgəyə gətirilib.
Vu əlavə edib ki, uşaqlarda “aşkar aclıq, susuzluq və psixoloji travma əlamətləri” müşahidə olunur:
“Bəziləri tamamilə susur, bəziləri mütəmadi ağlayır, gecələr qışqırır və ya aqressiv davranır”.
RSF ilə ordu arasında qarşıdurma 2023-cü ildə hakimiyyət bölgüsü ilə bağlı gərginliyin artmasından sonra genişmiqyaslı müharibəyə çevrilib. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı döyüşlərdə 40 min nəfərin öldüyünü, 12 milyon insanın isə yurdlarından didərgin düşdüyünü açıqlayıb. Humanitar təşkilatlar real rəqəmin daha yüksək ola biləcəyini bildirirlər.
UNICEF-in Sudandakı nümayəndəsi Şeldon Yetts uşaqların “çaşqın, zəifləmiş və ciddi dərəcədə susuz qalmış vəziyyətdə” düşərgəyə çatdıqlarını vurğulayıb:
“Uşaqların gördüyü zorakılıq təsəvvür edilə bilməz. Bəziləri analarının yoxa çıxmasını, bəziləri isə ailə üzvlərinin gözləri önündə güllələnməsini görüb”.
Norveç Qaçqınlar Şurasının məlumatına görə, psixoloji dəstək göstərilməsinə baxmayaraq, uşaqların çoxu hələ də torpaq üzərində yatır və gün ərzində yalnız bir dəfə yemək tapa bilir. Vu deyib: “Biz bu uşaqlara dərhal yardım etməliyik. Sudanda sülhün gəlməsini gözləmək mümkün deyil”.
RSF-in əsas qüvvəsi 2000-ci illərdə hökumət tərəfindən dəstəklənən və Dəfurdakı qətliamlarda ittiham edilən ərəb cancavid milislərindən ibarətdir. Həmin dövrdə təxminən 300 min insan həlak olmuşdu.
Bu ayın əvvəlində RSF ABŞ vasitəçiliyi ilə təklif edilən humanitar atəşkəs planına razılıq versə də, Sudan ordusu bildirib ki, RSF tam şəkildə mülki ərazilərdən çıxmalı və tərksilah olunmalıdır.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp daha əvvəl Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın müraciətindən sonra Sudandakı münaqişənin dayandırılması üçün səyləri artıracağını bəyan etmişdi.